Abu Bakr Muhammad Ibn Zakariya Al Razi (Rhazes): Filosoof, Arts en Alchemist | Online Stream

Abu Bakr Muhammad Ibn Zakariya Al Razi werd geboren in Al Rayy, een stad op de zuidelijke hellingen van het El Burz gebergte nabij het huidige Teheran, Iran, in het jaar 865 AD (251 Hegira). Zijn vroege belangstelling ging uit naar muziek. Daarna begon hij alchemie en filosofie te studeren.1 Op dertigjarige leeftijd stopte hij met zijn werk en experimenten in de alchemie vanwege oogirritatie door chemische verbindingen waaraan hij was blootgesteld. Onder zijn ontdekkingen in de alchemie, wordt hij gecrediteerd voor de ontdekking van zwavelzuur en ethanol.

Zijn leraar in de geneeskunde was Ali Ibn Sahl Rabban al-Tabari, een arts en filosoof geboren in een Joodse familie in Merv, Tabaristan in het huidige Iran. Ibn Rabban bekeerde zich tot de Islam tijdens de heerschappij van de Abbasidische Kalief Al-Mu’tasim, die hem in dienst nam van het hof, waarin hij onder de Kalief Al-Mutawakkil verder ging. Al-Razi studeerde medicijnen en waarschijnlijk ook filosofie bij Ibn Rabban. Zijn belangstelling voor de spirituele filosofie kan dan ook op deze meester worden teruggevoerd. Al Razi overtrof al snel zijn leermeester, en werd een beroemd arts. Hij werd benoemd tot directeur van het ziekenhuis van zijn geboortestad Al Rayy tijdens het bewind van Mansur Ibn Ishaq Ibn Ahmad Ibn Asad van de Samanische dynastie. Al Razi’s faam reikte tot de hoofdstad van de Abbasiden. Hij werd door Kalief Al Muktafi opgeroepen om hoofddirecteur te worden van het grootste ziekenhuis in Bagdad. Al Razi wordt een opmerkelijke methode toegeschreven voor het selecteren van de plaats van een nieuw ziekenhuis. Toen de hoofdminister van Al Muktafi, Adhud Al Daullah genaamd, hem verzocht een nieuw ziekenhuis te bouwen, liet hij stukken vers vlees in verschillende wijken van Bagdad plaatsen. Een paar dagen later controleerde hij de stukken, en hij koos het gebied waar het minst rotte stuk werd aangetroffen, met de opmerking dat de “lucht” daar schoner en gezonder was.

Na de dood van Kalief Al-Muktafi in 907 keerde Al Razi terug naar zijn geboortestad Al Rayy. Hij had daar de leiding over het ziekenhuis en wijdde het grootste deel van zijn tijd aan het geven van onderwijs. Er wordt gezegd dat hij verschillende kringen van leerlingen om zich heen had. Wanneer een patiënt met een klacht kwam of iemand van de leken een vraag had, werd deze doorgegeven aan de studenten van de “eerste kring”. Konden zij geen antwoord geven, dan werd de vraag doorgegeven aan die in de “tweede kring”, enzovoort. Als allen er niet in slaagden een antwoord te geven, dan kwam de vraag bij Al Razi terecht die het uiteindelijke antwoord gaf.

Al Razi was vrijgevig en liefdadig voor zijn patiënten, behandelde hen op een vrij humane manier en gaf hen een behandeling zonder kosten in rekening te brengen. In zijn laatste jaren had hij cataract in beide ogen en werd blind. Hij overleed in Al Rayy op 27 oktober 925 op de leeftijd van 60 jaar.

