Volgende maand brengt Jason Isbell zijn vijfde soloalbum uit, Something More Than Free. In zijn genre – hij valt onder de vage, amorfe zone tussen rock, folk en country die bekend staat als americana – wordt Isbell door velen beschouwd als de beste tekstschrijver van het moment. Zijn forte is het raken van verhaal liedjes over authentiek vlees-en-bloed personages uit flyover land; wanneer Isbell, 36, schrijft over barflies, lage-inkomen service-industrie drones, en worstelende ouders die zelf nauwelijks uit de adolescentie, geeft hij anders onzichtbare mensen agentschap. Isbell’s allerbeste deuntjes grijpen je hart en legen de zuurstof uit je longen.
Something More Than Free bouwt voort op de winst die Isbell maakte op zijn vorige LP, 2013’s Southeastern, een persoonlijk keerpunt dat profiteerde van zijn recente nuchterheid. In tegenstelling tot het stemmige, riff-gecentreerde werk dat hij produceerde met zijn voormalige band Drive-By Truckers, is Free grotendeels akoestisch en genuanceerd, reflecterend op de winst die Isbell heeft geboekt in zijn persoonlijke leven en de familiale banden die hem van de rand hebben gered. Het kan je ook laten blubberen zoals een Friday Night Lights-marathon dat zou doen.
Recently, ik besloot om mijn top 10 van meest gut-wrenching Jason Isbell-songs te rangschikken, en vroeg Isbell vervolgens om te praten over elke track en zijn songwriting-proces.
- “Speed Trap Town” (van 2015’s Something More Than Free)
- “Songs That She Sang in the Shower” (van 2013’s Southeastern)
- “The Devil Is My Running Mate” (uit 2007’s Sirens of the Ditch)
- “Daisy Mae” (van Here We Rest uit 2011)
- “Children of Children” (van Something More Than Free)
- “Outfit” (van Drive-By Truckers’ album uit 2003, Decoration Day)
- “Cover Me Up” (van Southeastern)
- “Danko/Manuel” (van Drive-By Truckers’ album uit 2004, The Dirty South)
- “Goddamn Lonely Love” (uit The Dirty South)
- “Elephant” (van Southeastern)
“Speed Trap Town” (van 2015’s Something More Than Free)
Dit is een van mijn favoriete nummers op de nieuwe plaat. Ik hou van hoe het begint in het midden van het verhaal – het speelt zich af in een supermarkt, en de eerste regel gaat, “Ze zei: ‘Het is geen van mijn bedrijf, maar het breekt mijn hart’ / Ik liet een dozijn goedkope rozen in mijn winkelwagentje.” Je hebt dit narratieve apparaat in andere nummers gebruikt en ik ben benieuwd: weet je in je hoofd wat het grotere verhaal is, en wat je weglaat?
Weet je, meestal is er een groter verhaal in mijn hoofd, maar ik denk dat veel van die details niet nodig zijn. een liedje, je hebt zo’n kleine hoeveelheid ruimte om mee te werken. En het is echt moeilijk om een verhaal te vertellen tenzij het de juiste, meest pertinente details zijn. Maar ik hou ervan als liedjes dat doen – er is een Ben Howard liedje van zijn plaat van vorig jaar, waar de eerste regel is “Oh hey, ik luisterde niet.” Daar hou ik van. Iemand probeert met hem te praten, maar hij lette niet op.
Je hebt gezegd dat je nu veel meer bewerkt dan vroeger.
Ik denk dat dat de manier is waarop ik nu schrijf. Ik ga niet meer uit van onmiddellijke inspiratie. Hoe ouder ik word en hoe meer ik oefen, hoe meer ik besef dat het echt helpt als je zo veel mogelijk werk doet. Ik ben nu eigenaar van het platenlabel, dus ik hoef niet elke acht of negen maanden een plaat te volgen. Ik kan mijn tijd nemen en werken. Als je stopt met drinken, komt dat goed van pas, want ik kan acht of negen uur aan een nummer besteden zonder de behoefte te voelen om uit te gaan en dronken te worden en pool te schieten.
