AP
Ambassadeur L. Paul Bremer en de Iraakse vice-premier Barham Saleh nemen afscheid van elkaar op het internationale vliegveld van Bagdad op 28 juni 2004, voordat Bremer Irak in het geheim verlaat met een kleiner vliegtuig.
Kort nadat president Bush in mei 2003 het einde van de grote gevechtshandelingen in Irak had afgekondigd, benoemde hij een weinig bekende diplomaat genaamd L. Paul Bremer om de leiding te nemen over de Amerikaanse Hij benoemde een weinig bekende diplomaat, L. Paul Bremer, om de leiding te nemen over de Amerikaanse bezetting als hoofd van de Coalition Provisional Authority (CPA) in Irak.
Voor meer dan een jaar was een carrière ambtenaar met weinig ervaring in de regio in feite het staatshoofd van een land in het Midden-Oosten met meer dan 25 miljoen inwoners.
Bremer wordt herinnerd vanwege enkele controversiële beslissingen die van grote invloed waren op de oorlog, zoals zijn bevel om het Iraakse leger na de invasie te ontbinden en leden van Saddam Husseins Ba’ath-partij uit professionele functies te verwijderen – waardoor hij tienduizenden werkloze soennieten van zich vervreemdde die zich waarschijnlijk bij de ontluikende opstand zouden aansluiten.
Het jaar dat Bremmer in Irak doorbracht, werd omgeven door twee minder bekende incidenten die hem nog steeds persoonlijk in verlegenheid brengen en betreuren. Hij vertelde erover in de recente PBS Frontline documentaire “Losing Iraq.”
Omdat hij weinig ervaring had met politiek in het Midden-Oosten, onderging Bremer een spoedcursus van twee weken voordat hij in Irak aankwam.
Bij zijn aankomst was Bremer getuige van massale plunderingen door Iraakse burgers te midden van het machtsvacuüm dat was ontstaan na de omverwerping van het langdurige regime van Saddam Hussein.
“Ik deed één ding dat niet erg slim was, namelijk in de stafvergadering suggereren dat ik vond dat we de plunderaars moesten neerschieten, dat onze militairen de bevoegdheid moesten hebben om de plunderaars neer te schieten, wat ze op dat moment niet hadden,” zei Bremer in de documentaire “Losing Iraq”. “Het was niet erg slim om te doen, want iemand van de staf vertelde onmiddellijk aan de pers dat ik had voorgesteld om de plunderaars neer te schieten, en we hadden een probleem.”
“Zijn punt was dat je er maar een paar hoefde neer te schieten om dat punt te maken en het plunderen zou stoppen,” zei Dan Senor, Bremer’s senior adviseur in die tijd.Militaire commandanten weigerden om ermee in te stemmen.
“Natuurlijk is het tegen onze erecode,” vertelde kolonel H.R. McMaster van het Amerikaanse leger aan PBS. “Er is gewoon niet voldoende rechtvaardiging om iemand neer te schieten omdat ze een computer uit het oude gebouw van het ministerie van Onderwijs dragen.”
Niet alleen onthulde het gebrek aan ervaring van Bremer op zijn eerste dag in Irak, maar het toonde ook de grenzen van zijn autoriteit. “Ik denk dat Bremer er die dag achter kwam dat hij geen gezag had over het leger,” zei Thomas Ricks, auteur van het boek “Fiasco: The American Military Adventure in Iraq,” in de documentaire.
Meer dan een jaar later, op 28 juni 2004, droeg Bremer het gezag over aan een Iraakse interim-regering. Temidden van een groeiende opstand en een stijgend dodental onder Amerikanen en burgers, was dit een positieve mijlpaal die betekende dat Bremers tijd in Irak erop zat.
Maar op 30 juni, zijn laatste dag in het land, kreeg hij te maken met een ander gênant moment. Hij wilde een media-foto op de internationale luchthaven van Bagdad om het beeld over te brengen dat hij triomfantelijk uit Bagdad vertrok aan boord van een C-130 transportvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht, op dezelfde manier als hij in mei 2003 was aangekomen.
Maar de Amerikanen waren bang dat opstandelingen dat enorme vliegtuig zouden bestoken met grond-luchtraketten. Bremer’s plan bestond uit het opzettelijk misleiden van het publiek over de stabiliteit van het land dat hij zou verlaten.
Zoals hij uitlegde in de documentaire “Losing Iraq”:
De inlichtingendienst suggereerde dat de terroristen en de opstandelingen een grote reeks aanslagen planden op 30 juni om ons in verlegenheid te brengen, om het te laten lijken alsof we uit Irak werden verjaagd, niet dat we op eigen houtje zouden vertrekken.
Dus moesten we een manier bedenken om weg te komen zonder een C-130. En we moesten, natuurlijk, alles geheim houden…
we trokken de trap op en zaten gewoon in de C-130. We zaten daar ongeveer 15 minuten terwijl de pers en iedereen weggingen. En toen gingen we weg, over de vracht die in de C-130 zat, achterin, en vlogen met een helikopter naar een ander deel van het vliegveld. En in plaats van met een C-130, gingen we met een regeringsvliegtuig, een kleiner regeringsvliegtuig, veilig naar Jordanië.
“Het zegt veel over de veiligheid in het land tegen de tijd dat we de soevereiniteit overdroegen, dat dat de manier was waarop we moesten vertrekken,” zei Barbara Bodine, die kort na de invasie van 2003 in Irak werkte bij het Bureau voor Wederopbouw en Humanitaire Hulp.
Klik hier om de hele PBS Frontline documentaire te bekijken, die in detail de gebeurtenissen beschrijft die hebben geleid tot de opkomst van de jihadistische groepering Islamitische Staat die vandaag de steden van Irak bedreigt.