Byłem uczestnikiem kursu ultrasonograficznego, na którym Pete Mantis powiedział, że nie pozwoli nam na ćwiczenia praktyczne, jeśli nie będziemy rozpoznawać artefaktów na obrazach, które pokazywał podczas wykładów. Znajomość najczęstszych artefaktów, które w pewnym stopniu występują podczas każdego badania ultrasonograficznego, jest bardzo ważna dla uniknięcia błędów interpretacyjnych, ponieważ mogą one przesłaniać prawidłową anatomię lub chorobę, albo mogą być błędnie interpretowane w aspatologii. Z drugiej strony, niektóre artefakty mogą pomóc nam w postawieniu diagnozy.
Artefaktami są wszelkie zmiany w obrazie, które nie reprezentują rzeczywistego obrazu badanego obszaru. Mogą być spowodowane technicznymi błędami obrazowania lub wynikać ze złożonej interakcji ultradźwięków z tkankami biologicznymi.
REWERBACJA
Artefakty rewerberacyjne pojawiają się jako seria równo rozmieszczonych linii. Powstają one w wyniku wielokrotnego odbijania się wiązki ultradźwiękowej pomiędzy dwoma silnie odbijającymi interfejsami lub pomiędzy przetwornikiem a silnym reflektorem. Mogą one przesłonić głębsze struktury, ale mogą być również przydatne, gdy są wykrywane w nieoczekiwanych miejscach.
Artefakty powtórzeniowe są wytwarzane za każdym razem, gdy impuls fali dźwiękowej powraca do przetwornika po tym, jak uderzył w powierzchnię odbijającą (taką jak gaz, kość lub metal, szczególnie jeśli ten interfejs znajduje się w pobliżu przetwornika). To echo jest częściowo przechwytywane przez sondę, tworząc linię hiperechogeniczną. Powierzchnia sondy odbija echo o wysokiej intensywności i wysyła je tam i z powrotem, dając w efekcie kilka równo odległych linii hiperechogenicznych, z których każda jest głębsza. Liczba obrazów pogłosowych zależy od mocy penetrującej wiązki i czułości sondy.
Artefakty ogona komety można zaobserwować w przypadku pęcherzyków gazu w pętli jelitowej, które tworzą cienkie warstwy, oddzielone cieczą; fale odbijają się pomiędzy warstwami, powodując powstanie wielu ech, które powracają do sondy w nieregularnych odstępach, tworząc ślad blisko rozmieszczonych, dyskretnych, bardzo jasnych, małych ech, przypominających ogon komety. Artefakt ten może być również spowodowany przez metalowe pastylki, klipsy chirurgiczne lub igłę biopsyjną.
ObRAZ LUSTRZANY
Silnie odbijający, gładki, zakrzywiony interfejs (= lustro) może odbijać dźwięk dystalnie zamiast zwracać go do przetwornika. Obiekty znajdujące się w kierunku wiązki odbijają wiązkę dźwiękową z powrotem do lustra, a stamtąd z powrotem do przetwornika. Droga odbitego echa jest dłuższa, a ponieważ aparat ultrasonograficzny nie przewiduje takiego załamania wiązki (zakłada, że impulsy i echa poruszają się w linii prostej), umieszcza odbicie lustrzane w głębszym miejscu wzdłuż osi wiązki. Może to prowadzić do błędnej interpretacji położenia narządu lub struktury.
Przykładem „lustra” jest przepona, która jest wysoce refleksyjna z powodu znajdującego się za nią wypełnionego powietrzem płuca. Na obrazach ultrasonograficznych wątroba i pęcherzyk żółciowy mogą wyglądać tak, jakby znajdowały się doczaszkowo w stosunku do przepony w jamie klatki piersiowej. Ważne jest, aby rozpoznać ten artefakt, aby uniknąć błędnego rozpoznania pęknięcia przepony lub konsolidacji płuc. Artefakt ten nie będzie występował w obecności wysięku opłucnowego.
ACOUSTICSHADOWING
Cienie powstają w wyniku niemal całkowitego pochłonięcia lub odbicia wiązki dźwięku w strukturze o wysokim tłumieniu. Jeśli dźwięk jest odbity (w przypadku interfejsu tkanka miękka-gaz), obszar pod strukturą wygląda niejednorodnie (dirtyshadowing) z powodu wielokrotnych odbić lub pogłosów. Jeśli znaczna część wiązki ultradźwiękowej jest pochłaniana, a pogłos jest nieobecny (interfejs tkanka miękka-kość lub kamienie), powoduje to słabo echogeniczne lub bezechowe (czyste) cieniowanie. Cienie mogą przesłaniać głębiej położone struktury, ale są również pomocne w identyfikacji kamieni w drogach moczowych.
Cienie brzegowe mogą pojawiać się jako akustyczne strefy cienia dystalnie od bocznych krawędzi wypełnionych płynem zakrzywionych struktur (np. pęcherzyka żółciowego, pęcherza moczowego, torbieli, nerek, nadnerczy). Fale dźwiękowe przenikające przez krawędź struktury mogą ulec załamaniu, tworząc alinearną lub trójkątną strefę bezechową poniżej bocznych krawędzi struktury.
Wzmocnienie akustyczne
Wzmocnienie akustyczne to zlokalizowane zwiększenie amplitudy echa dystalnie od struktury tłumienia przepływu, widoczne jako obszar o zwiększonej jasności. Kiedy fale dźwiękowe przechodzą przez strukturę słabo tłumiącą, która umożliwia im łatwe przejście, nie ma odbicia tkankowego i obszar artefaktycznie zwiększonej echogeniczności jest wytwarzany tuż pod strukturą, ponieważ więcej fal dźwiękowych jest obecnych w tym obszarze w porównaniu z tkankami na tej samej głębokości wokół. Jest to typowe zjawisko w przypadku struktur wypełnionych płynem na tle tkanek miękkich (np. pęcherzyk żółciowy, wnęka wątroby). Wzmocnienie akustyczne może pomóc w odróżnieniu struktur wypełnionych płynem od mas litych, hipoechogenicznych.
SILNOŚĆ/SZEROKOŚĆ WIĄZKI
Wiązka ultradźwiękowa nie jest wszędzie jednakowo szeroka. Po wyjściu z sondy jej szerokość jest zbliżona do szerokości sondy, następnie staje się najwęższa w strefie ogniskowej i rozszerza się ponownie w głąb. Gdy szersza część wiązki obejmuje część struktury torbielowatej i otaczające ją tkanki, echa z tkanek są mylnie wyświetlane w obrębie struktury torbielowatej (pęcherz moczowy, pęcherzyk żółciowy), imitując obecność osadu (pseudo osad). Echa znikają, jeśli cała szerokość wiązki znajduje się wewnątrz struktury torbielowatej, w związku z czym umieszczenie strefy ogniskowej redukuje ten artefakt.
LITERATURA
Barr F.,Gaschen L.: BSAVA Manual of Canine and Feline Ultrasonography. BSAVA, 2011
PenninckD., d’Anjou M.: Atlas of Small Animal Ultrasonography, 2nd Ed. WileyBlackwell, 2015
Mattoon J.S., Nyland T. G.: Small Animal Diagnostic Ultrasound, 3rd Ed.Saunders Elsevier, 2015
.