“Amerikaanse oorsprong: (Zoals mij toegezonden door Brian Dodd)
Quote from ENCARTA 95
De Amerikaanse versie van de kerstmanfiguur ontleende zijn inspiratie en zijn naam aan de Nederlandse legende van Sinter Klaas, die in de 17e eeuw door kolonisten naar New York werd gebracht.
Al in 1773 verscheen de naam in de Amerikaanse pers als “St. A Claus,” maar het was de populaire schrijver Washington Irving die de Amerikanen voor het eerst gedetailleerde informatie gaf over de Nederlandse versie van Sint Nicolaas. In zijn History of New York, gepubliceerd in 1809 onder het pseudoniem Diedrich Knickerbocker, beschreef Irving de aankomst van de sint te paard (niet vergezeld door Zwarte Piet) elke avond van Sinterklaas.
De Nederlands-Amerikaanse Sint-Nicolaas kreeg zijn volledig Amerikaanse vorm in 1823 in het gedicht A Visit From Saint Nicholas, beter bekend als The Night Before Christmas van de schrijver Clement Clarke Moore. Moore voegde details toe zoals de namen van de rendieren; de lachjes, knipogen en knikjes van de Kerstman; en de manier waarop Sinterklaas, die een elf wordt genoemd, terugkeert door de schoorsteen. (Moore’s zin “legt zijn vinger opzij van zijn neus” was rechtstreeks ontleend aan Irving’s beschrijving uit 1809.)
Het Amerikaanse beeld van de Kerstman werd verder uitgewerkt door illustratorThomas Nast, die van de jaren 1860 tot de jaren 1880 een uit de kluiten gewassen Kerstman afbeeldde voor kerstnummers van het tijdschrift Harper’smagazine. Nast voegde details toe zoals de werkplaats van de Kerstman op de Noordpool en de lijst van goede en slechte kinderen van de wereld. Een versie op mensenmaat van de Kerstman, in plaats van de elf uit Moore’s gedicht, werd afgebeeld in een reeks illustraties voor Coca-Colaad-reclames die in 1931 werden geïntroduceerd en die de rode kerstmannenpakken introduceerden en tot een icoon maakten. In moderne versies van de Kerstmanlegende zijn alleen zijn speelgoedwinkelbedienden elfen. Rudolph, het negende rendier, met een rode en glanzende neus, werd in 1939 uitgevonden door een reclameschrijver voor de Montgomery Ward Company.
Bij het zoeken naar de historische wortels van de Kerstman moet men heel diep in het verleden duiken. Men ontdekt dat de Kerstman zoals wij hem kennen een combinatie is van veel verschillende legendes en mythische wezens.
De basis voor de Kerstman uit het christelijke tijdperk is bisschop Nicolaas van Smyrna (Izmir), in wat nu Turkije is. Nicolaas leefde in de 4e eeuw na Christus. Hij was zeer rijk, vrijgevig en lief voor kinderen. Vaak bracht hij vreugde aan arme kinderen door geschenken door hun ramen naar binnen te gooien.
De Orthodoxe Kerk verhief later Sint Nicolaas, wonderdoener, tot een positie van groot aanzien. Het was bijvoorbeeld ter ere van hem dat de oudste kerk van Rusland werd gebouwd. De Rooms Katholieke Kerk van haar kant eerde Nicolaas als iemand die kinderen en armen hielp. Sint Nicolaas werd de beschermheilige van kinderen en zeelieden. Zijn naamdag is 6 december.
In de protestantse gebieden van Midden- en Noord-Duitsland werd Sint Nicolaas later bekend als der Weinachtsmann. In Engeland werd hij Father Christmas genoemd. Sinterklaas kwam met Nederlandse immigranten mee naar de Verenigde Staten, en begon daar Santa Claus te heten.
In Noord-Amerikaanse gedichten en illustraties zou de Kerstman, met zijn witte baard, rode jas en muts met pompons, op de avond voor Kerstmis vertrekken in zijn slee, getrokken door acht rendieren, en door de schoorsteen klimmen om zijn kerstcadeaus achter te laten in de kousen die kinderen op de schoorsteenmantel hadden gezet.
Kinderen wilden natuurlijk weten waar de Kerstman eigenlijk vandaan kwam. Waar woonde hij als hij geen cadeautjes aan het bezorgen was? Die vragen leidden tot de legende dat de Kerstman op de Noordpool woonde, waar ook zijn werkplaats voor kerstcadeautjes was gevestigd.
In 1925, omdat het laten grazen van rendieren op de Noordpool niet mogelijk zou zijn, onthulden kranten dat de Kerstman in werkelijkheid in Fins Lapland woonde. “Oom Markus”, Markus Rautio, die het populaire “Kinderuurtje” op de Finse publieke radio vergeleek, onthulde het grote geheim voor het eerst in 1927: De Kerstman woont op Lapland’s Korvatunturi – “Ear Fell”
De fell, die direct aan de oostgrens van Finland ligt, lijkt een beetje op de oren van een haas – dat zijn in feite de oren van de Kerstman, waarmee hij luistert om te horen of de kinderen van de wereld aardig zijn. De Kerstman wordt bijgestaan door een drukke groep elfen, die een heel eigen geschiedenis hebben in de Scandinavische legende.
Door de eeuwen heen kwamen gebruiken uit verschillende delen van het noordelijk halfrond zo samen en ontstond de Kerstman van de hele wereld – de leeftijdloze, tijdloze, doodloze witbebaarde en roodgeschminkte man die met Kerstmis cadeaus uitdeelt en altijd terugkeert naar Korvatunturi in Fins Lapland.
Sinds de jaren vijftig verblijft de Kerstman buiten de kersttijd graag in Napapiiri, bij Rovaniemi, om er kinderen en jonggeblevenen te ontmoeten. In 1985 waren zijn bezoeken aan Napapiiri zo regelmatig geworden dat hij er zijn eigen kerstmannenkantoor vestigde in plaats van gebruik te maken van een modern gemak zoals het beantwoorden van telefoongesprekken vanaf de noordpool. Hij komt daar elke dag van het jaar om te horen wat kinderen voor Kerstmis willen en om met kinderen te praten die van over de hele wereld zijn aangekomen. Santa Claus Village is ook de locatie van Santa’s hoofdpostkantoor, waar de brieven van kinderen uit alle hoeken van de wereld worden bezorgd.
Terug naar de Noordpool