Dlaczego Kościół prawosławny ma żonatych księży?
Małżeństwo duchownych jest jednym z punktów różnic między Kościołem prawosławnym a Kościołem rzymskokatolickim. Kościół prawosławny zezwala księżom na zawieranie małżeństw, o ile zrobią to przed święceniami. Jednakże biskupami mogą zostać jedynie kapłani żyjący w celibacie lub bezżenni.
W pierwotnym Kościele widzimy, że niektórzy z uczniów Pana byli żonaci. Pismo Święte mówi o tym, że Jezus uzdrowił teściową Piotra. W czasach apostolskich, kiedy tytuły „prezbiter” i „biskup” były używane zamiennie, św. Paweł radził, aby biskup „był nienaganny, mąż jednej żony, umiarkowany, trzeźwo myślący…” (1 Tymoteusza 3:2). Nawet później, gdy role prezbiterów i biskupów zostały wyraźniej określone, każdy z nich mógł zdecydować się na małżeństwo. Jednak w V wieku Kościół zdecydował, że biskupi muszą pozostać w celibacie, ze względów duszpasterskich (aby sprawy rodzinne nie przeszkadzały w nadzorowaniu Kościoła). Na Zachodzie wymóg ten został rozszerzony na kapłanów i został jasno sformułowany w XII wieku.
Dopuszczając żonatych mężczyzn do kapłaństwa, Kościół Prawosławny potwierdza błogosławieństwo małżeństwa bez pomniejszania potwierdzenia błogosławieństwa celibatu. Św. Klemens Aleksandryjski pisze: „Celibat i małżeństwo mają swoje własne funkcje i szczególne zasługi dla Pana”, dlatego „oddajemy hołd tym, których Pan obdarzył darem celibatu i podziwiamy monogamię i jej godność” (Stromata, Księga 3). Małżeństwo zgodne z wolą Chrystusa i celibat jako oddanie się Chrystusowi, to dwie różne drogi duchowe, równie ważne dla prawdziwego życia duchowego. Dotyczy to zarówno wyświęconych duchownych, jak i wszystkich innych.
Niezamężni mężczyźni, którzy czują powołanie do kapłaństwa, muszą zdecydować, czy najpierw się ożenić, a potem przyjąć święcenia, czy też zostać kapłanem w celibacie. Należy zrozumieć, że celibat jest szczególnym darem od Boga. Kiedy zapytano Starszego Paisjusza o tę kwestię, powiedział, że wszystkie przeszkody na drodze do życia w celibacie w Chrystusie można przezwyciężyć modlitwą i walką duchową. Jednak jednej rzeczy nie da się pokonać, a mianowicie potrzeby i pragnienia posiadania rodziny, ponieważ to pragnienie jest w nas wszczepione przez Boga (Rdz 1,27-28). Dlatego właśnie powołanie do życia w celibacie jest szczególnym darem Boga.
Bóg pobłogosławił zarówno życie w celibacie, jak i w małżeństwie. Od każdego z nas zależy, czy wykorzystamy dane nam powołanie, aby zasłużyć na zbawienie dla siebie i tych, którzy nas otaczają. Nasze powołanie jest jedynie drogą do naszego zbawienia. Szczególnie kapłan stara się być wzorem życia chrześcijańskiego; być – jak mówi św. Bazyli Wielki – „pracownikiem bez zarzutu, głoszącym słusznie słowo prawdy” (Przykazania św. Bazylego dla kapłanów). Można to osiągnąć niezależnie od tego, czy kapłan jest żonaty czy w celibacie.
† Ks. G. L.