Pełne studium jogi wymaga od nas przestudiowania i zastosowania koncepcji Abhyasy i Vairagyi. Są to dwie główne zasady, na których opiera się joga. Aby przeprowadzić o nich dogłębną dyskusję, musimy zrozumieć czym one są. Abhyasa jest definiowana jako praktyka i powtarzanie praktyki. „Jest to sztuka uczenia się tego, czego należy się nauczyć poprzez kultywowanie zdyscyplinowanego działania. Wiąże się to z długim, gorliwym, spokojnym i wytrwałym wysiłkiem.” (Iyengar, 1993, s5). Vairagya to wyrzeczenie, oderwanie lub zniechęcenie. Jest to „sztuka unikania tego, co powinno być unikane” (Iyengar, 1993, str. 5).
Przed szczegółowym zbadaniem Abhyasy i Vairagyi, musimy dokładnie zrozumieć czym jest joga. W naszym nowoczesnym świecie, gdzie nasza kultura jest zdominowana przez konsumpcję i natychmiastową gratyfikację, joga jest często mylona z ćwiczeniami i niczym więcej. Joga, starożytny duchowy temat, została zredukowana do treningu, pozbawionego filozoficznego fundamentu. Ćwiczenie jest definiowane jako wysiłek cielesny lub umysłowy, szczególnie dla poprawy zdrowia. Joga wymaga wysiłku cielesnego i umysłowego poprzez asany (pozycje). I poprawia zdrowie. Ale joga nie jest ćwiczeniem. Ćwiczenie może być powodem, dla którego niektórzy ludzie praktykują jogę, ale ćwiczenie nie stanowi jogi.
Czym więc jest joga? Patańdżalemu, uczonemu żyjącemu ponad 2000 lat temu, przypisuje się zebranie i spisanie Sutr Jogi, 196 aforyzmów, które stanowią zarys filozofii jogi. Sutry nie tylko zapewniają jodze gruntowną i spójną podstawę filozoficzną, ale także wyjaśniają wiele ważnych pojęć. Sutra 1.2 mówi Jogah cittavrtti nirodhah, co tłumaczy się jako „joga jest zaprzestaniem ruchów świadomości”. Świadomość (citta) jest naszą zdolnością do bycia świadomym i składa się z umysłu, inteligencji i ego. Vrttis to wahania świadomości lub, w luźnym tłumaczeniu, fale myślowe nieustannie zakłócające nasz umysł. Joga jest powściągnięciem wahań świadomości lub powściągnięciem wahań myśli. Joga daje nam metody zrozumienia umysłu i pomaga go wyciszyć.
Czym są wahania świadomości?
Wahania świadomości (vrttis) to stałe fale myślowe, które mamy, negatywne lub pozytywne, które utrzymują nasz umysł stale zajęty. Fluktuacje są często reakcjami, które mamy na nasze okoliczności życiowe. Ze względu na naszą przeszłość, możemy mieć predyspozycje do reagowania w określony sposób w pewnych okolicznościach. Na przykład osoba, która doznała wielu rozczarowań, może zawsze oczekiwać rozczarowania i reagować w negatywny sposób w wielu sytuacjach. Podobnie osoba może rozwinąć predyspozycje do drażliwości, złości lub smutku i reagować w sposób, który jest nieuzasadniony w niektórych sytuacjach. Fluktuacje świadomości odnoszą się również do naszych nawyków lub uzależnień, które warunkują nas do zachowania się w określony sposób, zamiast pozwalać nam reagować na każdą nową okoliczność ze świeżym i otwartym umysłem. Nawet opór, który czasami mamy, aby pójść na zajęcia lub wstać wcześnie i ćwiczyć są fluktuacjami Citta.
Te fluktuacje lub wibracje Citta są jak fale i mogą mieć dużą lub małą amplitudę, wysoką lub niską częstotliwość. Dzięki ciągłej oddanej praktyce (Abhyasa) i oderwaniu (Vairagya), joga ogranicza te wibracje. Podobnie jak w przypadku płynięcia łodzią po spokojnej wodzie, amplituda i częstotliwość fal zmniejsza się, a fale w końcu zanikają i znikają. Praktykujący staje się cichy, pozostaje tylko cisza i spokój.
Uciszenie wahań
Jak mamy pokonać te zakłócenia, wahania Citty? Patańdżali udziela nam wskazówek. Sutra 1.12 stwierdza abhyasa vairagyabhyam tannirodhah, tłumaczone jako „Praktyka i oderwanie są środkami do zatrzymania ruchów świadomości.” Fluktuacje świadomości mają być kontrolowane poprzez praktykę (abhyasa). Oddani uczniowie jogi znają doświadczenie wyciszenia w Sawasanie po intensywnej pracy w asanie. To jest praktyczne zastosowanie filozofii jogi. To jest zatrzymanie ruchów świadomości. Jeśli studiowanie Sutr poprzez czytanie literatury jest czystą formą studiowania filozofii jogi, to praktykowanie Abhyasy i Vairagyi oraz obserwowanie następującego po nich wyciszenia umysłu podczas praktyki asan jest formą stosowaną. To jest filozofia jogi w działaniu.
Jednakże Iyengar stwierdza, że aby powstrzymać fluktuacje, konieczna jest siła woli, stąd pewien stopień radżasu jest zaangażowany. (Iyengar, 1993, P61). Radżas to żywiołowość lub dynamizm. Musimy być dynamiczni w naszych wysiłkach w asanie. Musimy stosować pewien poziom intensywności, jeżeli chcemy zobaczyć rezultaty. Musimy próbować. Musimy wkładać wielki wysiłek, inaczej nie będzie żadnej zmiany. Nie wystarczy dostarczyć nasze ciała na zajęcia i pozwolić naszym umysłom się rozproszyć. Musimy pozostać zaangażowani, skoncentrowani, pozostać obecni.
