Brazylia Spis treści
Tak jak zmiana reżimu z 1889 roku doprowadziła do dekady niepokojów i bolesnych dostosowań, tak samo było z rewoltami z 1930 roku. Tymczasowy prezydent Getúlio Dorneles Vargas rządził jako dyktator (1930-34), kongresowo wybrany prezydent (1934-37), i ponownie dyktator (1937-45), z poparciem jego rewolucyjnej koalicji. Pełnił też funkcję senatora (1946-51) i wybranego w wyborach powszechnych prezydenta (1951-54). Vargas był członkiem oligarchii gaucho-landzkiej i awansował poprzez system patronatu i klientelizmu, ale miał świeżą wizję tego, jak można kształtować brazylijską politykę, by wspierać rozwój kraju. Rozumiał, że wraz z załamaniem się bezpośrednich relacji między robotnikami a właścicielami w rozwijających się fabrykach Brazylii, robotnicy mogą stać się podstawą nowej formy władzy politycznej – populizmu. Wykorzystując te spostrzeżenia, stopniowo osiągnął takie panowanie nad brazylijskim światem politycznym, że utrzymał się u władzy przez piętnaście lat. W tych latach skończyła się przewaga elit rolniczych, nowi miejscy przywódcy przemysłowi zdobyli większe wpływy w kraju, a klasa średnia zaczęła wykazywać pewną siłę.
Tenentismo, czyli bunt poruczników przeciwko armii i hierarchii rządowej, zanikło jako charakterystyczny ruch po 1931 roku, częściowo dlatego, że jego zwolennicy promowali zachowanie autonomii państwa, gdy tendencja do zwiększonej centralizacji była silna. Poszczególni porucznicy nadal odgrywali ważne role, ale zawarli pokój z tradycyjnymi siłami politycznymi. W 1932 roku São Paulo, którego interesy i duma ucierpiały pod nowym reżimem, podniosło się do buntu. Trzymiesięczna wojna domowa zobaczył wielu oficerów, którzy stracili w 1930 roku lub były w inny sposób niezadowolony dołączyć Paulistas, ale siły federalne pokonał ich.
Nowa konstytucja w 1934 roku zreorganizowany system polityczny poprzez utworzenie władzy ustawodawczej z obu państwa i przedstawicieli sektora społecznego. Zawierała ona pewne reformy wyborcze, w tym prawo wyborcze dla kobiet, tajne głosowanie i specjalne sądy nadzorujące wybory. Zgromadzenie Konstytucyjne wybrało Vargasa na prezydenta na czteroletnią kadencję. Jednak próba zaprzęgnięcia rewolucji do pracy w starym systemie, nieco przemodelowanym, wkrótce miała zakończyć się całkowitym niepowodzeniem i doprowadzić Brazylię do przedłużającej się dyktatury. Lewica pomogła w tym procesie, stając się wiarygodnym zagrożeniem. Na podstawie błędnych instrukcji z Moskwy, opartych na dezinformacji z Brazylii, brazylijscy komuniści, kierowani przez byłego tenenta, wzniecili rewoltę w 1935 roku, ale została ona szybko stłumiona.
W latach trzydziestych XX wieku elity cywilne obawiały się, że Brazylia doświadczy wojny domowej podobnej do hiszpańskiej, dlatego po raz pierwszy w historii Brazylii poparły silne, zjednoczone wojsko. Estado Novo oddało armii jej długo skrywane pragnienie kontroli nad jednostkami Policji Wojskowej (Policia Militar) w poszczególnych stanach. Elity starych pátrii stanowych zrezygnowały z niezależnej władzy wojskowej w zamian za federalną ochronę ich interesów. Proces ten nie zawsze przebiegał ochoczo, jak pokazała rewolta Paulistów w 1932 roku, ale federalny monopol sił zbrojnych eskalował władzę rządu centralnego do nieznanego wcześniej poziomu. Istotny punkt zwrotny w historii Brazylii został osiągnięty.
W ramach Estado Novo, autonomia stanów zakończyła się, mianowani urzędnicy federalni zastąpili gubernatorów, a patronat płynął od prezydenta w dół. Wszystkie partie polityczne zostały rozwiązane do 1944 roku, ograniczając w ten sposób możliwości organizowania się opozycji. W procesie tym Vargas wyeliminował zagrożenia z lewej i prawej strony. Na poziomie lokalnym „pułkownicy” przetrwali, deklarując swoją lojalność i przyjmując swoją część patronatu do podziału między swoich podwładnych. Lata Vargasa miały największy wpływ na politykę i gospodarkę kraju, a najmniejszy na poziom lokalny, gdzie starsze formy władzy utrzymały się jeszcze w latach 50. Nawet w latach 90. lokalni bossowie polityczni byli nazywani „pułkownikami”. Vargas zadbał o to, by wchłonąć wiejskie i handlowe elity do swojej bazy władzy. Miał zdolność do dawnych wrogów zwolenników, lub przynajmniej neutralnych.
