Ode: wat is het, betekenis, kenmerken, structuur, voorbeeld en hoe schrijf je een ode

Wat is een ode?

Het is een van de belangrijkste en oudste lyrische subgenres in de wereldliteratuur, een type poëtische compositie dat vooral gekenmerkt wordt door de verheven toon die het gebruikt en de verscheidenheid van thema’s die het kan verwerken in zijn creatie, vaak zinspelend op een reflectie gemaakt door de schrijver of dichter van de ode.

Gezien de oudheid van de ode en de scheppingen van de kunstenaars, is het een compositietype geweest dat zich in de loop der tijden zeer sterk heeft ontwikkeld, want vooral in het begin werd het begeleid door een muziekinstrument en sinds Griekenland bestonden er reeds onderscheiden modaliteiten waarin het gezongen kon worden.

Betekenis van ode

De term -oda-, komt van het Griekse woord oide, dat verwijst naar lied. Vandaar dat dit begrip wordt opgevat als elk soort werk dat is gemaakt om te worden gezongen en dat wordt beschouwd als een poëtische compositie van het lyrische genre van de literatuur.

Om meer te weten te komen over andere lyrische subgenres, evenals andere genres van literatuur en in het algemeen veel meer informatie over dit soort kunst, bezoek dan onze sectie Literatuur waar je alles zult vinden wat je zoekt.

Definitie van Ode

De ode kan worden gedefinieerd als een lyrisch subgenre waarin het gedicht is bedoeld om te worden gezongen, en waarvan het doel vaak is een of andere lofzang uit te voeren op de deugden van voorwerpen of personen die de dichter op een positieve manier wil ophemelen. Het is een poëtische compositie in verzen met een verheven toon die een grote verscheidenheid van onderwerpen kan aansnijden, waarbij de reflectieve inhoud van de dichter in het werk doorklinkt.

De lyrische motieven in het geval van de ode, hebben in de eerste plaats betrekking op bewondering, hartstocht, eer, en uitbundigheid jegens een persoon of een ander object.

Wat is de functie van de ode?

De ode werd gebruikt om een personage, voorwerp of persoon positief te loven. Zo geeft de ode uitdrukking aan de bewondering die de dichter koestert, en ook aan de devotie die hij betoont aan datgene waaraan hij hulde brengt door middel van de verzen die het werk vormen, zijn aspecten die de dichter als transcendent beschouwt.

Oorsprong van de ode

In hun begin werden odes gezongen zonder de aanwezigheid van muziekinstrumenten, zodat zij zowel door koren als door een enkele stem werden gezongen. Maar, zoals we zullen zien, veranderde dit mettertijd. De ode vindt zijn oorsprong in het oude Griekenland bij wat wordt beschouwd als de belangrijkste exponent van dit lyrische subgenre, Pindar. De composities van Pindar zijn gedichten die al spoedig de begeleiding van muziekinstrumenten begonnen te koppelen aan de stem en de lier, hoewel ze ook het refrein omvatten. Hierdoor kon het beschouwd worden als een soort lyrische compositie.

Drie namen traden spoedig op de voorgrond als vertegenwoordigers van de ode, naast Pindar waren er Sapphos en Anacreon. Sapphos, van zijn kant, zal zich richten op thema’s van liefde en daarmee samenhangend verdriet, terwijl Anacreon zich richt op feest, feesten en wijn. Pindar van zijn kant zal zijn scheppingen richten op de lof van het Rijk, de militairen, de krijgers en de atleten.

Zo begon de ode zich te ontwikkelen en te verspreiden. Het bereikt de Latijnse dichter Horatius, die andere elementen voor de compositie ervan zal voorstellen en spoedig zal overgaan in het nageslacht met andere kunstenaars die aan deze vorm van lyriek zullen werken, onder wie Federico García Lorca, Garcilaso de la Vega, Fray Luis de León, Petrarca, onder anderen.

Karakteristieken van de ode

Dit zijn enkele hoofdkenmerken van dit literaire subgenre:

Thema: zoals gezegd heeft de ode een groot aantal mogelijkheden om een onderwerp te kiezen voor de compositie, zodat een ode zich kan richten op gebieden als religie, filosofie, liefde en gevoelens, heroïsche figuren, onder anderen.

Values: vaak komen in de odes niet alleen uiteenlopende thema’s aan de orde, maar ook een verheffing van bepaalde waarden waartoe de dichter zich wendt, zodat de thema’s zich toespitsen op fundamentele elementen van het menselijk wezen, waaronder de dood, keizerrijken, genoegens, liefde, moed, oorlog, heldendom, onder andere, zoals in het geval van de “Ode aan de Vreugde”, een van de belangrijkste en meest representatieve composities van de ode.