Patanjali kontynuuje swój traktat i podkreśla znaczenie praktyki w Sutrach 1.13 i 1.14 poniżej:
1.13 tatra sthitau yatnah abhyasah
„Praktyka jest niezłomnym wysiłkiem, aby zatrzymać te fluktuacje.”
1.14 sa tu dirghakala nairantarya satkara asevitah drdhabhumih
„Długa, nieprzerwana, czujna praktyka jest mocnym fundamentem dla powstrzymania tych fluktuacji.”
W Sutrze 1.15, Patańdżali zwraca się do Vairagya (oderwanie) drsta anusravika visaya vitrsnasya vasikarasamjna vairagyam tłumaczone jako „Wyrzeczenie jest praktyką oderwania od pragnień.”
Vairagya zapewnia wycofanie energii do wewnątrz. Pierwszym etapem Vairagya jest nauczenie się obserwowania siebie. Joga jest nauką o sobie, a nauka o sobie zaczyna się od samoobserwacji. Już na pierwszych zajęciach nauczyciel poprosi cię, abyś położył się na poduszce i obserwował siebie – swoje nogi, klatkę piersiową, ramiona i twarz. Obserwuj, gdzie w ciele jest napięcie. Obserwuj stan swojego umysłu. Od obserwacji napięcia i braku napięcia w ciele, przechodzimy do obserwacji zmysłów percepcji. Język, oczy, uszy, nos i skóra. Uczymy się je wyciszać. Ten akt samoobserwacji jest początkiem samokształcenia. Aby studiować siebie musimy patrzeć do wewnątrz. W ten sposób nasza energia skierowana do wewnątrz staje się oderwana, równoważąc zewnętrzną energię generowaną przez praktykę asan. (Iyengar, 2005, str. 99&100).
Praktykowanie Vairagya pozwala na proces kultywowania, uszlachetniania naszych ciał i umysłów. Nasz umysł staje się cichy, ale ostry. Ponieważ tak głęboko koncentrujemy się w asanie na tym co robimy w teraźniejszości – uciskamy kopczyk dużego palca u nogi, obracamy udo na zewnątrz i tak dalej, nie mamy czasu ani miejsca na zastanawianie się co będziemy robić w przyszłości, co ugotujemy na obiad, jakie zadania musimy wykonać jutro. Ani na rozmyślanie o tym, co było w przeszłości – co wydarzyło się wcześniej w ciągu dnia, co powinniśmy byli zrobić wczoraj. Jesteśmy całkowicie zaabsorbowani tym, czy nasze nogi rozciągają się w tadasanie, czy nasze ramiona są uniesione w sirsasanie, czy łopatki są uniesione i w sarvangasanie. To właśnie ten absorbujący aspekt jogi przyciąga naszą energię do wewnątrz i prowadzi nas do Wairagyi. To właśnie ten aspekt wycisza nasz umysł i nieuchronnie czujemy się lepiej niż zanim zaczęliśmy.
Vairagya (wyrzeczenie) nie oznacza, że odłączamy się od otaczającego nas świata. Przeciwnie, Vairagya pozwala nam jasno postrzegać sytuacje takimi, jakimi są naprawdę i dokonywać wyborów lub podejmować działania w oparciu o właściwą wiedzę dzięki naszemu wyostrzonemu zmysłowi percepcji.
Ważność Abhyasy i Vairagyi
Koncepcje Abhyasy i Vairagyi są ważne, ponieważ stanowią fundamenty jogi. Jeżeli praktykujemy asanę bez Abhyasy, wtedy praktykujemy bez dyscypliny, dyskryminacji i wysiłku. Jeśli te cechy są nieobecne, nie ma żadnego efektu, żadnego osiągnięcia w jodze. Tworzymy jedynie kształt asany na zewnątrz naszego ciała, ale zmiana nie zachodzi wewnętrznie, a umysł pozostaje zajęty, niespokojny. Joga jest zredukowana jedynie do ćwiczeń.
Jeżeli praktykujemy asanę bez Wairagji, nie ma w tej praktyce jogiczności. Zewnętrzna energia wytworzona przez asanę wzrasta i ego staje się nadmiernie napompowane powodując błędne postrzeganie siebie. Pojawia się nadmuchane poczucie własnego ja. Błędne postrzeganie może prowadzić do niewłaściwego postępowania, co czasami obserwuje się u elitarnych sportowców (np. piłkarzy różnych dyscyplin), gdzie brakuje wewnętrznej energii, która równoważyłaby efekt zewnętrznych sił powstałych w wyniku ćwiczeń.
Zaczynamy jogę jako początkujący, radząc sobie z niezręcznością naszych grubych ciał. Uczymy się jak prostować kolana, wydłużać kręgosłup, unosić klatkę piersiową i cofać ramiona. Ale pracujemy w kierunku coraz większej subtelności. Kopczyk dużego palca u nogi jest bardziej subtelny niż kolano, rozstawianie małego palca u nogi jest bardziej subtelne niż uciskanie kopczyka dużego palca u nogi. To może nie być naszym celem. Naszym celem w jodze może być na początku zwykłe ćwiczenie. Dążenie do osiągnięcia zdrowia i sprawności fizycznej. Ale jeśli zastosujemy Abhyasę i Vairagyę, nieuchronnie zyskamy subtelność w naszych umiejętnościach praktyki. Nasze ciała i umysły staną się wyrafinowane i kulturalne.