Lata Vargas widział reorganizacji sił zbrojnych, gospodarki, handlu międzynarodowego i stosunków zagranicznych. Rząd odrestaurował stary pałac cesarski w Petrópolis i zachęcał do zachowania historycznych budynków i miast. Średni roczny wzrost produktu krajowego brutto (PKB – patrz Glosariusz) wynosił prawie 4 procent. Pierwsza brazylijska huta stali w Volta Redonda (1944) była początkiem wielkiej produkcji przemysłowej drugiej połowy wieku. W latach 1930-45 do brazylijskiego leksykonu politycznego dodano korporacjonizm (patrz: glosariusz).
Nawet w trakcie kierowania inwestycji do przemysłu, Estado Novo zakwalifikowało strajki jako przestępstwa i zgrupowało kontrolowane przez rząd związki zawodowe w oddzielne federacje sektorowe, którym nie wolno było tworzyć ogólnokrajowych organizacji. Chodziło o to, by utrzymać pionowe linie kontroli (integracja pionowa – patrz słowniczek). Rząd zadekretował regularne podwyżki płac i świadczeń oraz powoli rozbudowywał niekompletny system ubezpieczeń społecznych. Poziom płacy minimalnej nigdy nie był zadowalający. Propaganda reżimu podkreślała paternalizm i ochronę państwa i przedstawiała Vargasa jako dobroczyńcę klas pracujących. Był on również dobroczyńcą właścicieli fabryk, których przemysł w latach 30. rozwijał się w tempie 11,2% rocznie, co oznaczało, że w ciągu dekady wzrósł ponad dwukrotnie. W istocie wzrost i represje były bliźniaczymi porządkami dnia. Dziennikarze i powieściopisarze byli cenzurowani, więzieni i zniechęcani. Armia ograniczyła dostęp do szkół wojskowych do tych z akceptowalnymi rasowymi, rodzinnymi, religijnymi, edukacyjnymi i politycznymi cechami.
W wyniku tych represyjnych środków, zawieszenia działalności politycznej i rządowego wsparcia dla dozbrojenia i modernizacji wojska, armia zyskała spójność i jedność, której nie doświadczyła od czasów sprzed 1922 roku. Popularny status, jaki armia zyskała dzięki udziałowi w kampanii włoskiej (1944-45) II wojny światowej, pozwolił również Naczelnemu Dowództwu, pod wodzą generała Pedro Aurélio de Góes Monteiro, długoletniego zwolennika Vargasa, wkroczyć w kryzys sukcesyjny w październiku 1945 roku, aby zdymisjonować Vargasa i ukrócić polityczną mobilizację mas, która według generałów mogła zachwiać porządkiem społecznym. Nie działać naruszyłoby dorozumiane porozumienie zawarte z elitami, kiedy te ostatnie zrzekły się swoich niezależnych państwowych sił zbrojnych na rzecz kontroli federalnej.
Wybrany rząd, nad którym prezydent Eurico Gaspar Dutra przewodniczył od 1946 do 1951 roku, otworzył się na mocy dekretu z Estado Novo i kontynuował pod nową konstytucją z 1946 roku. Karta ta odzwierciedlała silną tendencję konserwatywną w brazylijskiej polityce, zawierając idee z konstytucji z 1934 roku i ustawodawstwa społecznego Estado Novo. W ciągu następnych lat różne zmiany gabinetów odzwierciedlały stały ruch rządu w kierunku prawicy. Administracja Dutry była wspierana przez tę samą konserwatywną, interwencjonistyczną armię, która popierała poprzedni reżim. Faktycznie, Dutra, który chociaż był na emeryturze z czynnej służby, został zainaugurowany w swoim mundurze i został awansowany na generała armii, a następnie na marszałka podczas sprawowania urzędu, podkreślił, że nadal należał do klasy wojskowej (classe militar ), że nie będzie zaniedbywał jej potrzeb i że będzie kierował armią politycznie.
