U Thant
U Thant (1909-1974) was een Birmaan en de eerste niet-Europese secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hoewel U Thant gefrustreerd werd door zijn beperkte bevoegdheden, was zijn benoeming tot de hoogste uitvoerende functie in de internationale organisatie een van de belangrijkste indicatoren van het nieuwe belang van Aziatische naties.
Geboren op 22 januari 1909 in Pantanaw in Birma (nu Mynamar), was U Thant de eerste van vier zonen van U Po Hnit en zijn vrouw, Daw Nan Thaung – die zich allen zouden onderscheiden in het openbare leven. De jonge Thant wilde schrijver worden, vooral journalist, en hoewel hij geenszins een Anglofiel was van het soort dat men toen in groten getale aantrof in het nog steeds door de Britten geregeerde Birma, hield hij ervan in de Engelse taal te schrijven. Hij publiceerde zijn eerste artikel in het Engels in 1925 – op 16-jarige leeftijd – in Burma Boy, een orgaan van de Burma Boy Scouts Association.
Na het verlaten van de National High School in zijn geboorteplaats Pantanaw, ging U Thant naar de Universiteit van Rangoon, waar hij in 1929 op 20-jarige leeftijd afstudeerde. Hij keerde terug naar Pantanaw om zijn moeder te helpen onderhouden en zijn drie broers in staat te stellen hun opleiding voort te zetten. Hij nam een baan aan als leraar op zijn middelbare school, waar hij als eerste was geëindigd in het examen voor de lerarendiploma’s voor heel Birma. In 1929 publiceerde de jonge Thant zijn eerste boek, Cities and Their Stories, over Athene, Rome en andere grote steden uit de geschiedenis.
Op de Pantanaw National High School raakte U Thant goed bevriend met een andere afgestudeerde aan de Universiteit van Rangoon (die hij op de universiteit had gekend, maar niet goed), U Nu, die op een dag de eerste premier van onafhankelijk Birma zou worden na de beëindiging van het Britse koloniale bewind. Vervolgens werd Thant hoofd van de school en Nu hoofdinspecteur. In die tijd publiceerde hij ook een boek over de voorganger van de Verenigde Naties, de Volkenbond.
Toen U Nu in 1934 terugkeerde naar de Universiteit van Rangoon om een graad in de rechten te behalen, nam U Thant zowel de functie van schoolhoofd als die van schooldirecteur op zich. De wegen van de twee jongemannen gingen toen tijdelijk in verschillende richtingen, Thant bleef in Pantanaw maar werd steeds bekender onder zijn collega-onderwijzers als lid van de Commissie voor het Leerboek van de Birmaanse Scholen, de Raad voor Nationaal Onderwijs, en de Birmaanse Onderzoeksvereniging. In 1935 verwierf hij enige bekendheid als gevolg van een controverse – gevoerd door middel van brieven aan kranten – met Aung San, de opkomende nationalistische leider.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende Thant enige tijd als secretaris van het Comité voor de Reorganisatie van het Onderwijs onder de Japanse bezetters, maar hij werd moe van deze taak en keerde terug naar zijn onderwijspost in Pantanaw.
In 1945, toen U Nu vice-president werd van de Anti-Fascist People’s Freedom League (of AFPFL, Birma’s belangrijkste nationalistische beweging), haalde hij U Thant over om zijn geliefde Pantanaw te verlaten en de publiciteit voor de AFPFL op zich te nemen. Vervolgens werd hij door Nu gevraagd om de leiding te nemen over de persafdeling van het Departement van Voorlichting, waar hij zo succesvol was dat hij spoedig secretaris werd van het Ministerie van Voorlichting onder de pas onafhankelijke Birmese regering.
Thant ontpopte zich tot een van de sleutelfiguren in het Birmese politieke leven toen hij vervolgens secretaris werd van de eerste minister, zijn oude vriend U Nu. Thant was Nu’s alter ego, zonder wiens instemming hij zelden een belangrijke beslissing nam. Sommige waarnemers dateren het begin van Nu’s latere politieke verval met de aanstelling van Thant in 1957 als Birma’s permanente vertegenwoordiger bij de VN – een zet bedoeld om de Birmezen de best mogelijke vertegenwoordiging in het internationale orgaan te geven.
Op 3 november 1961 werd Thant benoemd tot waarnemend secretaris-generaal van de VN na de dood van Dag Hammarskjöld en hij werd in die functie bevestigd op 30 november 1962. Op 2 dec. 1966 werd hij gekozen voor een tweede ambtstermijn van 5 jaar.
Als leider van de wereldorganisatie streefde Thant naar vrede in het Midden-Oosten en, hoewel de Arabisch-Israëlische oorlog van juni 1967 plaatsvond, slaagde hij er op verschillende momenten in de rivaliserende strijdende partijen in toom te houden. In 1968 leverde hij een belangrijke inspanning om een einde te maken aan de gevechten in Vietnam, en zijn diplomatieke activiteit was een factor die leidde tot de gedeeltelijke stopzetting van de bombardementen in maart door de Amerikaanse president Lyndon Johnson en het daaropvolgende begin van de vredesbesprekingen in Parijs.
In december 1971 werd Kurt Waldheim van Oostenrijk gekozen om Thant op te volgen als secretaris-generaal. Thant ging officieel met pensioen als secretaris-generaal op 1 januari 1972. Hij verhuisde naar Harrison, NY, en overleed in New York City op 25 nov. 1974.
Verder Lezen
U Thant’s leven is zeer goed gedetailleerd in June Bingham, U Thant: The Search for Peace (1966). Zijn lange vriendschap met U Nu en zijn belang binnen Birma voordat hij naar de Verenigde Naties ging, worden behandeld in Richard Butwell, U Nu of Burma (1963; 2d rev. ed. 1969). Verder inzicht in Thant’s opvattingen over internationale betrekkingen kan verkregen worden in William C. Johnstone, Burma’s Foreign Policy: A Study in Neutralism (1963). Voor een begrip van het ambt van secretaris-generaal zie Stephen M. Schwebel, The Secretary-General of the United Nations (1952). □