Compositie: een ander kenmerk dat we in gedachten moeten houden is dat de ode kan worden gepresenteerd in regelmatige strofen en met zeer gevarieerde rijmwoorden, waaronder een verscheidenheid aan thema’s, waaronder de dichter zijn waarden uitdraagt. Het zal de apostrofische houding gebruiken, hoewel het niet moet worden verward met de hymne, die zich concentreert op een gebeurtenis of feit dat het krachtig verheerlijkt.

Structuur van de ode

Met betrekking tot de onderdelen of de vorm waarin de ode is opgebouwd, dient met de volgende elementen rekening te worden gehouden:

Taal: is een van de belangrijkste aspecten van de compositie van de ode, aangezien deze gekenmerkt wordt door het handhaven van een over het algemeen hoogdravende taal, waarin door de verheerlijking die aan het voorwerp of de persoon van het werk wordt gegeven, de lezer en zelfs de luisteraar naar het lied ook overtuigd wordt van het onderwerp dat uiteengezet wordt.

Tripartiete compositie: dit type compositie verwijst naar de drie structuurelementen die het thema van de ode moet bevatten. Zo vermeldt de strofe het thema waarover het werk zich zal ontwikkelen, de antistrophe stelt de knoop of het centrale deel van de ode voor en tenslotte sluit de epode het gedicht af met de bespiegeling die meestal door de dichter wordt bevat.

Rijm: er zij op gewezen dat rijm geen essentiële structuur van odes is, aangezien de meeste odes geschreven zijn in een niet-rijm en rijm structuur.

Typen odes

Sinds de oudheid onderscheidt men in Griekenland twee soorten odes naar hun functionaliteit, deze zijn:

Koorode: dit type ode kenmerkt zich doordat het zich concentreert op een lied van een groep mensen die samen het refrein vormen.

Eenstemmige odes: in tegenstelling tot het vorige type ode wordt dit type ode gekenmerkt door het feit dat het door slechts één persoon wordt gezongen, ook wel monodie genoemd.

Met het verstrijken van de tijd en de voortdurende ontwikkeling ervan door dichters uit verschillende perioden, breidde de lijst van soorten odes zich uit naar gelang van de veranderingen die zich voordeden en hun behoeften, zodat het mogelijk werd de volgende soorten odes te consolideren:

Irregular ode: dit zijn odes van Engelse oorsprong die romantische thema’s bevatten waarbij de ode wordt gepresenteerd met een onregelmatig schema van compositie binnen het rijm. Ze hebben dus geen vast rijmpatroon.

Pindarische ode: dit is een van de meest klassieke vormen van de ode, die voortkomt uit de primaire modi. De Pindarische ode heeft een regelmatig rijm dat thema’s behandelt die meer vertrouwd zijn bij het publiek en dankt zijn naam aan Pindarus, een van de belangrijkste figuren van het oude Griekenland.

Anacreontische ode: ook genoemd naar Anacreon, een van de oudste ode-dichters. Kenmerkend voor dit type ode is dat de auteur vooral de liefde en de erotiek bezingt en er een enkele betekenis aan geeft, zodat de anacreontische ode zich op dit soort onderwerpen concentreert.

Horaceaanse ode: ook genoemd naar de dichter Horatius, die een van de belangrijkste Latijnse dichters werd. Zijn werken en dus ook dit type ode zullen gekenmerkt worden door het bezitten van een absoluut intieme toon met behoud van een regelmatig ritme in de compositie.

Romantische ode: in tegenstelling tot wat men zou denken, is dit type ode verbonden met de elementen van de Romantiek als esthetische stroming die in de 18e eeuw is ontstaan en staat tegenover andere stromingen die u in de rubriek Literatuur kunt vinden. De romantische ode brengt nieuwe ideeën voor de schepping van de ode met zich mee, met een grotere zweem van subjectiviteit en met veel meer emoties in zich.

Goddelijke ode: zoals de naam al aangeeft, gaat het hier om een soort ode waarvan de compositie is toegespitst op religieuze thema’s waarin God vaak zal worden geprezen, en waarin ook de ervaring van het goddelijke zal worden verheerlijkt.

Heroïsche ode: dit type ode is gebaseerd op het bezingen van de heldendaden en overwinningen van heldhaftige figuren. Een bijzonder kenmerk van dit soort ode is dat zij niet alleen de helden uit de oudheid prijst, maar ook de helden van de moderne tijd noemt.

Hoe schrijf je een ode

Volgende zullen we enkele sleutelelementen zien voor het schrijven van dit type lyrische compositie, laten we eens kijken:

Brainstorming

Het is altijd aan te bevelen om te brainstormen over ideeën of gedachten die een eerste benadering mogelijk maken van de keuze van het thema waaraan gewerkt moet worden. Om dit te doen, is het nuttig te denken aan een persoon of voorwerp dat we werkelijk prachtig vinden, waarover we positieve aspecten kunnen opschrijven en dat harmonieuze gevoelens in ons oproept.