“Songs That She Sang in the Shower” (van 2013’s Southeastern)
Dit is nog een nummer dat midden in een scène begint. Maar ik wilde je vragen over een ander stukje songwriting minutia – ik ben een fan van liedjes die verwijzen naar andere nummers, zoals deze doet. Is er een reden waarom je nummers als Dusty Springfield’s Breakfast in Bed en Pink Floyd’s Wish You Were Here hebt gekozen? Hebben ze een speciale betekenis of pasten ze gewoon in het rijmschema?
Wel, ik had een heleboel opties voor die ene. En veel van hen werkten niet met de meter en de frasering. Maar degene die ik uiteindelijk koos, vond ik het best passen bij het karakter dat ik beschreef.
De meeste mensen met wie ik omga, zijn mensen die naar heel veel verschillende soorten muziek luisteren. En ik denk dat dat de persoon is die ik probeerde te creëren in dat lied. Dat is een goede reden om iemand te missen als de relatie voorbij is.
“The Devil Is My Running Mate” (uit 2007’s Sirens of the Ditch)
Ik had al heel lang niet eens meer aan dat nummer gedacht. Het is duidelijk een politiek liedje.
Ik koos het omdat het zo openlijk boos is, wat ongebruikelijk is voor jou. Uw liedjes zijn meestal impliciet politiek, in die zin dat u schrijft over mensen die gewoon proberen rond te komen, in tegenstelling tot sloganeering.
Ik denk dat politiek een zeer persoonlijke zaak is. En die verhalen zijn een weerspiegeling van een grotere waarheid. Ik probeer uitspraken te doen die niet breed zijn, omdat dat geen goed schrijven oplevert. Ik krijg geen commentaar als mijn werk, want daar ben ik niet zo goed in. De manier waarop ik het doe is door liedjes te schrijven, en ik moet klein zijn, ik moet de verhalen een beetje persoonlijk maken. Maar, weet je, de middenklasse is aan het verdwijnen en het is allemaal zo goed als verdwenen op dit punt, en het gaat nog erger worden voordat het beter wordt.
“Daisy Mae” (van Here We Rest uit 2011)
Op een gegeven moment begon ik me te realiseren hoeveel mensen die ik kende een of andere vorm van seksueel misbruik hadden ondergaan toen ze jong waren. Er werd niet veel over gesproken, maar hoe ouder ik werd, na relaties met een paar verschillende vrouwen, realiseerde ik me dat het bijna iedereen is, eerlijk gezegd. Ik heb daar lang over nagedacht. Ik probeerde mezelf te verplaatsen in iemand die in zo’n relatie zat, iemand die worstelde met een partner die echt die problemen in zijn jeugd had. Het is echt verbazingwekkend met welk percentage van jongens en meisjes dat soort dingen te maken hebben gehad toen ze jong waren. Het schokte me gewoon toen ik erachter kwam.
“Children of Children” (van Something More Than Free)
Er is een terugkerend thema in je liedjes over generaties – kinderen en ouders, en hoe je perspectief op die dynamiek verandert als je ouder wordt. Je komt daar op terug in “Children of Children.” Wat heeft dit lied specifiek geïnspireerd?
Mijn vrouw en ik zijn allebei opgegroeid met ouders die erg jong waren. Haar moeder was, denk ik, 17 of 18 toen zij werd geboren; mijn moeder was 15 toen ik werd geboren. Dus toen we ouder werden, begonnen we daar veel over na te denken – over de tijd die die mensen hebben gemist omdat wij kwamen toen wij kwamen en omdat ze zoveel van hun leven hebben gewijd aan het zorgen voor ons.
Waarom interesseert dat verschuivende generatieperspectief jou als songwriter?
