IN DE afgelopen maand heb ik gehoord van twee schokkende gevallen van onverwachte plotselinge dood bij gezonde huisdieren. In het eerste geval ging een eigenaar een middagje weg en liet alle drie haar honden, zoals gewoonlijk, in de keuken. Toen ze terugkwam, lag een van haar honden – een levendige twee jaar oude Collie kruising die geen tekenen van ziekte had vertoond – daar, volkomen levenloos.
De hond was gestorven in haar afwezigheid, zonder aanwijzingen over de oorzaak achter te laten. Er waren geen bloedingen, geen trauma, geen vergif, en niets verdachts zoals kale elektrische kabels in de buurt. Het was alsof de hond letterlijk dood was neergevallen zonder enige reden.
In het tweede geval verliet de eigenaar niet eens haar huis. Een van haar katten – een gezonde zesjarige – had die dag gegeten en gespeeld zoals gewoonlijk. Zij werd opgetild op haar favoriete plaats boven in de kast om te slapen, zoals gewoonlijk. Een paar uur later, toen zij niet zoals gewoonlijk naar beneden was gekomen en haar eigenaresse haar ging zoeken, trof zij tot haar ontzetting haar dode lichaam aan. Ze zag eruit alsof ze sliep, met haar pootjes gekruist en haar oortjes gespitst. Nogmaals, het leek alsof het leven haar plotseling had verlaten, in een oogwenk.
In beide situaties waren de eigenaars er kapot van en geschokt. Hoe had dit kunnen gebeuren? Ze voelden zich machteloos: wat hadden ze anders kunnen doen? Hoe hadden ze de sterfgevallen kunnen voorkomen? En ze maakten zich zorgen: zou hun andere huisdieren hetzelfde lot kunnen treffen?
Het meest frustrerende aspect was dat er geen aanwijzingen waren over de doodsoorzaak. Toen ze de dierenarts belden, kregen ze te horen dat een autopsie de enige manier was om een antwoord te vinden. Het is begrijpelijk dat veel eigenaren niet tot autopsie overgaan, en wel om drie belangrijke redenen.
Ten eerste kan het moeilijk zijn om het vredige, ongeschonden lichaam van een geliefd dier aan deze invasieve ingreep te onderwerpen. Het is mogelijk om cosmetische autopsies te laten verrichten, met minimale zichtbare ingrepen in het lichaam van het dier, zodat deze naderhand kunnen worden bekeken. Maar dergelijke autopsies zijn zelden zo grondig of volledig als een standaard post mortem onderzoek, en de kans is groter dat ze geen uitsluitsel geven. En hoe dan ook, veel mensen voelen zich gewoon te emotioneel betrokken bij hun huisdier, en te geschokt: ze willen gewoon niet dat gevoel hebben dat ze hun huisdier iets aandoen.
Ten tweede, autopsies kunnen duur zijn, misschien wel een paar honderd euro kosten. In deze economisch moeilijke tijden, is het gemakkelijk voor mensen om te voelen dat dit geld is dat niet hoeft te worden uitgegeven. Hun huisdier is tenslotte gestorven, en niets zal het terugbrengen. Waarom geld uitgeven aan iets dat geen echt verschil zal maken in de trieste situatie?
Ten derde is er geen garantie dat een autopsie uitsluitsel zal geven. Er zijn gevallen waarin er een duidelijke doodsoorzaak is, maar er zijn ook gevallen waarin het lichaam in alle opzichten gezond lijkt, zelfs bij een gedetailleerd inwendig onderzoek. Soms stopt het hart gewoon met kloppen, zonder aanwijsbare reden. Het kan dubbel frustrerend zijn om je emotioneel en financieel in te zetten voor een autopsie en vervolgens in het duister te tasten over de doodsoorzaak.
Ik zou eigenaren altijd willen aanmoedigen om te investeren in een autopsie: het is de enige manier om dichter bij een beter begrip te komen van wat er is gebeurd. Veel mensen zijn diep getraumatiseerd door een plotseling onverwacht overlijden, en het proces van verwerking van het verlies kan worden geholpen als de specifieke oorzaak wordt vastgesteld. Ook als er andere huisdieren in het huishouden zijn, is men vaak bang dat hen hetzelfde lot beschoren zal zijn. Als de doodsoorzaak nauwkeurig kan worden vastgesteld, kan deze bezorgdheid worden weggenomen. Maar ik begrijp volkomen dat een autopsie niet ieders keuze is.
Dus wat zijn de meest voorkomende redenen voor onverwachte sterfgevallen bij huisdieren? De drie meest waarschijnlijke gebieden om te worden aangetast zijn de hersenen, het hart en de longen, die de meest “mission critical” delen van het lichaam zijn. Als deze organen plotseling niet meer werken, kan de dood snel intreden.
Er is een lange lijst van mogelijke uitwendige oorzaken: een elektrische schok kan ervoor zorgen dat het hart onmiddellijk stopt met kloppen, maar meestal zal er enig bewijs zijn, zoals een blootliggende kale draad. Er zijn veel gewone vergiften die de hersenen en de longen kunnen aantasten, en deze zijn niet altijd voor de hand liggend: voorbeelden zijn katten die tegen lelies aanschuren en honden die chocolaatjes opeten. Dieren kunnen zich verslikken in voorwerpen, waardoor de lucht in de longen plotseling en volledig wordt geblokkeerd, en dit is vaak niet zichtbaar bij een vluchtig onderzoek.
Er zijn ook veel inwendige oorzaken voor de dood: een spontane bloeduitstorting kan optreden in de hersenen, het hart of de longen, waardoor het orgaan onmiddellijk uitvalt, snel gevolgd door de dood. Willekeurige bloedklonters kunnen een soortgelijk effect hebben, waarbij de bloedstroom naar een orgaan plotseling wordt geblokkeerd, met onmiddellijke sluiting tot gevolg. Dieren kunnen lijden aan een soortgelijk probleem als het menselijk Sudden Adult Death Syndrome, wanneer het hartritme zonder bekende reden onregelmatig wordt, wat leidt tot een volkomen onverwachte stilstand van het hart.
Wat de oorzaak ook is, deze willekeurige sterfgevallen van huisdieren veroorzaken vaak diep emotioneel leed. Mijn medeleven gaat uit naar allen die het ongeluk hebben gehad een huisdier op deze verwoestende manier te verliezen.