Niewątpliwie największą historią obecnego okienka transferowego (a może jakiegokolwiek okienka transferowego w historii) jest proponowany transfer Neymara z FC Barcelony do Paris Saint-Germain za podobno 222 miliony euro.
Do tej pory największą opłatą transferową, jaką kiedykolwiek zapłacono za zawodnika, było 105 milionów euro, jakie Manchester United zapłacił Juventusowi za Paula Pogbę latem 2016 roku. Opłata, jaką Paris Saint-Germain zamierza zapłacić FC Barcelonie, aby zapewnić sobie usługi brazylijskiego kapitana, jest ponad dwukrotnie wyższa. W ramach transakcji Neymar będzie podobno otrzymywał 30 milionów euro rocznie po opodatkowaniu – równowartość około 520 tysięcy funtów tygodniowo.
Barcelona wcześniej twierdziła, że piłkarz nie jest na sprzedaż. Jednak umowa o pracę zawodnika zawierała opłatę za wykup w wysokości 222 milionów euro, którą Paris Saint-Germain zgodziło się zapłacić w imieniu zawodnika. Oświadczenie na stronie FC Barcelony potwierdziło to stanowisko:
„Neymar Junior, w towarzystwie ojca i agenta, poinformował dziś rano FC Barcelonę o swojej decyzji o odejściu z klubu podczas spotkania, które odbyło się w biurach klubu. Biorąc pod uwagę to stanowisko, klub odesłał ich do klauzuli wykupu zapisanej w jego kontrakcie, która od 1 lipca wynosi 222 miliony euro i musi zostać zapłacona w całości.”
Dzisiejszego ranka (3 sierpnia 2017) wątek się zagęścił w związku z doniesieniami, że liga hiszpańska (La Liga) odmówiła przyjęcia czeku na 222 miliony euro, który został jej przedstawiony przez prawnika działającego w imieniu Paris Saint-Germain. La Liga donosi, że ma obawy, że mooted deal naruszyłby zasady Finansowego Fair Play UEFA i argumentował, że jej przepisy zapewniają tylko hiszpańskie kluby z gwarantowanym prawem do wykupu umowy.
While proponowany transfer jest intrygujące z wielu powodów, to jest zastosowanie klauzuli wykupu, który otrzymał najwięcej uwagi. Ten dwuczęściowy wpis na blogu wyjaśnia tło tych klauzul i sposób ich stosowania w Hiszpanii, kraju, w którym są one szczególnie rozpowszechnione.
Czym są klauzule wykupu?
Klauzule wykupu są formą klauzuli karnej. Są one w zasadzie dopuszczalne zarówno w prawie hiszpańskim, jak i w Regulaminie FIFA dotyczącym statusu i transferu zawodników („Regulamin FIFA”). The Commentary on the FIFA Regulations explains that:
„The parties may, however, stipulate in the contract the amount that the player shall pay to the club as compensation in order to unilaterally terminate the contract (a so-called buyout clause). Zaletą tej klauzuli jest to, że strony na samym początku wspólnie ustalają kwotę i zapisują ją w kontrakcie. Poprzez zapłacenie tej kwoty klubowi, zawodnik ma prawo do jednostronnego rozwiązania umowy o pracę. Dzięki tej klauzuli wykupu, strony zgadzają się dać zawodnikowi możliwość rozwiązania kontraktu w każdej chwili i bez ważnego powodu, czyli również w okresie chronionym, i jako takie, żadne sankcje sportowe nie mogą być nałożone na zawodnika w wyniku przedwczesnego rozwiązania umowy.”
W Al Gharafa S.C. & M. Bresciano przeciwko Al Nasr S.C. & FIFA (CAS 2013/A/3411), Sąd Arbitrażowy do spraw Sportu stwierdził, że:
„Jak jasno wynika z , co odpowiada standardowej praktyce w międzynarodowej piłce nożnej, strony, zawierając kontrakt, mogą uzgodnić, że w określonym (lub w dowolnym) momencie jedna ze stron (zwykle zawodnik) może rozwiązać kontrakt, za zwykłym wypowiedzeniem i poprzez zapłatę określonej kwoty. Innymi słowy, jedna ze stron (zwykle klub) akceptuje z góry, że kontrakt może zostać rozwiązany: w rezultacie, gdy kontrakt zostaje skutecznie rozwiązany, takie rozwiązanie może być uznane za oparte na (wcześniejszej) zgodzie stron. W związku z tym nie dochodzi do naruszenia, a strona rozwiązująca umowę nie ponosi żadnej odpowiedzialności z tytułu sankcji sportowych. It is only bound to pay the stipulated amount – which represents the „consideration” (or „price”) for the termination.”
