Shinjiro Koizumi i nowy japoński ojciec

Jest taka historia o moim ojcu, którą moja mama wciąż lubi opowiadać. Kiedy moje rodzeństwo i ja byliśmy małymi dziećmi, mama poprosiła naszego お父さん (otōsan, ojciec), aby popilnował nas przez kilka godzin, podczas gdy ona załatwiała sprawy. Kiedy wróciła, wydawało jej się, że tata stracił 10 kilogramów i postarzał się o pięć lat. Jego słowa brzmiały: „こんなことなら仕事をしていた方がいい” („Konna koto nara shigoto o shite-ita hō ga-ii”, „Wolałbym iść do pracy niż się tym zajmować”).

Przez całe moje dzieciństwo, mój ojciec unikał kontaktu ze swoimi dziećmi, woląc skierować całą swoją energię na pracę i pracować do późna. Moja mama była dumna z poświęcenia swojego męża i często określała go jako typowego 働き者の日本の父 (hatarakimono no Nihon no chichi, pracowity japoński ojciec) – który był najbardziej cenionym społecznie modelem męskości w XX-wiecznej Japonii.

W naszym domu, niewypowiedziana umowa była taka, że im mniej męski rodzic mieszał się z dziećmi, tym lepiej. Mój tata był 会社員 (kaishain, człowiek firmy) na wskroś, a to oznaczało, że dawał z siebie wszystko – to znaczy wszystko – firmie. My, dzieci, nigdy nie zastanawialiśmy się nad tym.

Gdyby nadal był w pobliżu, お父さん byłby głęboko zdumiony ostatnim イクメンブーム (ikumen būmu), który odnosi się do „boomu” mężczyzn, którzy interesują się 子育て (kosodate, wychowywanie dzieci). Nigdy nie zrozumiałby tych mężczyzn, którzy piszą blogi o swoich rodzinach, tworzą internetowe パパ友の会 (papa-tomo no kai, spotkania przyjaciół taty), gotują doskonałe パパご飯 (papa gohan, posiłki przygotowane przez tatę) dla swoich maluchów i pojawiają się na szkolnych imprezach. Jeśli chodzi o Ministra Środowiska Shinjiro Koizumiego 育休宣言 (ikukyū sengen, deklaracja wzięcia urlopu ojcowskiego), mój ojciec dostałby apopleksji.

W styczniu Koizumi publicznie oświadczył, że planuje wziąć dwa tygodnie urlopu z pracy, aby pomóc swojej przyszłej żonie, i powiedział, że ma nadzieję, że to może 空気を変える (kūki o kaeru, zmienić atmosferę). Powietrze”, o którym mówi, to wciąż zbyt powszechny sposób myślenia japońskich tatusiów: イクメン są zdecydowanie rzeczą, ale branie 育児休暇 (ikuji kyūka, urlop wychowawczy) stanowi psychologiczną przeszkodę dla wielu ojców – i ich miejsc pracy.

Co ciekawe, wielu japońskich rodziców (w tym matek) odrzuciło 空気発言 (kūki hatsugen, uwaga „powietrze”) Koizumiego jako typowe 政治家の上から発言 (seijika no ue kara hatsugen, uwaga polityka, który mówi do mas).

A czy „powietrze” się zmieniło? Krótka odpowiedź brzmi: nie bardzo. Koizumi pozornie wraca dziś do pracy. W międzyczasie większość Japończyków, tłocząc się w pociągach podmiejskich i przemierzając ulice w maskach antywirusowych, robiła to, co zwykle. Codzienne pojawianie się w biurze dotyka samego rdzenia 日本男児 (Nihon danji, japońska męska tożsamość).

Może Koizumi chciał rozszerzyć temat powietrza, mówiąc o 風 (kaze, wiatr), ponieważ jego urlop ojcowski spotkał się z podmuchami 逆風 (gyakufū, odwrotne wiatry) grożącymi zachwianiem łodzi opieki społecznej. Bez wątpienia dzieje się tak dlatego, że Japonia jest „古くてかたい” („furukute katai”, „przestarzały i sztywny”), jak opisał to Koizumi, we wrześniu, kiedy kontrowersje wokół tego, czy weźmie urlop, czy nie, dopiero się zaczęły: „検討していますと言っただけで賛否両論含めて騒ぎになる” („Kentō shite-imasu to itta dake de sanpiryōron fukumete sawagi ni naru”, „Po prostu powiedziałem, że to rozważam, ale teraz jest wrzawa za i przeciw”).

Faktem jest, że dla wielu japońskich mężczyzn, urlop ojcowski pozostaje 絵に描いた餅 (e ni kaita mochi, pie in the sky, ). Nawet ci, którzy je biorą, mogą spotkać się z reperkusjami. W zeszłym roku pracownik Kaneka Corp. został zmuszony do przeniesienia się po powrocie z 育児休暇, co jego żona skrytykowała w mediach społecznościowych. Dwa miesiące później pracownik Asics Corp. pozwał swoją firmę za パタハラ (pata-hara, molestowanie ojcostwa), męski odpowiednik マタハラ (mata-hara, molestowanie macierzyństwa), kiedy był źle traktowany za to, co uważał za wzięcie urlopu ojcowskiego po urodzeniu swoich synów. Niektórzy krytycy uważają, że japońskie firmy nigdy nie będzie w pełni przyjąć urlop ojcowski, ponieważ nikt w ich najwyższych rangach nie rozważył korzystania, że 権利 (kenri, prawo) sami.

Mówiąc to, Japonia ma rozsądne 福利厚生 (fukuri kōsei, program opieki społecznej) i urlop ojcowski jest prawo usankcjonowane przez prawo. Niektórzy ojcowie (choć nieliczni) zdecydowali się wziąć nawet trzymiesięczny urlop – otrzymując jednocześnie 育休手当 (ikukyū teate, zasiłek z tytułu urlopu wychowawczego).

Obecnie 男性の育休取得率 (dansei no ikukyū shutoku-ritsu, odsetek mężczyzn korzystających z urlopu ojcowskiego) wynosi około 6 procent w 2018 roku, według Ministerstwa Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej. Jest to najwyższa wartość, odkąd ministerstwo zaczęło przeprowadzać ankiety w 1996 roku, ale wciąż jest przerażająco niska w porównaniu z około 80 procentami ojców biorących urlop w Norwegii i Szwecji.

Nadal, dla ludzi takich jak ja, powietrze zmieniło się szybciej, niż mogliśmy sobie wyobrazić. Dwadzieścia lat temu prawie nigdy nie zobaczyłbyś mężczyzny pchającego wózek z dzieckiem, ale teraz są one wszędzie. おむつ交換台 (omutsu kōkan-dai, stół do zmiany pieluch) staje się standardem w każdej publicznej toalecie, niezależnie od płci. 古くてかたい możemy być, ale teraz mężczyzna, który nie może 育児参加 (ikuji sanka, uczestniczyć w wychowaniu dzieci) jest mężczyzną, który ryzykuje utratę swojej rodziny. I tak, z szacunkiem, chciałbym powiedzieć dziękuję panu Koizumi za bycie prawdziwym 日本男児.

.