Odleżyny są paskudne. I są podstępne. Te surowe, brzydkie pęcherze pojawiają się bez uprzedzenia i nie da się im zapobiec. Co gorsza, po zarażeniu się wirusem, który je wywołuje, zostajesz z nim na zawsze. Ale przełomowe badania przedstawione dziś przez mikrobiologów z Uniwersytetu Duke’a mogą stanowić potencjalne lekarstwo.
Do 40. roku życia prawie 90% dorosłych jest narażonych na zakażenie wirusem herpes simplex-1 (HSV-1), który powoduje zimne owrzodzenia. Ludzie są zwykle zakażeni w dzieciństwie, ale wielu z nich nigdy nie ma objawów. Dla tych, u których jednak wystąpią, zimne owrzodzenia są bolesną i stałą uciążliwością, pojawiającą się zawsze w tym samym miejscu, w pierwotnym miejscu zakażenia na wargach lub w jamie ustnej. Gdy HSV-1 dostanie się do organizmu, pozostaje w nim na całe życie, przez większość czasu ukrywając się w uśpieniu w nerwach czaszkowych w pobliżu kręgosłupa. Wirus może zostać wywołany przez stres zewnętrzny, taki jak ekspozycja na światło słoneczne, gorączka lub zaburzenia emocjonalne. Gdy jest już aktywny i pojawia się opryszczka, można go wyleczyć za pomocą leku acyklowir, sprzedawanego pod nazwą Zovirax, który zabija replikujący się HSV-1. Ale tajemnicą było, jak wyeliminować wirusa, gdy się ukrywa, zanim zacznie dawać nieestetyczne objawy.
Do tej pory badania koncentrowały się na utrzymaniu HSV1 w stanie nieaktywnym i zapobieganiu pojawianiu się przeziębień. Naukowcy z Duke przyjęli jednak przeciwną postawę: ustalili, jak dokładnie przełączyć wirusa z fazy utajenia do fazy aktywnej. Jest to ważne, mówi główny autor dr Bryan Cullen, profesor genetyki molekularnej i mikrobiologii w Duke, „ponieważ jeśli nie aktywujesz wirusa, nie możesz go zabić.”
Cullen i jego zespół byli w stanie odtworzyć skomplikowany proces przy użyciu myszy laboratoryjnych. Zaczęli od zidentyfikowania najdrobniejszych składników szczepu HSV-1. W stadium utajonym HSV-1 wytwarza jeden produkt molekularny, zwany LAT RNA (latency-associated transcript RNA). W przeciwieństwie do większości mesenger RNA, LAT RNA nie produkuje białek, więc naukowcy nigdy nie byli w stanie określić dokładnej funkcji LAT RNA. Jednak po wprowadzeniu LAT RNA do organizmu myszy, Cullen odkrył, że rozpada się ono na jeszcze mniejsze nici zwane mikroRNA. Naukowcy odkryli następnie, że to właśnie mikroRNA blokowało produkcję białka, które aktywuje HSV-1. „Więc jeśli była wystarczająca podaż microRNA, to wirus pozostawał w stanie latencji” – mówi Cullen. „Ale w warunkach wysokiego poziomu stresu, mechanizmy blokujące microRNA załamują się, wyzwalając w ten sposób zimną rdzę”. Badanie, finansowane przez National Institutes of Health, zostanie opublikowane w czasopiśmie Nature w tym tygodniu.
Zrozumienie, jak unieważnić mikroRNA, mogłoby pozwolić naukowcom na aktywację wirusa, a następnie zabicie go za pomocą acyklowiru. „Gdy wirus wystawi głowę ponad ogrodzenie, można go uśmiercić na dobre” – mówi Cullen. „Tak, osoba musi mieć jeden ostatni cold sore, ale byłoby to warte dla większości ludzi, aby wyleczyć je na zawsze.”
Teoria jest taka, że poprzez aktywację wirusa, a następnie zapobieganie jego powrotowi do hibernacji, co jest, gdy naukowcy uważają, że zyskuje siłę, można go całkowicie wyeliminować. Cullen uważa, że można by opracować lek blokujący mikroRNA, który tłumi HSV-1 w stan latencji; kiedy jest już aktywny, można by użyć acyklowiru do trwałego zniszczenia wirusa. Cullen sugeruje, że te nowe badania mogą być również ostatecznie zastosowane do innych utajonych wirusów, takich jak herpes simplex virus-2 (HSV-2), który wywołuje opryszczkę narządów płciowych, lub wirus ospy wietrznej, który wywołuje świerzb u dorosłych. Cullen ostrzega, że niektórzy pacjenci, zwłaszcza ci cierpiący na opryszczkę narządów płciowych, mogą być zmuszeni do regularnego przyjmowania acyklowiru (HSV-2 jest bardziej odpornym wirusem), ale w przypadku osób z HSV-1, wirus mógłby zostać wyeliminowany za pomocą tylko jednej dawki.
Cullen i jego koledzy, jak również kilka firm biotechnologicznych, już badają takie zabiegi i jak najlepiej je dostarczyć. „Czy któryś z tych wirusów jest śmiertelny?” mówi Cullen. „Nie. Ale jest wiele osób, które byłyby zachwycone, gdyby już nigdy nie miały zimnego wrzodu.”
.