Ik was deelnemer aan de cursus echografie, waar Pete Mantis tegen ons zei dat we de practica niet mochten doen, zolang we de artefacten op de foto’s, die hij tijdens de colleges liet zien, niet herkenden. Vertrouwd zijn met de meest voorkomende artefacten, die tot op zekere hoogte bij elk echografisch onderzoek voorkomen, is zeer belangrijk om interpretatiefouten te vermijden, omdat zij normale anatomie of ziekte kunnen verdoezelen, of verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden als pathologie. Anderzijds kunnen sommige artefacten ons helpen bij het stellen van de diagnose.
Artefacten zijn alle veranderingen in het beeld die geen reëel beeld van het onderzochte gebied vertegenwoordigen. Zij kunnen het gevolg zijn van technische fouten bij de beeldvorming of van de complexe interactie van het ultrageluid met biologische weefsels.
Reverberatie
Reverberatieartefacten verschijnen als een reeks evenwijdig verdeelde lijnen. Zij worden veroorzaakt door een ultrageluidstraal die herhaaldelijk heen en weer wordt gekaatst tussen twee sterk reflecterende interfaces of tussen de transducer en een sterke reflector. Zij kunnen diepere structuren aan het zicht onttrekken, maar ook nuttig zijn wanneer zij op onverwachte plaatsen worden gedetecteerd.
Repetitieartefacten worden geproduceerd telkens wanneer de geluidsgolfimpuls terugkeert naar de transducer nadat hij een reflecterend oppervlak heeft geraakt (zoals gas, bot of metaal, vooral wanneer dit raakvlak zich dichtbij de transducer bevindt). Deze echo wordt gedeeltelijk opgevangen door de sonde, waardoor een hyperecholijn ontstaat. Het oppervlak van de sonde zal de echo met hoge intensiteit weerkaatsen en heen en weer zenden, wat resulteert in verscheidene hyperecholijnen op gelijke afstand van elkaar, die elk dieper zijn. Het aantal nagalmbeelden hangt af van het doordringingsvermogen van de bundel en de gevoeligheid van de sonde.
Komeetstaartartefacten kunnen worden waargenomen bij gasbellen in de darmallus, die dunne lagen vormen, gescheiden door vloeistof; de golven kaatsen terug tussen de lagen, resulterend in vele echo’s die met onregelmatige tussenpozen terugkeren naar de sonde, waardoor een spoor ontstaat van dicht op elkaar geplaatste, discrete, zeer heldere, kleine echo’s, die lijken op de staart van een komeet. Dit artefact kan ook worden veroorzaakt door metalen pellets, chirurgische clips of een biopsienaald.
MIRRORIMAGE
Een sterk reflecterende, gladde, gebogen interface (= spiegel) kan het geluid distaal weerkaatsen in plaats van het terug te sturen naar de transducer. Objecten binnen de richting van de lichtbundel weerkaatsen de geluidsbundel terug naar de spiegel en vandaar terug naar de transducer. De weg van de weerkaatste echo’s is langer en omdat de echoscopist een dergelijke breking van de bundel niet voorspelt (hij gaat ervan uit dat pulsen en echo’s in een rechte lijn lopen), plaatst hij het spiegelbeeld op een diepere plaats langs de bundelas. Dit kan leiden tot een verkeerde interpretatie van de plaats van een orgaan of structuur.
Een voorbeeld van een “spiegel” is het middenrif, dat sterk reflecteert vanwege de met lucht gevulde long erachter. Op de echografiebeelden kan het lijken alsof de lever en de galblaas zich craniaal ten opzichte van het diafragma in de borstholte bevinden. Het is belangrijk dit artefact te herkennen om een verkeerde diagnose van de diafragmatische ruptuur of longconsolidatie te vermijden. Dit artefact treedt niet op in aanwezigheid van een pleurale effusie.
ACOUSTICSHADOWING
Shadowing ontstaat door bijna volledige absorptie of reflectie van de geluidsstraal bij de structuur met hoge demping. Indien het geluid wordt gereflecteerd (in het geval van een zacht-weefsel-gas grensvlak), ziet het gebied onder de structuur er door meervoudige reflecties of weerkaatsingen inhomogeen uit (vuilschaduw). Als een aanzienlijk deel van de ultrageluidsbundel wordt geabsorbeerd en er geen weerkaatsingen zijn (in het geval van een weke-darmbeen of calculi-interface), resulteert dit in een slecht echoënde of anechoïsche (schone) schaduwwerking. Schaduwvorming kan diepere structuren verduisteren, maar is ook nuttig om calculi in de urinewegen te identificeren.
Edgeshadowing kan verschijnen als akoestische schaduwzones distaal van de laterale randen van met vloeistof gevulde gekromde structuren (b.v. galblaas, blaas, cyste, nier, bijnieren). De geluidsgolven die door de rand van een structuur dringen, kunnen worden gebroken, waardoor een lineaire of driehoekige anechoïsche zone onder de laterale randen van de structuur ontstaat.
ACOUSTICENHANCEMENT
Akoestische versterking is een gelokaliseerde toename van de echo-amplitude distaal van een structuur van stromingsverzwakking, gezien als een gebied met verhoogde helderheid. Wanneer geluidsgolven door een slecht dempende structuur gaan die hen gemakkelijk doorlaat, is er minder weefselflectie en ontstaat er een gebied van kunstmatig verhoogde echogeniciteit vlak onder de structuur, omdat er in dit gebied meer geluidsgolven aanwezig zijn in vergelijking met weefsels op dezelfde diepte rondom. Dit wordt typisch waargenomen bij met vloeistof gevulde structuren op een zachte weefselachtergrond (b.v. galblaas, levercyste). Akoestische versterking kan helpen om met vloeistof gevulde structuren te onderscheiden van vaste, hypoechoïsche massa’s.
SLICETHICKNESS/BEAM WIDTH
De ultrageluidsbundel is niet overal even breed. Bij het verlaten van de sonde is de breedte gelijk aan de sonde, daarna wordt zij het smalst in de brandpuntszone en wordt dieper weer breder. Wanneer een breder deel van de bundel een deel van de cystische structuur en de omliggende weefsels omvat, worden de echo’s van het weefsel abusievelijk weergegeven binnen de cystische structuur (blaas, galblaas), waarbij de aanwezigheid van sediment (pseudo-slib) wordt geïmiteerd. De echo’s verdwijnen als de volledige breedte van de bundel zich binnen de cystische structuur bevindt, zodat het plaatsen van een brandpuntszone dit artefact wijselijk vermindert.
LITERATUUR
Barr F.,Gaschen L.: BSAVA Manual of Canine and Feline Ultrasonography. BSAVA, 2011
PenninckD., d’Anjou M.: Atlas of Small Animal Ultrasonography, 2nd Ed. WileyBlackwell, 2015
Mattoon J.S., Nyland T. G.: Small Animal Diagnostic Ultrasound, 3rd Ed.Saunders Elsevier, 2015