door Sana Afouaiz – 02 maart 2015
Dit korte artikel is opgedragen aan alle Afrikanen die zeggen: ik ben niet Afrikaans en aan alle Arabieren die zeggen: ik ben niet Arabisch.
De kwestie van de Marokkaanse identiteit lijkt een debat te zijn dat ik altijd moet uitleggen wanneer ik op reis ben, vooral wanneer ik sommige van mijn Afrikaanse en Arabische medemensen ontmoet. Afrikanen zouden mij vragen “Waar kom je vandaan?”, ik: “Marokko”, zij: “Ah, je bent een Arabier die zijn Afrikaanse afkomst niet erkent”, dan vragen Arabieren hetzelfde en zeggen dan: “Oh jullie zijn degenen die geen Arabisch spreken, alleen Frans”. Ik zeg niet dat alle Afrikanen en Arabieren er zo over denken, maar deze antwoorden en vragen heb ik van velen van hen gehoord. Toen moest ik uitleggen dat de Marokkaanse identiteit een mengeling is van Arabische, Afrikaanse en Amazighi-cultuur, wat van Marokko een van de meest diverse landen maakt, met verschillende talen, etnische groepen en culturen. Maar voor sommigen lijkt het moeilijk te begrijpen.
Deze vraag is perifrastisch. Marokko ligt op het hoogtepunt van het Afrikaanse continent, en het strekt zich uit langs de top van de Sahara tot helemaal beneden in Afrika ten zuiden van de Sahara. Het is verbonden met het Midden-Oosten omdat het dezelfde moedertaal heeft en dezelfde godsdiensten (Arabieren zijn niet alleen moslims, er zijn ook christelijke en joodse Arabieren), en ongeveer dezelfde politieke en sociale uitdagingen.
Marokko is met Europa verbonden door economische betrekkingen die niet alleen Marokko met de Europese Unie, maar ook Afrika met Europa verbinden. Ook werd Marokko gekoloniseerd door Frankrijk, dus wees niet verbaasd als je een Marokkaan half Frans, half Marokkaans hoort spreken. Om eerlijk te zijn heeft de Franse invloed een overheersende invloed op de manier waarop Marokkanen spreken. U moet er rekening mee houden dat u met sommige Marokkanen Frans zult moeten spreken, anders wordt u onderschat. Het is voordelig om verschillende talen te beheersen, maar het is slecht als mensen worden behandeld op basis van hun niveau van Frans spreken.
Over het “Africanisme” gesproken, dat is veel imposanter bij het bestuderen van de geschiedenis van Marokko: Enkele van mijn Afrikaanse vrienden hebben ooit gezegd: “Jullie zijn geen Afrikanen omdat jullie geen deel uitmaken van de Afrikaanse Unie, jullie zijn uit de AU gestapt, dus hoe komt het dat jullie jezelf als Afrikanen beschouwen”? Ik zal hier niet op antwoorden, want het is een zeer politiek onderwerp dat tot een ander debat zal leiden, dat niet het doel van dit artikel is. Maar goed, Marokko ligt in het noorden van Afrika, wat betekent dat Marokko geografisch gezien een Afrikaans land is. Als Marokko uit de Afrikaanse Unie is gestapt, is dat om een politieke reden, maar Marokko is nog steeds een van de meest actieve Afrikaanse landen die in Afrika investeren en het vormt een open economische poort voor de landen ten zuiden van de Sahara naar Europa.
Aan de andere kant, ik vroeg een aantal Marokkanen: “Bent u Afrikaans?” en ik kreeg de meest schokkende antwoorden, die eigenlijk gebruikelijk zijn onder de Noord-Afrikanen. Zij zeiden: “Niet echt, Afrikanen zijn zwart, maar ik ben niet zwart”, en ik antwoordde: “Moet ik zwart zijn om Afrikaan genoemd te worden?”
Marokko richt zich de laatste jaren, politiek en economisch, op Afrika, want er zijn veel projecten uitgevoerd om de wereldeconomie van Afrika te bevorderen. Hieruit blijkt hoe belangrijk Afrika voor Marokko is.
Laten we het nu hebben over de identiteit van de Amazighi. Het Amazighi-volk maakt ongeveer 48% van de bevolking uit. Dit is de oorspronkelijke identiteit van Marokko voordat de Arabieren kwamen om de islamitische godsdienst te verspreiden. Arabieren en Amazighi leefden sindsdien vreedzaam samen en stichtten de Marokkaanse identiteit, een mengeling tussen de twee identiteiten, tot 1930 toen de Amazighi-cultuur werd ontkend. Dat verdeelde de Arabieren en de Amazighi omdat het voor de Franse kolonisatoren de gemakkelijkste manier was om het land te controleren, maar zelfs na de onafhankelijkheid voelden de Amazighi zich nog steeds niet op hun gemak om in openbare plaatsen Amazighi te spreken of zelfs maar toe te geven dat ze Amazighi zijn. Sindsdien bestaan er stereotypen tussen de twee groepen die normaal één groep zouden moeten vormen.
De situatie is nu verbeterd, nu de taal officieel is geworden in de Marokkaanse grondwet, en de identiteit van het Tamazight meer en meer is geïntegreerd.
Arabieren, aan de andere kant, bekritiseren Marokko omdat ze geen zuiver Arabisch spreken in het dagelijks leven, maar toch zijn er geen Arabieren die in hun eigen dagelijks leven precies klassiek Arabisch spreken. Ze hebben Arabische accenten, zoals Egyptisch, Libanees, Palestijns, en Jordaans. Dit zijn accenten die geen klassiek Arabisch zijn; hoewel het waar is dat het Marokkaanse dialect anders is, omdat het een mengeling is van Arabisch, Tamazight, Frans en Spaans. Toch, alleen omdat de andere Arabieren het Marokkaanse accent niet kunnen verstaan, betekent het niet dat Marokkanen het klassieke Arabisch niet beheersen. Voor degenen die het niet weten, Arabisch is de eerste officiële taal van Marokko.
Ik geloof dat diversiteit rijkdom is. Ik heb me altijd gelukkig gevoeld door de diversiteit in mijn land. Ik bewonder het feit dat alles verschillend is en toch zo veel op elkaar lijkt. Waar ik niet van hou, zijn de scheidingen op basis van verschillen die niet mogen minimaliseren wie we zijn.
In Marokko kunnen we nooit spreken van een zuiver ras of een zuivere etniciteit, alles is met elkaar verbonden en vermengd.
Ik vind deze categorisering van mensen ongerijmd, omdat ze onze verwondering over de schoonheid van ons anders-zijn verstoort; een samensmelting en combinatie. We besteden zoveel tijd aan het identificeren van verschillen en het opwerpen van barrières tussen “wij” en “zij”; wie “wij” en “zij” ook mogen zijn.
Vraag me de volgende keer niet te kiezen of ik Afrikaans of Arabisch ben, en waag het niet te vragen of ik Amazighi of Arabisch ben. Ik ben Marokkaans, ik ben een mengeling van al die twee, ik ben Afrikaans, ik ben Arabisch, ik ben Amazighi, ik ben Andaloussi…
Wat zou dat nu voor verschil maken voor jou? Zou je me anders behandelen? Beter of slechter?