Eetstoornissen hebben een grote invloed op de lichamelijke gezondheid en de psychologische en interpersoonlijke ontwikkeling van adolescenten. Vroegtijdige interventie en effectieve behandeling zijn essentieel om langdurige psychologische en medische complicaties te voorkomen, waaronder, in sommige gevallen, een vroegtijdige dood.
Een specifieke vorm van gezinstherapie, de zogeheten family-based treatment (FBT), is de belangrijkste evidence-based behandeling voor adolescenten met anorexia nervosa. Er is ook wat meer beperkte steun voor het gebruik ervan bij jongeren met boulimia nervosa en de varianten daarvan. FBT wordt echter niet door alle families en patiënten omarmd omdat het vereist dat ouders deelnemen aan sessies en dat ouders het eten van hun kind controleren. Het is ook arbeidsintensief, en minder dan de helft van de patiënten vertoont een volledig herstel. Deze overwegingen geven aan dat alternatieve benaderingen nodig zijn.
CBT-E (Enhanced Cognitive Behavior Therapy)
CBT-E is ontwikkeld om de psychopathologie van eetstoornissen bij volwassenen aan te pakken, in plaats van een specifieke eetstoornisdiagnose. Het is een behandeling voor alle vormen van eetstoornissen, waaronder anorexia nervosa, boulimia nervosa, binge-eating disorder, en andere soortgelijke toestanden.
Wanneer gewerkt wordt met mensen die geen significant ondergewicht hebben, omvat CBT-E over het algemeen een eerste beoordelingsafspraak gevolgd door 20 individuele behandelingssessies gedurende 20 weken, die elk 50 minuten duren.
Bij mensen met ondergewicht moet de behandeling langer duren, vaak ongeveer 40 sessies gedurende 40 weken. In deze versie van CGT-E wordt gewichtsherstel geïntegreerd met de aanpak van eetstoornis-psychopathologie. Alvorens met de gewichtsherwinning te beginnen, besteden patiënten en therapeuten de eerste weken van deze behandeling zorgvuldig aandacht aan de redenen voor en tegen deze verandering. Het doel van CGT-E is dat patiënten zelf besluiten om weer op gewicht te komen in plaats van dat deze beslissing hen wordt opgedrongen. Tijdens de laatste stap van de gewichtsherwinning worden de patiënten geholpen om hun gewicht met succes te handhaven.
CBT-E kan in twee vormen worden gegeven: (1) een “gerichte” vorm, die zich uitsluitend richt op de specifieke psychopathologie van eetstoornissen, of (2) een “brede” vorm, die specifieke modules bevat om een of meer van de bijkomende mechanismen aan te pakken die de eetstoornis in stand houden (d.w.z. klinisch perfectionisme, kern laag gevoel van eigenwaarde, interpersoonlijke moeilijkheden, en stemmingsintolerantie).
CBT-E is geëvalueerd in talrijke gecontroleerde en cohort klinische onderzoeken en wordt nu aanbevolen voor alle klinische vormen van eetstoornissen bij volwassenen.
CBT-E aangepast voor adolescenten
CBT-E is aangepast voor adolescenten rekening houdend met twee onderscheidende kenmerken, namelijk lichamelijke gezondheid en betrokkenheid van de ouders. Bepaalde medische complicaties die samenhangen met eetstoornissen zijn in deze leeftijdsgroep namelijk bijzonder ernstig; daarom vormen periodieke medische controles en een lagere drempel voor ziekenhuisopname een integraal onderdeel van CGT-E voor adolescenten. Bovendien is in de overgrote meerderheid van de gevallen betrokkenheid van de ouders bij de behandeling vereist.
