We leggen uit wat bodemerosie is, hoe het wordt ingedeeld en wat de oorzaken zijn. Ook de gevolgen en hoe het te voorkomen.
Wat is bodemerosie?
Bodemerosie is het afslijten van het aardoppervlak als gevolg van geologische processen (zoals afspoeling of smeltende sneeuw), klimatologische processen (zoals regenval of harde wind) of menselijke activiteiten (zoals landbouw, ontbossing, stadsuitbreiding, enz.).
Bodemerosie is een discontinu en traag verschijnsel dat bestaat uit de mobilisatie van aardverschuivingen aan de oppervlakte en dat op lange termijn veranderingen teweegbrengt in het uitzicht van het land. Er zijn gevallen waarin erosie versneld optreedt ten gevolge van natuurrampen of buitensporige menselijke actie, wat resulteert in bodemaantasting met verlies van organisch materiaal en mineralen.
Zie ook: Aardbeving
Soorten bodemerosie
Er zijn drie hoofdtypen natuurlijke bodemerosie:
- Watererosie. Het wordt veroorzaakt door de passage van waterstroom, die pluviaal of fluviatiel kan zijn.
- Winderosie. Dit wordt veroorzaakt door sterke wind.
- Zwaartekracht erosie. Dit wordt veroorzaakt door de werking van de zwaartekracht wanneer rotsen vallen of gletsjers smelten van de top van een helling.
Er is nog een ander type bodemerosie dat sneller optreedt:
- Antropogene erosie. Het wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten die van invloed zijn op bodemerosie en bodemverslechtering, zoals intensieve landbouw, ontbossing, kanaal- en wegenaanleg, stadsuitbreiding, intensieve veeteelt, mijnbouw, om er maar enkele te noemen.
Oorzaken van bodemerosie
De oorzaken van bodemerosie kunnen divers zijn en tot de belangrijkste behoren:
- De beweging van water. In de vorm van regenval, rivieren of zeestromen slaat het water op de bodem en maakt een deel van het oppervlak los, dat door de stroming wordt meegevoerd.
- Windbeweging. Het blazen van sterke winden tegen de grond maakt deeltjes en puin los van het oppervlak (in de vorm van stof, zand of rotsen) en verplaatst ze.
- Beweging van rotsen en gletsjers. Het loskomen van ijs van gletsjers of van rotsen die van de top van een helling afdalen, veroorzaakt verwering of barsten als ze passeren.
- Blootstelling aan extreme temperaturen. Extreem warme of koude weersomstandigheden gedurende een langere periode veranderen het bodemoppervlak en veroorzaken scheuren of breuken die slijtage in de hand werken.
- Menselijk gebruik en misbruik van het land. Ongecontroleerde menselijke activiteiten, zoals intensieve landbouw of de aanleg van stedelijke gebieden, veroorzaken bodemaantasting, in veel gevallen met onomkeerbare schade.
Gevolgen van bodemerosie
De belangrijkste gevolgen van door de mens veroorzaakte bodemerosie zijn:
- Het verlies van vruchtbare grond is van invloed op de duurzaamheid van de landbouwecosystemen en op de landproductiviteit.
- Verontreiniging en dichtslibben van beken en rivieren, met als gevolg de achteruitgang van de diersoorten die er leven.
- Verontzilting van de bodem maakt het land dor of ongeschikt voor leven (door gebrek aan water, vegetatie en voedsel).
- De vermindering van de filtercapaciteit in verwoestijnde bodems kan leiden tot overstromingen in het gebied.
- Evenwichtigheid van ecosystemen leidt tot verlies van biodiversiteit, d.w.z. verlies van dier- en plantenpopulaties.
- Het wereldklimaat wordt in belangrijke mate veranderd door de vermindering van bossen die het vermogen hebben kooldioxide te absorberen.
Hoe bodemerosie te voorkomen
Om bodemerosie en bodemerosie ten gevolge van menselijk handelen te voorkomen, is de beste oplossing preventie en de ontwikkeling van activiteiten zoals:
- Duurzaam landgebruik. Het kan de gevolgen van landbouw en veeteelt helpen beperken en bodemaantasting door verlies van voedingsstoffen voorkomen.
- Herbebossing. Het planten van bomen en planten bevordert het herstel van ecosystemen en het onderhoud van de bodem.
- Vegetatie planten. Het aanmoedigen van duurzame beplanting in blootgestelde gebieden of gebieden waar bouwmachines zijn ingezet, draagt bij tot de stabilisering van de bodem en zijn voedingsstoffen.
- Aanleg van afwateringskanalen. In gebieden waar de bodem weinig absorptievermogen heeft, kunnen afvoerkanalen helpen het water af te voeren om overstromingen te voorkomen.
Verbossing en bodemerosie
Verbossing is het door mensen veroorzaakte kappen van bossen en bosgebieden door middel van hakken of branden. Als deze actie intensief wordt uitgevoerd en niet wordt gevolgd door een goede herbebossingspraktijk, brengt zij ernstige schade toe aan de bodem en het ecosysteem, waaronder:
- Het verlies van habitat voor miljoenen dier- en plantensoorten. Dit is de meest dramatische impact omdat levende wezens de vernietiging van hun omgeving niet kunnen overleven.
- Klimaatverandering. De ongedifferentieerde kap van bomen wijzigt de klimaatomstandigheden, omdat zij de bodem beschermen en de vochtigheid van de omgeving en de hydrologische cyclus die damp terugvoert in de atmosfeer, in stand houden.
- Een groter broeikaseffect. Bomen grijpen niet alleen in in het klimaat, maar absorberen ook de gassen die de opwarming van de aarde veroorzaken. Hun afwezigheid, als gevolg van lukrake houtkap, wijzigt de concentratie van gassen in de atmosfeer.
Vegetatie houdt de bodemeigenschappen in stand, voorkomt erosie, speelt een sleutelrol in de watercyclus – en bijgevolg in het klimaat – en zorgt voor het behoud van de biodiversiteit. Daarom, om de harmonie van het ecosysteem te behouden, is de zorg en het onderhoud van de bodem onontbeerlijk.
Referenties:
- “Soil Erosion and Degradation” in World Wild Life.
- “Types van bodemerosie” in Monographs.
- “Ontbossing” in World Wild Life.
- “Ontbossing” in National Geographic.