De vrouw wier ‘cosmetica’ meer dan 600 ongewenste echtgenoten vergiftigde

Giulia Tofana was niets anders dan een ondernemer. Zij zag een behoefte – echtscheiding was praktisch onmogelijk voor de 17e-eeuwse Italiaanse vrouw – en zij ging aan de slag om die te vervullen. Tussen 1633 en 1651 werden meer dan 600 onwetende echtgenoten opgejaagd om hun schepper te ontmoeten na inname van gif dat hun vrouwen hadden gekocht van Giulia.

Gifzucht zat in La Tofana’s familie. Haar moeder, Thofania d’Adamo, vermoordde haar eigen man, Francis d’Adamo, en werd op 12 juli 1633 in Palermo, Sicilië, geëxecuteerd. Giulia, toen pas 13 jaar oud, trad in de voetsporen van haar moeder – eerst beroepsmatig, als apotheker die parfums en cosmetica samenstelde, en tenslotte tot haar eigen executie in Rome in juli 1659.

Giulia’s dochter, Girolama Spera, en drie medewerkers werden samen met haar geëxecuteerd, waarmee een einde kwam aan een drie-generatie familiebedrijf in cosmetica dat de afgunst van de hedendaagse Kardashians zou hebben kunnen afdwingen, ware het niet dat het een criminele opzet had.

In haar hoogtijdagen deed Giulia’s product Aqua Tofana een moord (woordspeling), deels vanwege de slimme verpakking. De “Koningin van het Gif” verkocht haar poedermake-up in mooie verpakkingen die goed pasten naast parfumflesjes op de kaptafel van een toekomstige weduwe. Vloeistoffen werden vermomd als religieuze genezende oliën in kleine flesjes versierd met een vrome afbeelding van Sint Nicolaas van Bari.

Een wannabe-weduwe kon haar giftige aankoop in het volle zicht verbergen door een druppel of twee van het smaak- en reukloze gif in de nachtelijke kom soep of het glas wijn van haar echtgenoot te doen. Met slechts vier druppels van Giulia’s Aqua Tofana met arsenicum, lood en belladonna, toegediend over een periode van dagen, zou haar overbodige partner relatief pijnloos verdwijnen.

Arsenicum kan een maag- en darmziekte nabootsen en was in Giulia’s tijd onvindbaar. Een “rouwende” weduwe kon er zeker van zijn dat een post-mortem onderzoek geen bedrog aan het licht zou brengen. Ze kon zorgeloos genieten van haar pas verworven vrijheid, om nog maar te zwijgen van haar erfenis.

Giulia Tofana mag dan wel de meest productieve weduwenmaakster uit de geschiedenis zijn, het is mogelijk dat ze zichzelf niet als seriemoordenaar zag, maar als een liefdadigheidsdienstverlener. In een tijdperk van gearrangeerde huwelijken, waarin mishandelde vrouwen geen ontsnappingsmogelijkheden hadden, boden Giulia’s Aqua Tofana producten haar wanhopige klanten een handige “echtscheiding-in-een-fles”. Velen beschouwden haar waarschijnlijk als een engel van barmhartigheid, hoewel hun slachtoffers haar, en hun eigen achterbakse echtgenotes, strenger zouden hebben beoordeeld.

Ongetwijfeld had La Tofana ook klanten die gewoon probeerden om vroegtijdig toegang te krijgen tot een erfenis. Deborah Blum, auteur van The Poisoner’s Handbook, merkt op dat arsenicum eeuwenlang bekend stond als “erfenispoeder”, totdat het uiteindelijk in de jaren 1920 traceerbaar werd. Giulia’s klantenkring zou zich bewust zijn geweest van de financiële voordelen die zouden kunnen volgen op een vergiftiging.

Of een Aqua Tofana aankoop nu bedoeld was om ellende te beëindigen of een middel om beloning te krijgen, er was genoeg echtelijk misbruik en hebzucht in die tijd om Giulia’s cosmetica gestaag de deur uit te laten gaan. Maar aan alle dingen komt een eind. Ironisch genoeg eindigde Giulia’s onderneming toen een van haar eigen klanten de bonen morste. Of liever, de soep.

Een klant die de soep van haar man had aangelengd met een scheutje Aqua Tofana, bedacht zich en weerhield haar man ervan zijn avondmaal in te slikken. Ze bekende en, op zijn aandringen, vertelde ze haar verraderlijke verhaal aan de pauselijke autoriteiten. Het spel was uit. La Tofana vond tijdelijk onderdak in een kerk, maar toen het gerucht de ronde deed dat zij de watervoorziening van Rome had vergiftigd, bestormde een menigte de kerk en leverde haar uit aan de autoriteiten.

Giula Tofana bekende uiteindelijk dat zij tussen 1633 en 1651 meer dan 600 mannen had vergiftigd. Als het klopt, overtreft dat duizelingwekkende aantal lichamen de gruwelijke totalen van hedendaagse seriemoordenaars (zo pleegde de veelvuldige seriemoordenaar Harold Shipman 128 verifieerbare moorden). Maar Giulia’s bekentenis blijft verdacht, omdat die onder foltering tot stand is gekomen. Er zijn nog steeds mensen die beweren dat ze een goedbedoelende ondernemer was, een vroege strijder voor sociale rechtvaardigheid, of gewoon het slachtoffer van een heksenjacht.

Wat de waarheid ook is, ze werd geëxecuteerd in Rome’s Campo di Fiori in juli 1659, net voor haar 40ste verjaardag. Haar dochter en drie helpers trof hetzelfde lot, evenals enkele van haar eerder tevreden klanten. Haar lichaam werd over de kerkmuur gegooid – een schandelijk einde voor een gedurfde, zij het dodelijke, vrouwelijke ondernemer.