The ‘Shark Lady’
Dr. Eugenie Clark was een wetenschappelijke pionier die een grote bijdrage heeft geleverd aan de kennis van de mens over haaien en andere vissen, en die zich onvermoeibaar heeft ingezet om de reputatie van haaien bij het grote publiek te verbeteren. Image courtesy of Mote Marine Laboratory and Aquarium.
Nauwelijks vrouwen, laat staan die van Japans-Amerikaanse afkomst, waren kort na de Tweede Wereldoorlog werkzaam op het door mannen gedomineerde gebied van de mariene biologie. Dr. Eugenie Clark veranderde dat allemaal. Als wetenschappelijk pionier die veel heeft bijgedragen tot de kennis van haaien en andere vissen, heeft Clark gewerkt aan de verbetering van de reputatie van haaien bij het grote publiek. Misschien nog belangrijker, ze daagde de stereotypen rond vrouwen in de wetenschap uit door te bewijzen dat vrouwen veel kunnen bijdragen aan de wetenschappelijke gemeenschap.
Vroeger leven en opleiding
Geboren in New York City op 4 mei 1922, leerde Clark zwemmen voor ze twee jaar oud was. Ze schrijft vaak dat haar jeugdbezoeken aan het New York Aquarium haar passie voor de onderwaterwereld hebben aangewakkerd, samen met haar Japanse afkomst en de centrale rol van de zee in de Japanse cultuur.
Tijdens haar studie aan het Hunter College in het begin van de jaren veertig studeerde Clark ichtyologie, een tak van de biologie die zich bezighoudt met de studie van vissen. Na haar onderzoek in de Stille Zuidzee nam zij een baan aan bij het Scripps Institution of Oceanography in San Diego, Californië. Bij Scripps leerde ze duiken, een vaardigheid die Clark gedurende haar hele carrière in het oceaanonderzoek voortdurend gebruikte.
Van ‘Dr. Clark’ tot ‘The Shark Lady’
In 1950 promoveerde Clark aan de New York University op onderzoek naar de levendbarende voortplanting van platy’s en zwaarddragers. Later dat jaar, als een Fulbright Scholar, deed Clark onderzoek in de vrijwel onontgonnen wateren van de Rode Zee vanuit het Al-Ghardaqah Marine Biological Station in Egypte. Haar memoires over haar tijd daar, Lady with a Spear (1953), werden een internationale bestseller.
Clark ontdekte verschillende vissoorten, waaronder Trichonotus nikii, een zandduiker uit de Rode Zee, genoemd naar haar zoon Nikolas, en de Rode Zee Mozes tong (Pardachirus marmoratus), die een natuurlijk afweermiddel tegen haaien produceert. Haar passie was echter het bestuderen van haaien en het ontkrachten van mythen en angsten over hen door middel van voorlichting. Het was Clark die ontdekte dat sommige haaiensoorten niet voortdurend hoeven te zwemmen om adem te halen. Haar werk met “slapende haaien” in Mexico was een enorme vooruitgang in het begrip van het gedrag en de biologie van haaien. Haar inspanningen leverden haar de onofficiële maar veel gebruikte naam “the Shark Lady” op.
Clarks carrière, die een halve eeuw omspande, omvatte werk voor de New York Zoological Society (nu de Wildlife Conservation Society), het American Museum of Natural History in New York, en het Woods Hole Oceanographic Institution in Massachusetts. In 1955 richtte ze het Cape Haze Marine Laboratory op in Sarasota, Florida. Dit laboratorium, dat tegenwoordig bekend staat als Mote Marine Laboratory, richt zich niet alleen op haaienonderzoek, maar ook op wilde visserij, herstel van koraalriffen, zeezoogdieren, biomedisch zeeonderzoek en aanverwante gebieden.
In 1968 trad Dr. Clark toe tot de faculteit van de Universiteit van Maryland, waar zij mariene biologie doceerde tot haar pensionering in 1992. Clark gaf lezingen over de hele wereld om een beter begrip van haaien en het mariene milieu te bevorderen, en schreef ook uitgebreid voor National Geographic en andere publicaties.
Een blijvende erfenis
Eugenie Clark maakte haar laatste duik in juni 2014. Ze overleed op 25 februari 2015, op 92-jarige leeftijd. Ze laat een erfenis na die haar collega-wetenschappers en oceaanliefhebbers nog generaties lang zal informeren. Op 16 maart 2015 heeft het Amerikaanse Congres Dr. Clark postuum geëerd en erkend voor haar inspanningen om het rijk van de oceaan te begrijpen en te behouden.