Egil Aarvik, voorzitter van het Nobelcomité, zei dat de prijs bedoeld was om een boodschap van steun en een pleidooi voor geweldloosheid te sturen naar allen die wereldwijd strijden voor mensenrechten en nationale bevrijding, met inbegrip van China, de Sovjet-Unie en Oost-Europa.
Seniore medewerkers van de regering in ballingschap van de Dalai Lama, die in India zetelt, verklaarden dat de prijs een belangrijke morele stimulans was voor de Tibetaanse zaak en tevens een klap betekende voor China in de nasleep van het bloedbad dat in juni in Peking werd aangericht onder pro-democratische demonstranten. Chinese functionarissen uitten hun irritatie en beschuldigden het Noorse Nobelcomité van inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van China.
Tijdens een persconferentie in Newport Beach, waar hij een vredesconferentie van een week bijwoont, haalde de bekendste boeddhistische leider ter wereld, die door zijn volgelingen als een god-koning wordt vereerd, zijn schouders op over de prijs.
“Veel vrienden waren dolgelukkig,” zei de Dalai Lama, 54, breed grijnzend. “Ikzelf, niet zozeer. . . . Ik ben nog steeds gewoon een boeddhistische monnik, niet meer en niet minder.”
Maar “vanuit Tibetaans oogpunt is het fantastisch,” zei Tenzin Geyche Tethong, al 25 jaar zijn persoonlijke secretaris. “Indirect is het een enorme morele stimulans en een soort wereldwijde erkenning van de Tibetaanse tragedie.”
De Dalai Lama, gekleed in een kastanjebruin en saffraan gewaad en plastic sandalen, gaf aan verslaggevers aan dat hij de prijs van $469.000 zou kunnen besteden aan hongersnoodhulp of vredesstudies. De vredesprijs, de eerste die door een Aziaat wordt gewonnen, zal officieel worden uitgereikt op 10 december in Oslo. De Dalai Lama en zijn staf zeiden dat zij hopen dat de prijs de aandacht zal helpen vestigen op de benarde situatie van de mensen die in Tibet wonen – een Himalaya-gebied dat meer dan drie keer zo groot is als Texas en dat, onder de naam “Tibet Autonome Regio”, sinds 1951 stevig door de Chinezen wordt gecontroleerd.
Volgens de helpers van de Dalai Lama zijn 1,2 miljoen Tibetanen omgekomen als gevolg van de Chinese bezetting en zijn meer dan 6.000 kloosters verwoest. Peking, dat in maart de staat van beleg in de regio afkondigde, betwist deze cijfers ten stelligste.
(Wanneer de Dalai Lama het over Tibet heeft, bedoelt hij het gehele gebied van China dat van oudsher door Tibetanen bewoond wordt, met inbegrip van de Tibetaanse Autonome Regio (bevolking: ongeveer 2 miljoen), de Chinese provincie Qinhai en de door Tibetanen bewoonde gebieden van verschillende aangrenzende provincies. Met deze definitie telt hij 6 miljoen Tibetanen.)
Misschien het meest van alles vrezen de Tibetanen “culturele genocide” van de Chinezen die in gebieden zijn getrokken die door Tibetanen werden gedomineerd en hen dreigen te overweldigen, zei de Dalai Lama.
Een woordvoerder van de Chinese ambassade in Oslo uitte donderdag zijn ongenoegen over het besluit van het Nobelcomité.
“Het toekennen van de vredesprijs aan de Dalai Lama is een duidelijke inmenging in de interne aangelegenheden van China,” vertelde ambassadewoordvoerder Wang Guisheng aan verslaggevers. “Het besluit heeft de gevoelens van het Chinese volk diep gekwetst.”
“Tibet is al jaren een ondeelbaar deel van het Chinese grondgebied,” zei Wang. “Tibetaanse zaken zijn volledig de interne aangelegenheden van China.”
Voice for Exiles
Vanuit zijn basis in Dharamsala, India, heeft de Dalai Lama gefunctioneerd als de spirituele en politieke leider van de achtergebleven Tibetanen en de 100.000 Tibetanen in ballingschap. Hij heeft wat hij noemt een democratische grondwet van Tibet opgesteld, een unieke mengeling van constitutionele monarchie, volksdemocratie en boeddhistische principes van geweldloosheid en verdraagzaamheid.
Tot het bloedvergieten in Peking afgelopen zomer was hij indirect in gesprek gegaan met de Chinezen over de toekomst van zijn vaderland.
In juni 1988 liet de Dalai Lama zijn eis tot onafhankelijkheid van Tibet varen ten gunste van demilitarisering door China. In een toespraak voor het Europees Parlement riep hij op tot een zelfbesturend Tibet, waarbij China de leiding zou hebben over defensie en buitenlandse zaken.
