Goa aan de westkust van India werd op 19 december 1961 bevrijd van de Portugese overheersing, meer dan vier eeuwen nadat het was gekoloniseerd.
De vrijheidsstrijd begon in de jaren veertig toen India steeds dichter bij onafhankelijkheid van het Britse bewind kwam. Maar Goa bleef een Portugese kolonie tot 1961, waardoor de betrekkingen tussen India en Portugal onder druk kwamen te staan toen de steun van Portugal aan de antikoloniale beweging in Goa toenam. In 1955 legde India zelfs een economische blokkade op aan Goa.
In 1961 viel het Indiase leger de deelstaat binnen nadat de Portugezen op Indiase vissersboten hadden geschoten, waarbij een visser om het leven kwam.
Na 36 uur van lucht-, zee- en landaanvallen door het leger, ondertekende generaal Manuel Antonio Vassalo e Silva, gouverneur-generaal van Goa, de “akte van overgave”, waarmee het Goa-gebied aan India werd overgedragen.
Supriya Vohra hoort van Goa’s over de dagen die voorafgingen aan de bevrijding.
Higino Emidio Rebelo, 71, hotelier
Vasco, waar wij woonden, was een handelshaven. Nadat de Indiase regering Goa een economische blokkade had opgelegd, werden onze levensmiddelen uit de hele wereld ingevoerd – aardappelen uit Nederland, wijn uit Portugal, groenten en rijst uit Pakistan, thee uit Ceylon, cement uit Japan, staal uit België. Ze zouden in Vasco aankomen en dan naar verschillende delen van Goa reizen.
Ik herinner me de ochtend van 17 december toen we hoorden dat een brug was gebombardeerd. Mijn vader stuurde ons naar het ouderlijk huis van mijn moeder, 30 km ten zuiden van Vasco.
Toen we enkele dagen later terugkeerden, ontdekten we dat het Indiase leger ons gebouw had overgenomen.
- Goa’s strijd voor onafhankelijkheid van Portugal
- In beeld: India’s stervende christelijke gemeenschappen
De gouverneur-generaal was een man met een eersteklas karakter. Toen hij Goa in 1983 bezocht, hebben we hem met open armen ontvangen.
Wij Goa’s hebben altijd geloofd in een milieuvriendelijke levensstijl en economie. Maar de laatste jaren is dat veranderd. Er zijn plannen om meer steenkool in de staat te importeren, wat tot meer vervuiling zal leiden. Onze rivieren worden genationaliseerd om vracht te vervoeren. Niemand is tegen ontwikkeling, maar dit is geen vooruitgang.
Libia Lobo Sardesai, advocaat
Nadat India in 1947 onafhankelijk werd, werd ik lid van de Goan Youth League. Ik heb altijd een vuur voor de vrijheid van Goa in me gehad. Na 1955, als gevolg van de economische blokkade, hadden Goa’s geen toegang tot nieuws of informatie van buitenaf. Het werd noodzakelijk om de Portugese propaganda op een clandestiene manier aan de kaak te stellen, in de vorm van een ondergronds radioprogramma.
Vaman Sardesai en ik begonnen het station, dat elke ochtend en avond uitzendingen verzorgde in het Portugees en Konkani. Het station Voice of Freedom werd tussen november 1955 en december 1961 vanuit de bossen grenzend aan Goa gerund.
Het stimuleerde het moreel van de Goan bevolking.
Het was geen gemakkelijk leven voor ons, maar we waren toegewijd aan onze zaak. We wisten niet hoe lang we nog door moesten gaan – we wisten alleen dat we de Goans informatie en inspiratie moesten blijven geven.
Het Portugese leger was niet blij, en ze probeerden ons op te sporen. Gelukkig lukte dat niet.
Op 15 december 1961 gebruikte India’s toenmalige minister van defensie, Krishna Menon, ons programma om een boodschap aan het Portugese leger te sturen om te onderhandelen. We herhaalden het bericht elk uur gedurende de volgende dag. Het Indiase leger trok Goa binnen toen ze geen reactie kregen van de Portugezen.
Toen ik het nieuws hoorde dat de Portugezen zich hadden overgegeven, was dat het gelukkigste moment van mijn leven.
Ik voelde dat ik de lucht in moest gaan om aan te kondigen dat Goa na 450 jaar bevrijd was van de Portugese overheersing. In feite deden we dat door folders te droppen en mededelingen te doen terwijl we twee uur lang in een vliegtuig boven Goa vlogen.
Goa werd bevrijd omwille van de vooruitgang. Maar vandaag, in de naam van de vooruitgang, wordt de staat vernield.
Damodar Mauzo, 73, schrijver
Toen ik 12 was, moest ik bij mij thuis een religieuze ceremonie uitvoeren. We hadden foto’s van nationale leiders – Mahatma Gandhi, India’s eerste premier Jawaharlal Nehru, onafhankelijkheidsleider Subhash Chandra Bose. Er was ook een foto van Boeddha en Jezus Christus.
Mijn vader nodigde Portugese ambtenaren uit die in mijn dorp gestationeerd waren. Hij kreeg van zijn vrienden het advies de foto’s van Indiase leiders te verwijderen, omdat men hem ervan zou kunnen verdenken een nationalist te zijn. In die tijd werden de meeste Hindoes als nationalisten beschouwd, hoewel er ook veel Christenen waren die voor de vrijheid van Goa streden.
Mijn vader zei: “Ik heb geen misdaad begaan. Ik denk niet dat ze bezwaar zullen maken.” Ze kwamen en ze noteerden de foto’s. Ze leken blij dat ze de leiders konden identificeren. Ik denk dat ze de foto van Christus zagen en dachten hoe seculier deze familie is. Maar onze familie en vrienden waren ongerust.
Ik fietste altijd naar de nabijgelegen stad Margao tijdens de “bevrijdingsdagen”, omdat dat de plaats was waar het meest gebeurde in het zuiden van Goa.
Ik was opgewonden toen ik het Indiase leger door de straten van Margao zag marcheren.
Ik heb gezien hoe de Portugezen in de koloniale tijd de democratie en de verkiezingen tot een farce hadden gemaakt. Vandaag zien we dat de zaken een enorme verandering hebben ondergaan.
Maar eerlijk gezegd, alles is niet goed. Het lukrake gebruik van land in de naam van ontwikkeling heeft de staat verarmd. Mijnbouw heeft het beschadigd. Vandaag de dag zien we een groeiende disharmonie tussen de gemeenschappen.
Supriya Vohra is een onafhankelijke journalist gevestigd in Goa.