Hij schreef meer dan 224 boeken over verschillende onderwerpen. Zijn belangrijkste werk is de medische encyclopedie bekend als Al-Hawi fi al-Tibb, in Europa bekend als Liber Continens. Zijn boeken over geneeskunde, filosofie en alchemie hadden een grote invloed op de menselijke beschaving, vooral in Europa.1 Sommige auteurs beschouwden hem als de grootste Arabisch-Islamitische arts en een van de beroemdste die de mensheid heeft gekend.2

Richter-Bernburg schreef een uitgebreid bio-bibliografisch overzicht van de medische werken van Al Razi, dat een grote invloed had op het nageslacht, en illustreerde de tekstuele geleerdheid en de klinische observaties van deze grootste medicus en schrijver.3 Zijn belangrijkste boeken waren:

1. Kitab Al-Hawi (Liber Continens), een compilatie van zijn lezingen van de Griekse en Romeinse geneeskunde, zijn eigen klinische observaties en casestudies, en behandelingsmethoden tijdens zijn jaren van medische praktijk. Algemeen wordt aangenomen dat dit boek na zijn dood door zijn leerlingen werd samengesteld. Het werd in 1279 in het Latijn vertaald door Faraj Ibn Salim, een geleerde die werkzaam was aan het hof van de koning van Sicilië. De eerste Latijnse editie van de “Continens”, gepubliceerd in Brescia, Italië, in 1486, is het grootste en zwaarste boek dat vóór 1501 werd gedrukt. Dit boek werd beschouwd als het belangrijkste medische boek in de middeleeuwen. De faam van Al Razi als een van de grootste moslimartsen is vooral te danken aan de in dit boek geschreven casusbeschrijvingen en geschiedenissen.

2. Kitab Al Mansuri Fi al-Tibb (Liber Medicinalis ad Almansorem) is een beknopt handboek van de medische wetenschap dat hij rond het jaar 903 schreef voor de heerser van Al Rayy, Abu Salih Al-Mansur Ibn Ishaq.

3. Kitab Man la Yahduruhu Al-Tabib (Boek van Wie niet door een arts wordt verzorgd of Een medisch adviseur voor het grote publiek) is opgedragen aan de armen, de reiziger en de gewone burger die het kunnen raadplegen of ernaar kunnen verwijzen voor de behandeling van veel voorkomende kwalen wanneer een arts niet beschikbaar is.

4. Kitab Būr’ al-Sā’ah (Genezing in een Uur) is een kort essay van Al-Razi over kwalen waarvan hij beweert dat ze binnen een uur te genezen zijn. Het gaat om hoofdpijn, kiespijn, oorpijn, kolieken, jeuk, verlies van gevoel in gevoelloze ledematen en pijnlijke spieren.

5. Kitab al-Tibb ar-Ruhani (Boek van de geestelijke geneeskunde).

6. Kitab al-Judari wa al-Hasbah (Het boek van de pokken en de mazelen).

7. Kitab al-Murshid (De Gids) is een korte inleiding tot de fundamentele medische beginselen die bedoeld waren als college voor studenten.

8. Al Shakook ala Jalinoos, (De Twijfel aan Galen). In dit boek bekritiseerde hij enkele theorieën van Galen, met name de vier afzonderlijke “humoren” (vloeibare substanties, waaronder bloed, slijm, gele gal en donkere gal), waarvan het evenwicht werd verondersteld de sleutel te zijn tot gezondheid en een natuurlijke lichaamstemperatuur. Hij meldde dat de beschrijvingen van Galen niet overeenkwamen met zijn eigen klinische waarnemingen.