China verwierp het plan als een “poging om de geschiedenis te verdraaien.”Wanhopige gevoelens”
‘Wanhopige gevoelens’
“Als Tibet de wapens opneemt, de gewelddadige koers volgt, is dat bijna als zelfmoord,” zei de Dalai Lama donderdag. “Ik begrijp dat er wanhopige gevoelens zijn,” voegde hij eraan toe, “maar ik geloof altijd dat geweldloosheid iets belangrijks is.”
“De beste manier om menselijke conflicten op te lossen is door begrip, niet door vechten,” vervolgde hij. “Geduld.”
Bij de aankondiging van de prijs noemde het Nobelcomité de afwijzing van geweld door de Dalai Lama en zijn prediking van respect voor alle levende wezens. Het prees zijn “constructieve en toekomstgerichte voorstellen voor de oplossing van internationale conflicten.”
De prijs betekent morele steun voor de verzoenende aanpak van de Dalai Lama in de onderhandelingen met China, een boodschap die wellicht deels gericht is aan de meer militante Tibetanen.
Druk van militanten
In de maanden sinds de brute onderdrukking door het Chinese leger van de pro-democratische studentenbeweging in Peking, hebben veel jonge Tibetaanse monniken en studenten openlijk de Dalai Lama uitgedaagd en gepleit voor een meer militante aanpak.
Ondanks de geweldloosheid die de Dalai Lama predikt, hebben zich de afgelopen twee jaar in Lhasa, de Tibetaanse hoofdstad, bloedige botsingen met de Chinese autoriteiten voorgedaan.
In maart werden tot 30 mensen gedood. Vorige maand nog werd melding gemaakt van demonstraties.
Maar zelfs toen weerstond de Dalai Lama de oproepen van zijn jonge volgelingen om van vier decennia geweldloosheid over te gaan tot meer militantie.
Daarnaast heeft de spirituele leider bij alle recente publieke optredens zijn vijfpunten-vredesvoorstel voor Tibet gepromoot – het meest recentelijk tijdens zijn toespraak vorig jaar voor het Europees Parlement.
Het voorstel, voor een deel, roept China op om een intern migratiebeleid te staken dat, volgens de Tibetanen, hun eigen voortbestaan bedreigt; om Tibet niet langer te gebruiken als een plaats voor het produceren van kernwapens en het dumpen van nucleair afval, en om “serieuze onderhandelingen te beginnen over de toekomstige status van Tibet.” Als hij het over Tibet heeft, bedoelt hij het hele gebied dat van oudsher door Tibetanen wordt bewoond, inclusief de Chinese provincie Qinghai.
Tot de aankondiging van de Nobelprijs hadden veel Tibetanen het gevoel dat de buitenwereld de belangstelling voor hun zaak had verloren.
Teleurstelling in de wereld
“Er is een sterk gevoel onder ons volk dat er geen internationale erkenning meer is voor onze strijd – een gevoel van teleurstelling dat leidt tot serieuze discussie over de noodzaak van een meer gewelddadige aanpak,” zei Tashi Wangdi, een topassistent van de Dalai Lama en minister van Onderwijs in de regering in ballingschap.
“En dit heeft tot veel bezorgdheid geleid bij Zijne Heiligheid, die heel sterk anders heeft gepleit.”
Egil Aarvik, voorzitter van het Noorse Nobelcomité, zei dat de boeddhistische leider in voorgaande jaren was genomineerd, “maar dat de gebeurtenissen in het Oosten, met name in China in het afgelopen jaar, de kandidatuur van de Dalai Lama nu actueler hebben gemaakt dan voorheen.”Harald Boeckman van het Instituut voor Oost-Aziatische Zaken aan de Universiteit van Oslo zei dat de prijs de onderhandelingspositie van de Dalai Lama zou kunnen versterken en het proces naar een regeling zou kunnen versnellen door een creatieve en productieve chaos tot stand te brengen. De religieuze leider is ook actief geweest in vele andere internationale zaken, waaronder inspanningen om wetenschap en religie met elkaar te verbinden, in het bijzonder het boeddhisme. Het was die missie die hem deze week naar Newport Beach bracht, waar hij vragen behandelde over onderwerpen als woede, reïncarnatie en nederigheid voor een publiek van psychologen, wetenschappers en New Age-gelovigen.
Op de vraag om de betekenis van de Dalai Lama voor zijn volk te beschrijven, zei zijn adjudant Wangdi: “Voor de Tibetanen is Zijne Heiligheid alles – hun god, hun koning.”
In ballingschap passen de meeste Tibetanen zich aan, maar “laten nooit hun geloof in de Dalai Lama los,” zei Tseten Phanucharas, 42, die Tibet in 1958 verliet en nu administratief directeur is van het St. John’s Hospital in Santa Monica. “Hij is het ultieme voorbeeld van de manier waarop ik wil zijn: medelevend, totale eerlijkheid, eenvoud, nederigheid en wijsheid.”
Bekend als zeer toegankelijk, zal de Dalai Lama stoppen en praten met bijna iedereen die naar hem staart, zei ze.