CBT-E heeft een aantal kenmerken die het goed geschikt maken voor adolescente patiënten met eetstoornissen. In de eerste plaats gaat het om een flexibele en geïndividualiseerde benadering, die gemakkelijk aan te passen is aan de behoeften van de cognitieve ontwikkeling van adolescenten. CBT-E is inderdaad geen “one-size-fits-all” behandeling. De therapeut creëert een specifieke versie van CGT-E om precies aan te sluiten bij het eetprobleem van de persoon die behandeld wordt. Bovendien is CGT-E zowel begrijpelijk als gemakkelijk te ontvangen en bevordert het het streven naar controle en autonomie omdat het de patiënten actief betrekt bij de beslissing om te veranderen. Dit zijn zaken die van groot belang zijn voor jongere patiënten, die daarom gunstig reageren op een collaboratieve behandeling zoals CGT-E. Last but not least bevat CGT-E verschillende strategieën om patiënten actief bij de behandeling te betrekken, een kenmerk dat van vitaal belang is voor de behandeling van adolescenten die van nature gewoonlijk ambivalent staan tegenover hun behandeling.
CGT-E voor adolescenten omvat twee voorbereidende/beoordelingssessies, gevolgd door drie hoofdstappen: Stap één – Goed beginnen en besluiten te veranderen; Stap twee – De verandering aanpakken; Stap drie – Goed eindigen. De behandeling wordt, net als bij de volwassen versie van CGT-E, bij patiënten zonder ondergewicht door één therapeut in 20 sessies gegeven, maar bij de patiënten met ondergewicht kan de behandeling vaak in 30 sessies worden afgesloten, en kan de behandeling in de “gerichte” of in de “brede” vorm worden gegeven.
De ouders wordt gevraagd alleen deel te nemen aan een gesprek van ongeveer 90 minuten tijdens de eerste week van de behandeling. Vervolgens worden de patiënt en de ouders samen gezien in sessies vier tot zes (bij patiënten zonder ondergewicht) of sessies acht tot tien (bij patiënten met ondergewicht). Verder worden er sessies van 15 tot 20 minuten gehouden onmiddellijk na de individuele sessie van de patiënt. Deze gezamenlijke sessies moeten de ouders informeren over wat er gebeurt en over de vorderingen van de patiënt; ze moeten ook worden gebruikt om, met voorafgaande toestemming van de patiënt, te bespreken hoe zij de patiënt zouden kunnen helpen veranderingen aan te brengen.
Hoe effectief is CGT-E voor adolescenten?
Tot op heden hebben vier verschillende cohortstudies bij patiënten tussen 11 en 19 jaar de effectiviteit van CGT-E voor adolescenten beoordeeld. Drie van de vier studies onderzochten de effecten op patiënten met anorexia nervosa, en één onderzocht de effecten op adolescenten zonder ondergewicht met andere eetstoornissen. Bevindingen uit deze onderzoeken toonden aan dat de meeste adolescente patiënten met eetstoornissen instemden met de behandeling. Bij patiënten met anorexia nervosa die de behandeling voltooiden (60 tot 65 procent) bereikte ongeveer 60 procent een volledige respons (d.w.z., normaal gewicht en minimale eetstoornis psychopathologie), terwijl ongeveer 70 procent van de patiënten zonder ondergewicht minimale residuele eetstoornis psychopathologie vertoonde, en de helft van degenen met eerdere episoden van eetbuien of purgeren rapporteerden deze niet langer te hebben.
Eating Disorders Essential Reads
De resultaten van deze studies leidden ertoe dat de richtlijnen van het National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) CBT-E aanbevelen voor adolescenten met eetstoornissen als een alternatief voor FBT wanneer FBT onaanvaardbaar, gecontra-indiceerd of ineffectief is.
Conclusies
In conclusie, CBT-E is een veelbelovende behandeling voor adolescenten met eetstoornissen. Het heeft een aantal voordelen. Het is aanvaardbaar voor jongeren en het collaboratieve karakter is goed geschikt voor ambivalente jonge patiënten die bijzonder bezorgd kunnen zijn over kwesties van controle. De transdiagnostische reikwijdte van de behandeling is een voordeel, omdat het in staat is het volledige scala van stoornissen te behandelen dat bij adolescente patiënten voorkomt. Het biedt daarom een sterk alternatief voor FBT.