Wel, dat zijn de mensen met wie ik het dichtst bij sta. Ik probeer te schrijven wat ik ken. Het is altijd een interessante relatie, vooral als je uit het Zuiden komt – weet je, we staan dicht bij onze families. Ik kom uit een lange lijn van mensen die afhankelijk waren van hun ouders om te overleven, en ouders die zelfs afhankelijk waren van hun kinderen om te overleven. Hoe ouder je wordt, hoe meer je je ouders als menselijke mensen ziet, je begint hun gebreken te begrijpen en de dingen die hun karakter vormen. Ik denk dat dat het moment is waarop je zelf echt volwassen begint te worden, wanneer je je ouders als menselijke wezens kunt zien in plaats van als een soort godheden.
“Outfit” (van Drive-By Truckers’ album uit 2003, Decoration Day)
Dat generatiethema komt waarschijnlijk het best tot uiting in “Outfit.” Heeft je vader je dat advies in het echte leven gegeven?
Wel, het was allemaal daarop geïnspireerd. Hij zei niet alles precies zo. Sommige van die zinnen waren ergernissen van hem, sommige probeerde ik zijn gevoel voor humor te vangen. Maar het komt aardig in de buurt. Ik bedoel, elke regel in dat refrein en elke regel in dat nummer is vrij direct gerelateerd aan iets dat mijn vader en ik hadden besproken toen ik opgroeide.
Was er iets in het bijzonder dat hij wilde dat je leerde?
Het spul over ervoor zorgen dat je naar huis belt en contact houdt met mijn zus. Dat was denk ik nummer een voor hem. Soms als je niemand anders hebt om op terug te vallen, heb je die mensen met wie je of bloedverwant bent of de mensen die je hebt geaccepteerd als je familie.
“Cover Me Up” (van Southeastern)
Dit liedje cinqueerde een plek in de top vijf toen ik las dat je jezelf liet stikken de eerste keer dat je het speelde voor je vrouw, Amanda Shires.
Ja, de eerste 20 of 30 keer waarschijnlijk.
Het is het zuiverste liefdesliedje in je catalogus. Is het moeilijker voor je om kwetsbaar en gelukkig te zijn in een liedje dan om te praten over de duisternis in je leven?
Het is niet gemakkelijk. Je ziet er niet echt cool uit als je zo’n liedje schrijft. Het is moeilijk om een James Dean-achtige façade op te houden als je iemand bedankt voor je redding. Maar als je het soort liedjes schrijft dat ik doe, denk ik dat het je taak is om zo eerlijk mogelijk te zijn en te schrijven over die dingen waar je je soms ongemakkelijk bij voelt.
Ik was naar een bruiloft geweest – een vriend van me die vroeger voor ons werkte was getrouwd. Hij was geen professionele muzikant of liedjesschrijver of iets dergelijks, maar hij had een lied voor zijn vrouw geschreven en speelde het op de bruiloft, en ik kon zien hoe ongelooflijk moeilijk het voor hem was. Ook al was het geen geweldig lied volgens de normen die we normaal gesproken aan geweldige liedjes stellen, voor het doel was het perfect.
Dat lijkt me het moeilijkste om te doen, om een lied specifiek voor een man of vrouw te schrijven en dan te gaan zitten en het aan het eind van de dag te zingen. En dat is wat ik probeerde te doen. We waren nog niet getrouwd, dus ik denk dat het wel lukte. Ze had je kunnen zeggen op te rotten als het liedje waardeloos was.
“Danko/Manuel” (van Drive-By Truckers’ album uit 2004, The Dirty South)
Ik was This Wheel’s on Fire aan het lezen, het Levon Helm boek over zijn tijd met The Band. Hij heeft het over hoe ze een pact hadden onderweg – het was een soort grap – dat wie het eerst stierf, ze zijn lichaam zouden nemen, mee naar huis nemen, hem begraven en zo. En dat bleef me bij, naast de scène waarin Richard (Manuel) wordt gevonden in een hotelkamer toen ze op hun dieptepunt waren, toen ze niet veel geld verdienden of niet veel creatiefs deden, en Richard uiteindelijk zelfmoord pleegde. Ik dacht daarover na en het raakte me echt, vooral omdat ik in die tijd met een band rondreisde en we wat problemen hadden – problemen met verslaving en depressie, en proberen relevant te blijven en te worden. Ik zag veel van mezelf in dat boek.
