Inleiding tot de Elizabethaanse wraak-tragedie en Hamlet

wraak in Hamlet

Er zijn drie plots in Shakespeare’s Hamlet: de hoofdplot over wraak en twee subplots over de romance tussen Hamlet en Ophelia, en de dreigende oorlog met Noorwegen. Hieronder volgt een gids voor het hoofdplot, met een blik op alle belangrijke gebeurtenissen op Hamlet’s reis naar wraak.

Inleiding tot de Elizabethaanse wraak-tragedie
Thomas Kyd vestigde de wraak-tragedie met zijn razend populaire Spaanse Tragedie (1587), en Shakespeare perfectioneerde het genre met Hamlet, dat waarschijnlijk gebaseerd is op een ander wraak-spel van Kyd genaamd de Ur-Hamlet. Helaas bestaat er tegenwoordig geen kopie meer van Kyd’s Ur-Hamlet.
De meeste wraakdrama’s hebben enkele basiselementen gemeen: een toneelstuk in een toneelstuk, waanzinnige scènes, een wraakzuchtig spook, een of meer bloederige scènes, en, het belangrijkste, een centraal personage dat een ernstige grief koestert tegen een geduchte tegenstander. Dit centrale personage neemt het heft in eigen handen en zint op wraak in de privé-sfeer, nadat het recht hem in de publieke arena in de steek heeft gelaten. Hamlet is de enige hoofdpersoon in een Elizabethaans wraakspel die kan worden beschouwd als een held, die zich bewust is van de morele implicaties van het wraak nemen.
Characters Betrokken bij het wraakplot van Hamlet
Hamlet
Geest
Claudius
Gertrude
Polonius
Laertes
Horatio

Key gebeurtenissen in het wraakplot
1. De geest van Hamlet’s vader verschijnt aan Horatio, Marcellus, en Barnardo. Horatio smeekt de verschijning om te spreken (1.1.127), maar het weigert. Horatio rapporteert de ontmoeting aan Hamlet.
2. De Geest verschijnt aan Hamlet en zij vertrekken om onder vier ogen te spreken (1.4.86).
3. De Geest onthult dat hij in feite de geest van Hamlet’s vader is. Het wraakcomplot komt tot stand met de uitspraak van de Geest: “Zo zijt gij tot wraak, wanneer gij zult horen” (1.5.7). Hij vertelt Hamlet dat hij door zijn broer Claudius vergiftigd werd toen hij in zijn boomgaard sliep en, als Hamlet het verlangen nog niet voelt, maakt de Geest de eis duidelijk: “Wreek zijn vuile en meest onnatuurlijke moord” (25).
4. Om zeker te zijn van Claudius’ schuld besluit Hamlet de moord op zijn vader na te spelen met de opvoering van De moord op Gonzago (ook bekend als het toneelstuk binnen het toneelstuk of De muizenval). Als Claudius door het stuk wordt gestoord, zal dat zijn schuld aan het licht brengen. In Hamlet’s woorden:
Het toneelstuk is het ding
waarin ik het geweten van de koning zal vangen (2.2.606-07).

5. Hamlet ensceneert De moord op Gonzago en Hamlet en Horatio zijn het erover eens dat de opgewonden Claudius zich tijdens de opvoering als een schuldig man heeft gedragen (3.2.284).
6. Hamlet heeft de gelegenheid om de niet aanwezige Claudius in zijn kamer te doden, maar na een soliloquium besluit hij niet tot actie over te gaan omdat Claudius aan het bidden is. Claudius in gebed doden zou niet echt wraak zijn omdat hij naar de hemel zou gaan, “fit and season’d for his passage” (3.3.86).
7. Hamlet doodt Polonius omdat hij hem voor Claudius aanziet terwijl hij zich achter een gordijn verbergt. (3.4.22)
8. De Geest verschijnt opnieuw aan Hamlet. Hij is boos omdat Claudius nog leeft. Hij vertelt Hamlet dat hij is teruggekeerd om “uw bijna afgestompte doel aan te scherpen” (3.4.111).
9. Claudius verbant Hamlet naar Engeland voor de moord op Polonius (4.3.46). Hij stuurt Rosencrantz en Guildenstern om Hamlet’s daden te bespioneren (55) en maakt plannen om Hamlet op Engelse bodem te laten vermoorden.
10. Horatio ontvangt een brief van Hamlet waarin hij meldt dat hij terugkeert naar Denemarken, dankzij piraten die zijn boot hadden gekaapt en hem vrijlieten met de belofte van een toekomstige beloning (4.6.11).
11. Claudius hoort van Hamlet’s terugkeer en hij spant samen met Laertes, Polonius’ zoon, om Hamlet te vermoorden. Laertes zal een zwaard met een giftige punt gebruiken tijdens een gevecht met Hamlet, en Claudius zal een vergiftigde drank in de aanslag hebben (4.7.126-161).
12. Hamlet steekt Claudius neer (5.2.311) en dwingt hem de vergiftigde wijn te drinken (316). Het wraakcomplot is daarmee afgesloten. Hamlet zelf sterft vervolgens aan de wond die hij opliep tijdens het gevecht met Laertes (348).

Hoe dit artikel te citeren:
Mabillard, Amanda. Inleiding tot de Elizabethaanse wraak-tragedie. Shakespeare Online. 20 Aug. 2000. .

______________
Meer bronnen
Het dagelijks leven in Shakespeare’s Londen
Het leven in Stratford (structuren en gilden)
Het leven in Stratford (ambachten, wetten, meubilair, hygiëne)
De schooldagen in Stratford: What Did Shakespeare Read?
Games in Shakespeare’s England
Games in Shakespeare’s England
An Elizabethan Christmas
Clothing in Elizabethan England
Queen Elizabeth: Shakespeare’s beschermheer
Koning James I van Engeland: Shakespeare’s beschermheer
De graaf van Southampton: Shakespeares beschermheer
Naar een toneelstuk gaan in Elizabethaans Londen
Ben Jonson en de neergang van het toneel
Uitgeven in Elizabethaans Engeland
Shakespeares publiek
Religie in het Engeland van Shakespeare
Alchemie en astrologie in de tijd van Shakespeare
Amusement in het Engeland van Elizabeth
Het eerste openbare toneelhuis van Londen
Shakespeare doet zijn intrede