Rząd Dutry poprawił koleje, zakończył budowę dróg, które połączyły Rio de Janeiro z Salvadorem i São Paulo, i rozszerzył elektryczne systemy generujące i przesyłowe. Współpracował także ze stanami przy budowie ponad 4000 nowych szkół wiejskich i wspierał budowę nowych budynków uniwersyteckich w różnych stanach. W 1951 roku stworzył również Narodową Radę Badań Naukowych (Conselho Nacional de Pesquisas – CNPq), która miała odegrać ważną rolę w rozwoju potencjału i wydziałów uniwersyteckich w następnych dekadach (patrz Nauka i technologia jako modernizacja, 1945-64, rozdz. 6). Jego kadencja była naznaczona gorącymi sporami o nacjonalizację ropy naftowej i planami utworzenia międzynarodowego instytutu badającego Amazonię. Te ostatnie zostały odłożone na półkę wśród emocjonalnych zarzutów, że doprowadziłyby do utraty połowy terytorium kraju; a kampania na rzecz tych pierwszych została brutalnie stłumiona.
Program wojskowy Dutry obejmował krajową produkcję broni, wysłanie wielu oficerów na szkolenie do Stanów Zjednoczonych, rozbudowę szkół sił powietrznych i marynarki wojennej oraz modernizację ich wyposażenia, a także założenie Kolegium Wojennego (Escola Superior de Guerra–ESG), które odegrało tak ważną rolę w kryzysach politycznych lat 60. Chociaż Dutra mógł być krytykowany za brak opanowania inflacji i za dopuszczenie do szału importu, który szybko wyczerpał oszczędności z lat wojny, udało mu się rządzić bez ogłaszania stanu oblężenia i był pierwszym wybranym prezydentem od 1926 roku, który przekazał urząd swojemu wybranemu następcy.
Jako kandydat na prezydenta w wyborach 1950 roku, Vargas opowiadał się za przyspieszeniem industrializacji i rozszerzeniem ustawodawstwa socjalnego, za co został nagrodzony pokaźną liczbą 49 procent głosów. Próby Vargasa, by oprzeć wybrany przez siebie rząd (1951-54) na populizmie, wywołały obawy wojska, elit i Stanów Zjednoczonych przed nacjonalizmem. Mimo to, był to okres pogłębiającej się polaryzacji politycznej. Antykomunistyczni wojskowi dostrzegali czerwień w każdej próbie poszerzenia wpływów siły roboczej i sprzeciwiali się podwyżkom płac dla robotników, podczas gdy wartość ich własnych pensji stale spadała. Stany Zjednoczone odmawiały pomocy gospodarczej, na którą brazylijscy przywódcy uważali, że zasługują za udostępnienie baz, zasobów naturalnych i wojska podczas II wojny światowej. Brak powojennych świadczeń, zwłaszcza za służbę w Brazylijskich Siłach Ekspedycyjnych (Força Expedicionária Brasileira–FEB), spowodował, że Vargas i część wojska odrzuciła pomysł wysłania wojsk do walki w Korei.
Chociaż rząd Stanów Zjednoczonych nie chciał zapewnić pomocy gospodarczej, nie chciał również, aby rząd brazylijski przejął aktywną rolę w rozwoju zasobów kraju. Pragnienie Waszyngtonu, aby zabezpieczyć Brazylię jako bezpieczne miejsce dla prywatnych inwestycji amerykańskich, kolidowało z traktowaniem przez Brazylię przedsiębiorstw użyteczności publicznej będących własnością zagraniczną. Zagraniczne interesy zbyt wolno rozwijały zasoby energetyczne, więc rząd Vargasa utworzył w 1953 roku Brazylijską Korporację Naftową (Petróleo Brasileiro S.A.-Petrobrás), a w 1961 roku Brazylijską Kompanię Energii Elektrycznej (Centrais Elétricas Brasileiras S.A.-Eletrobrás). Kampania nacjonalistów „Ropa naftowa jest nasza!” wywołała w wojsku spory o to, co należy zrobić. Niektórzy oficerowie przyjęli postawę antystatystyczną, którą sponsorował Waszyngton. Zaciekła, emocjonalna debata nad utworzeniem Petrobrás zatruła życie polityczne i przyczyniła się do kolejnych interwencji wojskowych. Administracja Vargasa rozpadła się w wyniku frustracji i oskarżeń o korupcję; w obliczu wojskowych żądań ustąpienia, Vargas zastrzelił się 24 sierpnia 1954 roku. Jego śmierć wywołała znaczne współczucie społeczne, co z kolei wzmocniło jego reputację jako „ojca ubogich”. Jego wpływ na brazylijską politykę był odczuwalny przez dziesięciolecia.
.