The validity of such clauses in Spain is entrenched in Article 1,152 et seq. of the Spanish Civil Code. Zasadniczo kodeks (wraz z orzecznictwem) potwierdza legalność takich klauzul i stwierdza, że jedyną sytuacją, w której sędzia może zmniejszyć kwotę należną w klauzuli karnej, jest sytuacja, w której (a) wykonano tylko część głównego zobowiązania umownego lub (b) gdy umowa została wykonana w sposób nieprawidłowy lub (c) gdy dana kwota jest nadużyciem. Ponadto hiszpańskie orzecznictwo wielokrotnie potwierdzało, że klauzule dotyczące kar umownych należy interpretować w sposób zawężający. Zgodnie z Real Decreto 1006/1985 z dnia 26 czerwca (w sprawie regulacji zatrudnienia zawodowych sportowców) włączenie klauzul wykupu do umów między hiszpańskimi klubami piłkarskimi a ich zawodnikami jest obowiązkowe.
Abstrahując od zgłoszonej przez La Liga skargi dotyczącej finansowego fair play, jej odmowa przyjęcia pieniędzy zaoferowanych przez Paris Saint-Germain ze względu na to, że są one opłatą za wykup, wydaje się dziwna. Może być tak, że zagraniczny klub nie ma zagwarantowanego prawa do uruchomienia klauzuli wykupu, jak twierdzi La Liga, ale w rzeczywistości takie pieniądze Paris Saint-Germain mogłoby zapłacić Neymarowi, który z kolei zapłaciłby je Barcelonie. W takich okolicznościach Barcelona nie byłaby w stanie odrzucić tych pieniędzy. Choć Neymar może być zamożny, jest mało prawdopodobne, by miał do swojej osobistej dyspozycji 222 miliony euro. Realistycznie rzecz biorąc, jeśli pieniądze na wykup miały być kiedykolwiek wypłacone, zawsze będzie prawdopodobne, że zostaną wypłacone przez inny klub w imieniu zawodnika.
Przypadek Neymara pokazuje, że klauzule wykupu mogą ciąć w obie strony. Z jednej strony, dają one klubowi zasadniczą możliwość zapewnienia, że zawodnicy będą związani długimi kontraktami, a z drugiej strony chronią przed ryzykiem, że inne kluby będą chciały podpisać ich cenne kontrakty. Z drugiej strony, jeśli klub kupujący, który posiada zasoby takie jak Paris Saint-Germain, jest w stanie spełnić kwotę określoną w klauzuli wykupu, klub nie może zmusić zawodnika do pozostania: po spełnieniu klauzuli wykupu kontrakt zostanie rozwiązany, a zawodnik będzie mógł swobodnie przenieść się do nowego klubu.
Jasne jest, że okoliczności, w których klub może sobie pozwolić na zapłacenie astronomicznych kwot określonych w kontraktach najlepszych zawodników, będą nieliczne i bardzo rzadkie, ponieważ tylko wybrana grupa klubów ma do dyspozycji takie środki, a także fakt, że takie kluby muszą przestrzegać odpowiednich przepisów finansowego fair play, które w teorii ograniczają nieokiełznane wydatki. Jednak biorąc pod uwagę, że klauzule wykupu są umieszczane we wszystkich kontraktach zawodników w Hiszpanii, opłaty za wykup zawarte w kontraktach mniej znanych zawodników często będą w zasięgu możliwości finansowych wielu większych klubów. FC Barcelona może z perspektywy czasu żałować, że klauzula wykupu zawarta w umowie o pracę Neymara nie była znacznie wyższa.
W części 2 zostanie przeanalizowana kwestia stosowania klauzul karnych w umowach zawieranych przez hiszpańskie kluby z zawodnikami niepełnoletnimi.