We leggen uit wat de Franse Revolutie was en wat de belangrijkste gebeurtenissen waren. Daarnaast de verschillende oorzaken en gevolgen.
Wat was de Franse Revolutie?
De Franse Revolutie staat bekend als een politieke en sociale beweging die in 1798 in het toenmalige Koninkrijk Frankrijk plaatsvond en die de grondvesten van de absolutistische monarchie van Lodewijk XVI deed schudden en leidde tot de instelling van een republikeinse en liberale regering in de plaats daarvan.
Deze gebeurtenis wordt bijna universeel beschouwd als de historische gebeurtenis die het begin markeerde van het hedendaagse tijdperk in Europa en het Westen. De Franse Revolutie en het daarop volgende Bonapartisme schokten de hele wereld en verspreidden de ideeën van de Franse Verlichting, samengevat in het revolutionaire motto “vrijheid, gelijkheid, broederschap”.
De Franse Revolutie begon toen de verarmde en onderworpen massa’s burgers zich verzetten tegen de feodale macht, ongehoorzaam waren aan het gezag van de monarchie, en de lont van de historische verandering aanstaken.
Zij wierpen de aristocratische heerschappij omver en begonnen met de chaotische opbouw van een samenleving die gebaseerd was op de fundamentele rechten van alle menselijke wezens.
Het eindigde echter niet in hetzelfde jaar, maar duurde ongeveer tien jaar (1789-1799) van gewelddadige veranderingen en volksorganisatie, waarin de eerste universele rechten van de mens werden afgekondigd, een groot deel van de macht van de katholieke kerk werd ontnomen, en de eerste republikeinse grondwet in de westerse geschiedenis werd geschreven.
Zulke gebeurtenissen gingen natuurlijk niet zonder een aanzienlijke marge van geweld, zowel door de troepen van de kroon, die op opstandelingen schoten, als door de revolutionaire gelederen die koningen en hun adjudanten guillotineerden, samen met de burgers die trouw waren aan de monarchie of later schuldig werden bevonden aan contrarevolutionairen, gedurende een periode die bekend staat als “De Terreur” (1792-1794).
Bovendien kreeg de ontluikende Franse republiek te maken met de tussenkomst van buitenlandse vijanden, zoals de legers van Oostenrijk en Pruisen, die de monarchie kwamen verdedigen uit vrees dat in hun eigen land iets dergelijks zou kunnen gebeuren.
De Franse Revolutie eindigde met de machtsovername door Napoleon Bonaparte, een revolutionaire generaal die een staatsgreep pleegde om de orde te herstellen in de in moeilijkheden verkerende Franse Republiek, kort daarna zijn eigen Keizerrijk uitriep en Europa wilde veroveren.
Zie ook: Cubaanse Revolutie
Karakteristieken van de Franse Revolutie
De Revolutie werd snel voltrokken, maar de daaropvolgende jaren waren die van complexe reorganisaties en interne confrontaties tussen de verschillende revolutionaire facties die naar de macht streefden. In grote lijnen kunnen er drie fasen van de Franse Revolutie worden onderscheiden:
- Monarchistische fase (1789-1792). Tijdens de eerste etappe werd getracht met de monarchie te coëxisteren door haar grenzen te stellen en haar macht te beperken, via een Nationale Vergadering waarin het gewone volk was vertegenwoordigd.
- Republikeinse etappe (1792-1804). De mislukking van de vorige etappe leidde tot de afschaffing van de monarchie en de instelling van de republiek via politieke organisatie en debat onder het volk over de vraag hoe het nieuwe model moest worden bestuurd. Het was een anarchistische en moeilijke periode, met veel interne conflicten.
- Keizertijd (1804-1815). De Revolutie eindigde met het aan de macht komen van Bonaparte, die zichzelf paradoxaal genoeg tot keizer uitriep en Frankrijk terugbracht in een monarchaal, zij het modern, systeem.
Oorzaken van de Franse Revolutie
De oorzaken van de Franse Revolutie waren:
- De strengheid van het absolutisme. Het absolutisme gaf de koningen alle politieke, juridische en economische macht, zonder dat zij op enigerlei wijze konden worden tegengesproken, waardoor zij ook verantwoordelijk werden voor de economische rampen die zich voordeden, of zij nu werkelijk verantwoordelijk waren of niet.
- De ongelijkheden van het feodale regime. Naar schatting behoorden van de 23 miljoen inwoners van Frankrijk in die tijd, nauwelijks 300.000 tot de bevoorrechte klassen van de aristocratie of de clerus. De grote overblijvende massa was het gewone volk met minder rechten en mogelijkheden.
- De ellende en marginalisering van het gewone volk. De levensomstandigheden van het gewone volk waren abject: honger, marginalisatie, ziekte, slavenarbeid en geen vooruitzicht op sociale vooruitgang of verbetering.
- De ideeën van de Verlichting. De ideeën over gelijkheid onder de mensen en het geloof in de rede van filosofen en schrijvers als Voltaire, Rousseau, Diderot en Montesquieu hebben de mentaliteit van die tijd sterk beïnvloed en streefden naar een moderner sociaal stelsel dat minder werd beïnvloed door de kerk en de godsdienst.
Gevolgen van de Franse Revolutie
De gevolgen van de Franse Revolutie waren:
- Einde van de feodale orde. Het maakte een einde aan de monarchie en aan de scheiding van de maatschappij in vaste en onwrikbare klassen: aristocratie, geestelijkheid en horigen. Zo werd de republiek herboren als een regeringssysteem in het Westen.
- Eerste proclamatie van de universele rechten van de mens. Het motto van vrijheid, gelijkheid en broederschap leidde tot het opstellen van de eerste wet van de rechten van de mens zonder onderscheid van ras of geloofsovertuiging of geboorte.
- Invloed op de Amerikaanse koloniën. De Amerikaanse koloniën in Europa zagen in de Franse Revolutie een voorbeeld om te volgen, en de idealen ervan drukten hun stempel op hun eigen onafhankelijkheidsprocessen.
- Opkomst van het Bonapartisme. Met de opkomst van Napoleon Bonaparte en zijn Franse keizerrijk, en de Europese oorlogen die daarop volgden, kwam er een einde aan deze historische periode.
Laatst bewerkt: 13 juli 2020. Hoe te citeren: “Franse Revolutie”. Auteur: María Estela Raffino. Uit: Argentinië. Naar: Concepto.de. Verkrijgbaar bij: https://concepto.de/revolucion-francesa/. Toegang tot: 26 maart 2021.