Je kunt die aspecten opschrijven die bij jou de meeste affiniteit en passie opwekken om zo het onderwerp te kiezen waarover je de ode gaat schrijven.

Het onderwerp kiezen

Het eerste wat je moet doen is duidelijk zijn over het onderwerp dat je gaat aansnijden, of het nu in de vorm van lofprijzing of verheerlijking is. Het moet een onderwerp zijn waarover de schrijver gepassioneerd en emotioneel is, want dat zal hem in staat stellen een reeks gevoelens en uitdrukkingen te ontwikkelen die in de lyrische compositie tot uiting zullen komen. De persoonlijke band met het voorwerp of de persoon is doorslaggevend voor het schrijven van de ode en de volledige uitdrukking ervan.

Bepaal positieve kenmerken

Gezien de strekking van de ode is het van belang dat we ons in deze stap concentreren op het verzamelen van al die positieve kenmerken van het onderwerp dat we hebben uitgekozen. U kunt er een lijst van maken waarin u de gewaarwordingen onderzoekt die ze bij u teweegbrengen en de positieve gevoelens die ze opwekken; deze zullen de sleutel zijn tot de ontwikkeling van de ode wanneer de waarden en deugden ervan worden verheven.

Als je een contrast wilt maken tussen de positieve en negatieve elementen, is het essentieel dat de positieve van veel grotere kracht en macht zijn voor de uiteindelijke visie van de ode.

Het schrijven van de ode

Nu we al het bovenstaande hebben, is het tijd om de ode te gaan schrijven. Het eerste wat men in gedachten moet houden, is dat men zich in de ontwikkeling rechtstreeks moet richten tot het voorwerp dat men heeft gekozen om in de ode te verheerlijken, zodat men zelfs zijn toevlucht kan nemen tot de apostrofische houding, d.w.z. het in wezen toespreken van het voorwerp.

Eindbeoordeling

Als je de ode hebt geschreven, stap dan een paar uur weg. Deze tijd weg zal u, wanneer u het opnieuw leest, in staat stellen elementen te identificeren die u zou kunnen verbeteren, wijzigingen aan te brengen en zelfs uw verbeelding een beetje op te frissen om uit andere inspiratiebronnen te putten om dezelfde ode te voeden.

Controleer andere fundamentele aspecten zoals spelling en de algehele samenstelling van de ode. En vergeet niet werken van dit type te lezen die u als referentie kunt nemen van de auteurs en samenstellingen die u hieronder zult zien om dit subgenre verder te verkennen, want om te kunnen beginnen met het schrijven van werken als deze, is het absoluut noodzakelijk om er eerst veel van te lezen.

Belangrijkste auteurs en werken

Een van de belangrijkste auteurs van dit soort lyrische literaire composities is Pindar, die zich wijdde aan de schepping van een grote verscheidenheid van odes, die dikwijls aan helden, atleten en ook aan de goden werden gericht. Alceus van Mytilene daarentegen schreef odes ter ere van krijgers en militairen. Sappho schreef odes in naam van de liefde en de minnaars, Anacreon schreef ook voor de liefde maar voegde er andere thema’s aan toe zoals de geneugten van het tafelen.

Na verloop van tijd zouden andere generaties ode-schrijvers opstaan, onder wie Horatius, Juan Nicasio Gallego, Fray Luis de León, Garcilaso de la Vega, Quintana, Herrera, Cienfuegos, Pablo Neruda, Ronsard, Bernardo Tsso, Victor Hugo, Manzoni, Théodore de Banville, Klopstock, Abraham Cowley, John Gay, Petrarca, Federico García Lorca, e.a.

Voorbeeld van een ode

Een van de meest herinnerde en belangrijke werken van dit type lyrisch subgenre is de Ode aan de Vreugde, ook bekend als “Ode aan de Vreugde”, geschreven door Friedrich von Schiller in 1785 en op muziek gezet door Ludwig van Beethoven. Hier volgt een fragment uit dit belangrijke werk in de Engelse versie:

O vrienden, laat ons die tonen verlaten!

Laat ons liederen zingen die aangenamer zijn en vol vreugde!

Alegria! Joy!

Joy, schone fonkeling van de goden,

dochter van Elysium!

Dronken van enthousiasme betreden we,

hemelse godin, in uw heiligdom.

Uw spreuk verenigt weer

wat bittere gewoonte had gescheiden;

alle mensen zijn weer broeders

daar waar uw zachte vleugel rust.

Wie het geluk heeft geschonken

een echte vriendschap,

wie een mooie vrouw heeft veroverd,

voeg zijn vreugde bij de onze!

Zelfs hij die zich

zelfs één ziel op aarde kan noemen.

Maar wie zelfs dit niet heeft bereikt,

laat hem wenend weggaan uit deze broederschap!