Een van de meest mysterieuze kwallen van de oceaan is tot nu toe moeilijk te bestuderen vanwege haar natuurlijke habitat in de donkere diepten van de oceaan. Maar de technologie maakt die diepten toegankelijk voor onze nieuwsgierige ogen – wat onlangs leidde tot een 10 minuten durende ontmoeting met de eigenaardige, tentakelloze Deepstaria enigmatica.
De Deepstaria enigmatica, die voor het eerst werd ontdekt in de jaren zestig en beschreven in 1967, – genoemd naar de Deepstar 4000, de duikboot van onderzeese ontdekkingsreiziger Jacques Cousteau, en naar de ondoorgrondelijkheid van de kwal – is sindsdien nog maar zelden te zien geweest.
Er zijn in de loop der jaren slechts een handvol exemplaren en gedeeltelijke exemplaren opgedoken, en er is weinig over bekend – wat ze eet, hoe ze eet, hoe ze zich voortplant, hoe wijd verspreid ze is, en de diepten die ze kan verdragen zijn allemaal mysteries.
Maar we kunnen op het punt staan om deze dingen te leren, dankzij het oceaanverkenningsprogramma van de NOAA, en de wetenschappers die zijn technologie gebruiken.
In november vorig jaar heeft een team van onderzoekers die op afstand de onderzoeksduikboot Hercules van de NOAA bedienen, een levende D. enigmatica gespot voor de kust van San Benedicto Island, in de Stille Oceaan.
Ze hadden een ultragevoelige camera – een Canon ME20F SH – bevestigd, veilig opgeborgen in een glazen bol, zodat ze beelden konden ophalen uit de zeer lichte omstandigheden in de afotische zone van de oceaan.
Op ongeveer 974 meter diepte, in bijna volledige duisternis, werden ze verrast door de verschijning van D. enigmatica die voorbij dreef.
“Dit dier dreef gewoon voorbij de ROV Hercules. We hebben dit niet verzameld,” vertelde David Gruber, een marien bioloog aan de Harvard Universiteit aan National Geographic.
“Het is nauwelijks ooit gezien omdat het zo fragiel is en het gewoon in het middenwater drijft.”
Niet als je het van dichtbij bekijkt, lijkt D. enigmatica veel op een plastic zak, met een delicate, dunne bel en geen zichtbare tentakels. Omdat de meeste kwallen tentakels gebruiken om hun prooi te vangen, moet Deepstaria het op een andere methode hebben.
De klok is groot, en kan tot een meter in doorsnee opengaan, en er wordt verondersteld dat D. enigmatica een hinderlaagroofdier is dat zijn hele klokmembraan gebruikt om een naar boven bewegende prooi te vangen, die zich er als een zak omheen sluit. Tijdens hun ontmoeting was het team in staat om te observeren hoe dit eruit zou kunnen zien.
“Door het benaderen van een exemplaar van D. enigmatica met een relatief lage lichtintensiteit (274 lumen) en het gebruik van een low-light camera, waren we in staat om het organisme te filmen met zijn paraplu open,” schreven de onderzoekers in hun paper.
Het sloot zich vrij snel – een beweging die zou kunnen worden gebruikt voor het vangen van prooi, en ook om te helpen het schepsel door het water voort te stuwen.
Of het licht of de beweging van de ROV ervoor zorgde dat de kwal zich sloot, is onbekend, maar het leek tevreden te blijven drijven waar het was, zelfs stoten tegen de glazen bol die de camera bevatte, waardoor het team een kijkje kon nemen in de gastrovasculaire kanalen die de bel lijnen – zijn spijsverteringskanaal.
Het is niet de eerste Deepstaria die op camera is gevangen. Er is slechts één ander lid van het geslacht, Deepstaria reticulum, en het werd in 2012 op film vastgelegd, tot veel consternatie op internet omdat in eerste instantie niemand wist wat het was. Het Monterey Bay Aquarium Research Institute heeft een video uitgebracht – ook met D. reticulum – om iets meer uit te leggen over de soort.
De twee lijken erg op elkaar, maar er zijn enkele verschillen – D. reticulum is diep roodachtig van kleur, en heeft een kleine cluster van giftige tentakels onder zijn bel, die hij wijd uitspreidt, als een laken. Dus, hoewel waarnemingen waardevol zijn, is het niet redelijk om ze te gebruiken om informatie over het gedrag van D. enigmatica te extrapoleren.
Het team deed tijdens dezelfde expeditie nog een andere interessante waarneming van de kwal: een pas gestorven exemplaar op de zeebodem, ook wel bekend als een kwallenval. Deze dode kwallen vormen het voedsel voor andere zeedieren en het karkas werd inderdaad bezocht door krabben en garnalen die zich tegoed deden aan de kwal.
Het is, zo merkte het team op, de eerste waarneming van een D. enigmatica kwallenval, die zij konden vaststellen.
En het had nooit kunnen gebeuren zonder de technologie om zeedieren te observeren in hun natuurlijke habitat, zo niet-invasief mogelijk.
“In de afgelopen jaren is er aanzienlijke vooruitgang geboekt in zowel low-light deep-sea imaging technologie en zachte robotica,” schreven de onderzoekers.
Deze vorderingen tonen belofte in zowel niet-invasieve in situ diepzee observaties als delicate verzameltechnieken voor gelatineachtig zoöplankton, en zullen hopelijk leiden tot de ontdekking en beschrijving van meer opmerkelijke meso-bathypelagische organismen, zoals Deepstaria.”
Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift American Museum Novitates.