Toen je jonger was, had je een romantisch idee van dat soort zelfdestructieve touring-muzikant archetype?
Ik weet niet of ik er ooit zo over heb gedacht, want ik zag de realiteit al vanaf het begin. Ik denk dat ik het geromantiseerd heb als een excuus om door te gaan, en te blijven groeien, en op die manier zelf te blijven leven.
Mijn kijk erop is niet echt veranderd. Ik bedoel, ik wist op dat moment dat het zo was en ik werd gewoon echt, echt moe, tot het punt waar ik gewoon niet wilde voelen als de hel de hele tijd.
“Goddamn Lonely Love” (uit The Dirty South)
De meeste liedjesschrijvers zouden trots zijn om dit hun no. 1 gut-wrencher noemen. Voor jou, “Goddamn Lonely Love” is de runner-up. Dit lied roept een heel specifiek gevoel op van alleen zijn, dronken, en achtervolgd door het verleden in een bar. Aangezien je niet meer dronken wordt of in bars rondhangt, kun je je nog steeds op dezelfde manier met dit nummer verbinden?
Ik bedoel, ik kan mezelf nog steeds verplaatsen in de plaatsen waar ik was toen ik het schreef, omdat het echt lijkt alsof alles zo snel voorbij is gegaan voor mij. Ik schreef dat lied ongeveer 10 jaar geleden, denk ik. Achteraf gezien voelt het alsof het 10 maanden geleden is.
Als ik terugdenk aan toen ik dat liedje schreef, is het vrij duidelijk. En dat helpt me bij het schrijven van liedjes, want je kunt niet altijd schrijven over de plek waar je op dat moment bent. Als ik op het podium sta, voel ik vaak een aantal van dezelfde gevoelens – niet noodzakelijkerwijs zo intens als ik ze 10 jaar geleden voelde, maar ze zijn er nog steeds.
“Elephant” (van Southeastern)
Ik heb dit onlangs het droevigste nummer van het millennium genoemd. Ik probeer vaak “Elephant” te vermijden als ik Southeastern speel, omdat ik weet dat het me de rest van de dag zal uitschakelen. Hoe heb je de gebruikelijke valkuilen van een liedje als dit vermeden? Want er zijn een heleboel smarmy, sentimentele country liedjes over kanker.
Wel, ik wilde niet zozeer over kanker schrijven als wel over de relatie. Ik denk dat dat een groot deel van dat lied is. Omdat er niet veel te zeggen valt over kanker. Maar er zijn oneindig veel details over menselijke relaties. Dus, je richt je meer op dat dan op de ziekte.
Wanneer je een tranentrekker als “Elephant” schrijft, weet je dan meteen hoe krachtig het is? Of is het net als bij een komiek, waar je voor een publiek moet staan om te weten of het werkt?
Soms is dat het geval. Maar niet met dat lied. Toen dat nummer klaar was, wist ik dat het mes gedraaid zou worden.
Het lijkt erop dat hoe meer ik dit doe, hoe beter ik in staat ben om mezelf los te maken van de creatie van het nummer. Als ik er een af heb, kan ik er wat makkelijker met externe oren naar luisteren dan vroeger. En ik weet niet waarom dat is. Misschien komt het omdat ik nu veel liedjes heb geschreven.
Met dat liedje in het bijzonder, ik schreef het in een hotelkamer op mijn vrije avond, en toen het klaar was wist ik dat ik iets had gedaan dat echt zwaar was. De enige manier waarop ik dat zou kunnen uitleggen, is op dezelfde manier waarop je weet wanneer je een lied hoort dat iemand anders heeft geschreven en het je op die manier raakt. Het raakte me los van de creatie ervan.