Torbiele okołonerkowe nerki mogą być zdefiniowane jako torbiele, które znajdują się we wnęce nerki, ściśle związane z miedniczką nerkową i kielichami. Mogą one być proste lub wielomiejscowe, pojedyncze lub mnogie. W przeciwieństwie do typowych prostych torbieli miąższu nerki, torbiele okołonerkowe nie są zagnieżdżone w miąższu nerki, nie występują jako masa w żadnym z biegunów lub wzdłuż zewnętrznej powierzchni nerki. Zamiast tego, uciskają i przemieszczają miedniczkę nerkową i szypułę naczyniową. Jeśli są wystarczająco duże, mogą wystawać ze wnęki nerki.
Torbiele okołonerkowe, które są wystarczająco duże, aby powodować objawy lub być wykrywalne na zdjęciach radiologicznych, są rzadkie i rzadko opisywane w literaturze urologicznej lub radiologicznej. Mniejsze wieloogniskowe torbiele wnękowe, jednakże, które nie są wykrywalne in vivo nie są niczym niezwykłym, mówi się, że występują w ponad 1 procent rutynowych autopsji (1). Henthorne (3) znalazł 20 przypadków torbieli okołoodbytniczych w czasie autopsji. Ich wielkość wahała się od mikroskopijnej do 5 cm. średnicy. Scholl (6) opisał 2 torbiele o rozmiarach wystarczających do spowodowania zniekształcenia miedniczki nerkowej na urogramie. Obie wywierały ucisk na struktury wnęki nerki i były najwyraźniej związane ze znacznym nadciśnieniem tętniczym. W literaturze można znaleźć tylko kilka dodatkowych doniesień o dużych torbielach okołonerkowych (2, 4, 5). Analiza dużej serii mas nerkowych badanych metodą nefrotomografii w New York Hospital-Cornell Medical Center w ciągu ostatnich czterech lat daje w sumie 117 prostych torbieli miąższu nerki. W tej samej serii znajduje się tylko 7 mas o wyglądzie torbieli okołonerkowych. Wskazuje to na ich względną rzadkość.
Patogeneza tych torbieli jest niejasna. Prawdopodobnie wywodzą się one raczej z hi-lusu nerki niż z przyległego miąższu nerkowego lub z miedniczki nerkowej. Henthorne uważa, że są to torbiele limfatyczne, które mogły powstać w miejscach ektazji limfatycznej spowodowanej przewlekłymi zmianami zapalnymi. Inni autorzy sugerują, że są to torbiele wrodzone powstające w spoczynku embrionalnym. Allen (1) sugeruje pochodzenie z pozostałości ciała wilczomlecza. Haslinger (2) uważa, że mogły się one rozwinąć z pozostałości mezo-nefrycznych.
Materiał kliniczny
W ostatnich latach zebraliśmy łącznie 13 przypadków mas wnękowych nerek wykazanych w pyelografii. Pierwotnie sądzono, że wszystkie z nich są torbielami. Późniejsza eksploracja chirurgiczna wykazała, że 7 z nich to torbiele okołonerkowe, a 2 to tłuszczaki wnęki nerki, uważane za przerost tkanki tłuszczowej okołonerkowej. Pozostałe 4 przypadki nie zostały zbadane.
Trzy z udowodnionych torbieli zniekształciły miedniczkę nerkową na tyle, że spowodowały częściową niedrożność i kaliektazę. W jednym z tych przypadków wystąpiło towarzyszące odmiedniczkowe zapalenie nerek z objawami. W żadnym z pozostałych przypadków nie było objawów, które mogłyby być wywołane przez torbiele.