9. Al Syrah al-Falsafiah (De Filosofische Benadering).

10. Kitab Sirr Al-Asrar (Boek der Geheimen) handelt over alchemie.

Al Razi maakte in zijn geschriften uitvoerig gebruik van casuïstiek als onderwijsmiddel en als documentatie van de verschillende ziekten die hij diagnosticeerde en behandelde. Alvarez-Millan besprak de beschrijving van ziekten die voorkwamen in Kitab al-Tajārib, de grootste en oudste verzameling van ziektegeschiedenissen, voor zover bekend, in de middeleeuwse islamitische medische literatuur. Aangezien Al Razi een productief medisch schrijver was, omvat deze bespreking een overzicht van zijn medische en therapeutische principes met betrekking tot oogziekten, zoals beschreven in zijn geleerde verhandelingen, en een vergelijking met de therapieën die daadwerkelijk in zijn dagelijkse praktijk werden toegepast. 4 Rhazes heeft belangrijke bijdragen geleverd aan de neurologie en de neuroanatomie. Hij stelde dat zenuwen motorische of zintuiglijke functies hadden en beschreef 7 hersenzenuwen en 31 ruggenmergzenuwen. Hij kende een numerieke volgorde toe aan de hersenzenuwen, van de oogzenuwen tot de hypoglossale zenuwen. Hij classificeerde de spinale zenuwen in 8 cervicale, 12 thoracale, 5 lumbale, 3 sacrale, en 3 coccygeale zenuwen. In zijn verslagen van klinische gevallen, geciteerd in zijn boeken Kitab al-Hawi en Al-Mansuri Fi At-Tibb, toonde hij een uitstekend klinisch vermogen om laesies te lokaliseren, prognosticeren en therapeutische opties te beschrijven en rapporteerde hij klinische observaties, waarbij hij de nadruk legde op het verband tussen de anatomische lokatie van een laesie en de klinische verschijnselen. Al Razi was een pionier in de toegepaste neuroanatomie. Hij combineerde een kennis van de anatomie van de schedel- en ruggenmergzenuwen met een inzichtelijk gebruik van klinische informatie om laesies in het zenuwstelsel te lokaliseren.5 Bovendien wordt hij gecrediteerd als de eerste arts die hersenschudding duidelijk onderscheidde en herkende van andere soortgelijke neurologische aandoeningen.6

Naast zijn bijdragen aan de neurologische wetenschappen, was hij een pionier in de behandeling van psychische aandoeningen. Toen hij directeur was van het hoofdziekenhuis in Bagdad, richtte hij een speciale afdeling op voor de behandeling van geesteszieken. Hij behandelde zijn patiënten met respect, zorg en empathie. Als onderdeel van het ontslagplan, kreeg iedere patiënt een som geld om te helpen met directe behoeften. Dit was de eerste geregistreerde verwijzing naar psychiatrische nazorg.7

Al Razi wordt beschouwd als de “oorspronkelijke afschilder” van de pokken.8 Toen hij dienst deed als hoofdgeneesheer in Bagdad, was hij de eerste die de pokken beschreef en onderscheid maakte tussen pokken en mazelen. Hij schreef een verhandeling over het onderwerp: “Kitab al Judari wa al Hasbah”. Dit boek werd meer dan twaalf keer in het Latijn vertaald. Desondanks is het interessant te weten dat Europese artsen deze twee ziekten tot voor kort bleven verwarren.9

De eerste monografie die over kindergeneeskunde werd geschreven, was van de hand van Al Razi. Het is bekend in het Latijn als Practica Puerorum. Radbill recenseerde een Latijnse vertaling van dit traktaat, dat wordt aangeduid als een “Boekje over de kwalen van kinderen en hun verzorging”.10 Het boek telt 24 hoofdstukken waarin verschillende ziekten bij pasgeborenen, zuigelingen en kinderen worden behandeld. Tot de behandelde onderwerpen behoren huidziekten, oog- en ooraandoeningen, en gastro-intestinale verschijnselen zoals braken, abdominale distensie, diarree en constipatie. Hij wijdde hoofdstukken aan verlamming, epilepsie en vergroting van het hoofd (hydrocefalus).

Al Razi pleitte voor het gebruik van honing als een eenvoudig geneesmiddel en als een van de essentiële stoffen in samengestelde geneesmiddelen.11 Tot zijn bijdragen aan de farmacologie behoort de introductie van kwikzalf. Hij ontwikkelde instrumenten die in apotheken worden gebruikt, zoals vijzels en stampels, kolven, spatels, bekers en glazen vaten.

Er valt nog veel meer te bespreken over de bijdragen van deze grote moslimgeleerde aan de filosofie, de scheikunde en de geneeskunde. We kunnen hem in een kort artikel geen recht doen. Hoe meer we te weten komen over zijn bijdragen en zijn leven gewijd aan de geneeskunde, hoe meer we ons Islamitisch cultureel en wetenschappelijk erfgoed waarderen.