“Je kunt het niet helpen als je bij hem in de buurt bent om je gelukkig te voelen,” zei Kal Wangden, 38, van Anaheim, een Tibetaan die vrijwillig hielp om de Dalai Lama en zijn entourage van acht te bewaken tijdens hun verblijf in Orange County.
Door de hele Tibetaanse gemeenschap in Dharamsala, India, waar de Dalai Lama in 1959 zijn hoofdkwartier vestigde, waren donderdagavond vieringen gepland ter ere van hem. Maar geen van hen was officieel goedgekeurd.
Smith deed verslag vanuit Orange County en Fineman vanuit New Delhi. David Holley, journalist in Beijing, werkte mee aan dit artikel.
GEDEMINIEERDE MAN: Nobelprijswinnaar is meelevend maar ook hard. Pagina 17
TIBET: EEN REGIO IN CRISIS
De Dalai Lama komt uit een regio die herhaaldelijk in conflict is geweest met Peking. Onafhankelijkheidsbewegingen zijn er actief geweest, en geweld is er sporadisch uitgebroken tijdens protesten sinds 1987. Hier zijn enkele basisfeiten: Het land – Het afgelegen gebied beslaat 471.662 vierkante mijl en bestaat uit besneeuwde bergen en door de wind geteisterde plateaus die het hoogst ter wereld zijn. Delen ervan zijn nog nooit verkend. Het klimaat is droog en koud.
De Mensen–Bevolking ongeveer 2 miljoen, voornamelijk in het zuiden, waaronder boeren, nomaden, stedelingen. Dialecten verwant aan het Birmaans. Religie is Lamaïsme, een tak van het boeddhisme. Ongeveer een vijfde van de bevolking is lama (monnik).
Overheid–Autonome regio van China, met Lhasa als hoofdstad (84.000 inwoners). Hoewel het in theorie zelfbestuur is, staat het onder strenge controle van China.
Economie–Voornamelijk landbouw. De belangrijkste teelt is gerst; wol is de belangrijkste exportprodukt. Lakenweverij en tapijtindustrie zijn de belangrijkste sectoren.
Geschiedenis–Ging in de 7e eeuw na Christus een machtig koninkrijk vormen. Eind 13e eeuw binnengevallen door Mongolen. Dalai Lama werd burgerlijk gezag en heerser in de 17e eeuw. Viel onder Chinese controle in het begin van de 18e eeuw. De rivaliserende Panchen Lama werd in 1944 door China getroond. Chinese communistische troepen vallen binnen in 1950. Sino-Tibet-akkoord in 1951 beloofde autonomie, maar China verstevigde zijn greep in de jaren 1950 en 1960. De Tibetanen probeerden in 1959 in opstand te komen, maar werden verpletterd en de Dalai Lama vluchtte in ballingschap.
Recente Gebeurtenissen–Sinds 1 oktober 1987 hebben de volgelingen van de Dalai Lama in Lhasa vier grote demonstraties gehouden tegen het Chinese bewind. Allen werden door de autoriteiten uiteengeslagen. Ten minste 30 mensen kwamen om, de meesten gedood door de politie.
Bron: World Book Encyclopedia
VORIGE VredespRIJSWINNAARS Hieronder volgt een lijst van de winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede van 1979 tot en met 1988. 1979: Moeder Teresa van Calcutta: Rooms-katholieke non die haar leven heeft gewijd aan het werken voor de armen. 1980: Adolfo Perez Esquivel uit Argentinië: architect, beeldhouwer en leider van organisatie ter bevordering van de mensenrechten in Latijns-Amerika. 1981: Bureau van de Hoge Commissaris van de V.N. voor de Vluchtelingen: helpt daklozen en ontheemden over de hele wereld. 1982: Alva Myrdal uit Zweden en Alfonse Garcia Robles uit Mexico: voormalige diplomaten die optraden als afgevaardigden bij de U.N. besprekingen over ontwapening in Genève. 1983: Lech Walesa uit Polen: leider van de arbeidersbeweging Solidariteit, “exponent van het actieve verlangen naar vrede en vrijheid” genoemd. 1984: Bisschop Desmond M. Tutu van Zuid-Afrika: vooraanstaand tegenstander van het apartheidssysteem van rassenscheiding, voorstander van geweldloosheid. 1985: International Physicians for the Prevention of Nuclear War: geleid door Sovjet- en Amerikaanse artsen, geeft voorlichting over de gevolgen van atoomoorlogvoering. 1986: Elie Wiesel uit de Verenigde Staten: schrijver die campagne heeft gevoerd voor de mensenrechten en de noodzaak heeft benadrukt om de nazi-holocaust te herdenken. 1987: Oscar Arias Sanchez, president van Costa Rica: auteur van een plan om vrede te brengen in Centraal-Amerika dat door vijf naties werd ondertekend. 1988: vredestroepen van de Verenigde Naties: geëerd voor hun standvastige plicht in het kruisvuur van conflicten in de wereld en het aanmoedigen van vredesonderhandelingen.