Prosauropoda

Prosauropoda
Naam	Prosauropoda
Fossiel bereik	Midden Trias – Mid Jura
Koninkrijk	Animalia
Phylum	Chordata
Klasse	Sauropsida
Superorde	Dinosauria
Orde	Saurischia

Prosauropoda, wat ‘voor de hagedisachtigen’ betekent, waren een geslacht van vroege plantenetende dinosauriërs die leefden tijdens het Trias en het vroege Jura. Als groep van de vroegste dinosauriërs van hun geslacht waren zij vaak de dominante planteneters in hun omgeving, met afmetingen van 6 tot 10 meter in lengte. Hoewel relatief klein in vergelijking met zijn latere verwanten, was hun omvang aanzienlijk in zo’n vroege periode van de dinosauriërs. Net als hun verwanten in latere perioden, hadden de prosauropoden een lange nek en een kleine kop. Maar omdat deze dieren dateerden van vóór het tijdperk van de sauropodomorfen, en nog niet waren geëvolueerd tot viervoeters, waren zij nog hoofdzakelijk tweevoetig, en hadden zij voorste ledematen die korter waren dan hun achterste ledematen. De prosauropoden hadden ook een grote klauw ter verdediging aan hun duimen. Oorspronkelijk werden de prosauropoden beschouwd als voorouders van de sauropoden, zoals hun naam impliceert, maar ze worden niet beschouwd als een parallelle stam.

Algemene beschrijving

De prosauropoden werden oorspronkelijk gedefinieerd als de vroege, tweevoetige, Trias voorouders van de grote sauropoden dinosauriërs. Recentere studies hebben echter gesuggereerd dat de prosauropoden tot een zustergroep van de sauropoden behoren, evoluerend op een parallelle lijn.

Prosauropoden verschenen voor het eerst op het supercontinent Pangaea als kleine dieren tijdens het midden of late Karnatijdperk, dat het vroegste deel van het Laat Trias vormde. Fossielen van deze dieren zijn gevonden in Brazilië, Madagascar en Marokko.

De prosauropoden schedel was ongeveer de helft van de lengte van het dijbeen, terwijl hun kaak articulatie iets onder het niveau van de maxillaire tandenrij was. Hun tanden waren klein en betrekkelijk zwak, en hadden de vorm van een lepel, gelijkend op andere verwante clades. De marginale vertanding langs de tanden maakte het mogelijk in bescheiden mate taaie fauna of planten te vermalen en te kauwen. Prosauropoden behielden hetzelfde lichaamsplan als de voorouderlijke soorten, maar in het latere vroege of vroege midden-Norien hadden de prosauropoden zich in lineaire afmetingen verdubbeld en werden wel 4 tot 6 meter lang in het geval van de Plateosaurus gracilis die in Duitsland werd gevonden. Dit dier gaf op zijn beurt aanleiding tot andere soorten Plateosaurussen, die een dominant schepsel van het tijdperk vormden. Intussen vervulde in Argentinië een nog grotere prosauropode, de Riojasaurus, een soortgelijke rol. Dit dier was een van de eerste volledig viervoetige halfpotigen, omdat het door zijn grote afmetingen op handen en voeten moest lopen. Vreemd genoeg werd in zuidelijk Afrika in deze tijd de niche van de megaherbivoren niet ingenomen door prosauropoden, maar door basale sauropoden, zoals blijkt uit Euskelosaurus, Melanorosaurus en Blikanasaurus, en Antetonitrus. Interessant is dat, terwijl sauropodomorphen de Norische en Rhaetische niche van grote herbivoren domineerden, de niche van grote carnivoren beheerst bleef worden door de Crurotarsi, bijvoorbeeld de Ornithosuchids en de ‘rauisuchians’.

De eind-Trias uitsterving doodde de basale sauropodomorphs zoals Thecodontosaurus, Riojasaurus en soorten die meer verwant zijn aan sauropoden zoals Melanorosaurussen en Blikanasaurus. Maar ‘prosauropode’ soorten zoals Anchisaurus overleefden, evenals de echte sauropoden. Terwijl de eerste sauropoden diversifieerden, straalden de vroege Jura prosauropoden uit in een aantal middelgrote megaherbivoren zoals Massospondylus, Lufengosaurus en Yunnanosaurus en waren even succesvol als hun laat Trias voorgangers.

De prosauropoden heerschappij kwam tot een einde in het late Vroeg Jura. Hoewel drie genera van prosauropoden overleefden in het Midden-Jura, waren zij niet langer de dominante terrestrische megaherbivoren, omdat de sauropoden hun massale groei hadden voortgezet.

Classificatie

Taxonomie

• Suborde Sauropodomorpha
  • ?Azendohsaurus
  • Saturnalia
  • Thecodontosaurus
  • Efraasia
  • Infraorde Prosauropoda
    • ?Yimenosaurus
    • ?Mussaurus
    • Familie Riojasauridae
      • Eucnemesaurus
      • Riojasaurus
    • Plateosauria
      • Familie Plateosauridae
        • Plateosaurus
        • Sellosaurus
        • Unaysaurus?
      • Familie Massospondylidae
        • Coloradisaurus
        • Lufengosaurus
        • Massospondylus
        • Yunnanosaurus
        • Jingshanosaurus