Pohutukawa, met zijn opvallende rode bloemen, is een belangrijk symbool voor alle Nieuw-Zeelanders. In de Maori mythologie zouden de bloemen het bloed vertegenwoordigen van een jonge krijger die omkwam toen hij probeerde de dood van zijn vader te wreken. De Maori gebruikten de bloei van de Pohutukawa bomen ook als een seizoensindicator, en toen christelijke kolonisten in Nieuw-Zeeland aankwamen, inspireerde de bloei van de felrode bloemen van deze soort in december en januari de alternatieve gemeenschappelijke naam van de Nieuw-Zeelandse kerstboom. De Pohutukawa komt vaak voor op feestelijke wenskaarten, gedichten en verhalen. De boom is niet alleen een cultureel symbool, maar heeft ook diverse praktische toepassingen. Zijn harde sterke hout werd gebruikt voor de scheepsbouw, en delen van de boom werden door de Maori ook medicinaal gebruikt.
Pohutukawa groeit in kustbossen op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland, waar zijn dikke, gedraaide wortels hem helpen om op de kliffen te groeien. Deze bomen zijn bestand tegen sterke zuidelijke oceaanwinden, zoutnevel en droogte, en kunnen tot 1000 jaar oud worden. Ze bieden ook beschutting en houden erosie tegen, vitale ecosysteemdiensten in dit onbeschutte gebied.
Ondanks het belang van de Pohutukawa als cultureel symbool, is de populatie dramatisch afgenomen – 25 jaar geleden dacht men dat tot 90% van de Pohutukawa aan de kust was verdwenen. De voornaamste bedreiging voor deze soort zijn invasieve niet-inheemse buidelratten. Buidelratten zijn vraatzuchtige bladeters die volwassen bladeren, knoppen, bloemen en scheuten eten en zo de bomen van hun vegetatie beroven. Zij vormen een ernstige bedreiging voor veel andere inheemse bomen in Nieuw-Zeeland, waaronder de ernstig bedreigde Bartlett’s rata (Metrosideros bartlettii), die nauw verwant is aan de Pohutukawa.
Pohutukawa populaties zijn ook aangetast door het gebruik van vuur voor landontginning – ondanks zijn winterhardheid is de soort zeer gevoelig voor vuur en zelfs een licht graslandvuur aan de voet van een volwassen boom zal hem doden. Zijn wortels zijn kwetsbaar voor schade door vee en voertuigen, en hij wordt nog steeds gebruikt als brandhout. Hybridisatie met andere Metrosideros-soorten bedreigt de genetische integriteit van Pohutukawa.
Sinds 1990 zet de Project Crimson Trust zich in voor het behoud van Pohutukawa-bomen en andere bedreigde inheemse bomen in Nieuw-Zeeland. Via Project Crimson zijn meer dan 300.000 inheemse bomen, waaronder de Pohutukawa, over het hele land aangeplant, en de vooruitzichten voor de Pohutukawa zijn hoopvol. De voortdurende inspanningen van organisaties zoals de Project Crimson Trust zullen ervoor zorgen dat deze bomen nog vele jaren Nieuw-Zeelandse kerstfeesten zullen verlichten.
Nieuw-Zeelands ministerie van Cultuur en Erfgoed. Nieuw-Zeelandse geschiedenis: Pohutukawa bomen. https://nzhistory.govt.nz/media/photo/pohutukawa-flowers. Accessed 09/12/2016.
Nieuw-Zeeland Department of Conservation. Pohutukawa. http://www.doc.govt.nz/nature/native-plants/pohutukawa/. Accessed 09/12/2016.
Project Crimson: http://projectcrimson.org.nz/. Accessed 09/12/2016.
Trees for Survival. Pohutukawa. http://www.tfsnz.org.nz/uncategorized/pohutukawa/. Accessed 09/12/2016
Feature image credit: Tahu Taylor-Koolen/Department of Conservation, New Zealand
Wist u dat?
Alle zes endemische baobabbomen van Madagaskar worden met uitsterven bedreigd.