Dominicaans Woordenboek

Overal waar je komt, heb je een soort cultureel woordenboek. En ik heb het niet over de 101 termen – de hola of gracias van elke taal, hoewel het natuurlijk goed is om die te kennen als je op reis bent. In de Dominicaanse Republiek zijn hola en gracias belangrijk, net als por favor en baño, maar je moet jezelf ook scholen in de lingo, het echte praten – de woorden die het kloppend hart van de cultuur zijn, de wortel. Deze woorden maken evenveel deel uit van de mensen als de benen waarmee ze lopen en evenzo zullen ze je even ver brengen. Ze leiden een eigen leven en brengen je van de toeristische zone (met een eigen roos op je rug) naar de vaste grond van de zone van hier.

Dit zijn 6 woorden uit het Dominicaanse woordenboek die je moet kennen als je naar ons kleurrijke eiland komt (compleet met *zeer professionele* hulp bij de uitspraak). Of je deze woorden ook echt spreekt of niet is aan jou, maar als je ze kent win je de helft van de strijd der frustratie. Wees voorbereid: je zult deze woorden veel horen.

(Ik weet dat je drie woorden ziet, maar het wordt altijd als één gezegd:
queloque en uitgesproken als K LO K.
Side note: geweldig voor sms’en.)
Vertaald betekent het “wat is wat”, wat me doet denken aan “wat het is (ees)”, waar ik persoonlijk van hou omdat het leuk klinkt om te zeggen met je beste pooierstem. New Yorkers: Dit is jullie versie van “How You Doin’?” Natuurlijk, je kan gewoon zeggen, “Hi. Hoe gaat het?” maar waarom zou je als je, “Hoe gaat het?” hebt. Dit is precies hetzelfde. Ik, persoonlijk, heb mezelf er nog niet toe gebracht om queloque te gebruiken, maar het zal mijn doel voor dit jaar zijn.
Doel: queloque gebruiken als een baas.

– 2 -Vaina

(uitgesproken als väy-nä, zoals de va in vaas met yna aan het eind)
Vertaald betekent het iets in de trant van ding, spul, crap, shit, damn, probleem, alles – nee, echt, a-n-y-t-h-i-n-g. Het heeft positieve connotaties. Het heeft ook negatieve connotaties. Precies… het is zo’n soort woord. Wees niet verbaasd als je dit woord in elke zin hoort gebruiken voor alles op elk moment. In feite, als je ooit vastzit op een woord, gewoon vaina invoegen en het zal waarschijnlijk passen. Het is verwarrend, ik weet het.
Laat me je een paar voorbeelden geven:

• Als iemand met een blije stem zegt, Me gusta esta vaina – dat betekent, “Ik hou van deze shit.”
• Als iemand met een neergeslagen stem zegt, Que vaina – dat betekent, “Verdomme! Wat een probleem.”
• Iemand kan ook zeggen, Adonde esta esa vaina – wat zou betekenen, “Waar is dat ding?”

Het is een overkoepelend woord, een soort containerbegrip.

Whew! Dat was een moeilijke, laten we overgaan tot een gemakkelijker woord…

– 3 -Un chin

(spreek uit cheen)
Spaanse basiskennis heeft je misschien geleerd dat als je “een beetje” wilt, je un poquito zou zeggen. Un poquito wordt in de DR begrepen, maar de meerderheid van de mensen hier gebruikt un chin. Het is een ander woord dat ik niet gebruik; je zult mij waarschijnlijk nooit kin horen zeggen omdat Cubanen (die ik ben) un poquito zeggen en het zit al vast in mijn hersenen, maar mijn dochter, die opgroeit op de DR-rots, zegt soms un chin als een echte Dominicana.

– 4 -Tigre

(spreek uit als tee-grey minus de y)
Als je Azië zou bezoeken en iemand zou tigre (tijger) zeggen, zou je wegrennen. Als je de DR bezoekt en iemand zegt tigre, moet je nog steeds wegrennen. Een tigre is een dealer, een oplichter, of een wijsneus. Veel mannen hier worden tigres genoemd. Persoonlijk heeft niemand daar tijd voor.

– 5 -Porfa

(spreek hetzelfde uit als por favor, maar dan zonder de vor aan het eind)
De Aussies van het Caribisch gebied (zoals Australiërs graag woorden inkorten als zonnebril tot sunnies of bijtende insecten tot bities – misschien schrijf ik hierna wel een Australisch woordenboek…), houden Dominicanen ervan om woorden in te korten. Correctie: ze houden van woorden inkorten – zelfs woorden als por favor die niet echt ingekort hoeven te worden, maar… ok. Porfa is de verkorte versie van por favor, dat de meeste mensen kennen van hun basisopleiding in español en “alsjeblieft” betekent. Dus als je in een restaurant of colmado bent en dank je wel DR stijl wilt zeggen, porfa it up.

Nu we het er toch over hebben…

– 6 -Colmado

(spreek uit als F-U-N)
Je kunt twee dingen kopen bij de colmado: water of bier. Ok, je kunt er nog een paar dingen kopen, maar in zijn ware aard is de colmado voor de DR wat de Spaanse Trappen zijn voor de Romeinen: een plek om te zitten, te rotzooien, en de wereld voorbij te zien gaan. Het is misschien wel mijn favoriete ding op het eiland. Er is niet veel aan een colmado: Je gaat erheen. Trek een van hun groene, plastic Presidente (nationale bier) onderschreven stoelen. Koop een bevroren slushie Presidente (niet overdreven – zo koud is het) of zet een spelletje domino op en geniet ervan dat je op een tropisch eiland woont waar de zon en de goden je altijd toelachen.

Ja, het is ZO koud.

– 6a -Jumbo

(spreek uit als joombo)
Als je ooit een biertje van 40 oz. hebt gekocht, zul je bekend zijn met een jumbo: het grote jongensbier dat je bij de colmado bestelt. Je kunt ook medianos (medium) of pequeños (klein) kopen, maar aangezien colmados een sociale plek zijn waar je heen gaat om (meestal) te socialiseren, is een jumbo gewoon de voordeligere manier om te gaan.

Grandma’s jumbo

Hier is een bonus voor je…