Xiang Yu

Xiang Yu (項羽, 项羽, Xiàng Yǔ, Hsiang Yü, oryginalna nazwa Hsiang Chi) (232 p.n.e. – 202 p.n.e.) był wybitnym generałem podczas upadku dynastii Qin ( 秦朝; Ch’in Ch’ao). Po tym jak niekompetencja drugiego cesarza Qin podważyła jedność dynastii Qin, Xiang był głównym rywalem o panowanie nad Chinami Liu Bang (Liu Pang, 劉邦), założyciela dynastii Han (漢朝, 206 p.n.e.-220 p.n.e.). Był potomkiem szlachty z rodu Chu (楚). Świetny dowódca wojskowy, w ciągu zaledwie kilku lat zdobył kontrolę nad wielkim imperium, ale był kiepski w dyplomacji i sprawach administracyjnych. Jego brutalne traktowanie wrogów utrudniło mu zdobycie zaufania tych, których podbił.

Bohaterstwo Xianga na polu bitwy i jego śmierć z rąk Liu Banga, uwiecznione w Shǐjì (史記, Zapiski Wielkiego Historyka) uczyniły z niego bohatera kulturowego i ulubiony temat chińskich opowieści ludowych, poezji i dramatów, w tym Opery Pekińskiej. Xiang jest tradycyjnie postrzegany jako osoba o porywczej naturze i niezdolności do uświadomienia sobie swoich wad, które skazały go na porażkę podczas walki z Liu Bangiem (劉邦) o dominację w Chinach. Powszechnie znany jest pod samozwańczym tytułem Xīchǔ Bàwáng („西楚霸王”, lit. Władca Zachodniego Chu).

Kontekst

Xiang Yu urodził się w okresie, gdy Qin ( 秦朝; Ch’in Ch’ao), pierwszy reżim, który próbował zjednoczyć Chiny, kończył swoje podboje innych królestw okresu Walczących Państw. Dokonał tego w 231 r. p.n.e. cesarz Ying Zheng (嬴政, znany później jako Qin Shi Huang, 秦始皇), który założył dynastię Qin (221 – 207 p.n.e.) i przyjął tytuł Pierwszego Cesarza Qin (Qin Shi Huang Di). Kiedy Ying Zheng zmarł w 210 r. p.n.e., jego następcą został niekompetentny drugi syn, Hu Hai, Drugi Cesarz Qin (Ying Huhai, Qin Er Shi Di). W całym imperium wybuchły zamieszki i rebelie, ponieważ ludzie bardzo cierpieli pod sztywnymi rządami Qin. Żołnierze zbuntowali się przeciwko swoim przełożonym i władzom, a ludzie opuścili rząd Qin, którego centralna władza upadła. Szlachta mieszkająca w regionach podbitych przez Qin zaczęła odradzać swoje dawne państwa i ustanawiać własne rządy regionalne.

Wczesna kariera

Xiang Yu urodził się jako Hsiang Chi w 232 r. p.n.e. w szlacheckiej rodzinie w dawnym państwie Chu, które przestało istnieć, gdy Qin Shi Huang, pierwszy cesarz, zjednoczył kraj. Życie pod rządami Qin nie było łatwe dla rodziny, która była uprzywilejowana w nieistniejącym już królestwie Chu (楚). Xiang Yu był wychowywany przez swojego wuja Xiàng Liáng, co sugeruje, że jego ojciec, a być może oboje rodzice, zmarli wcześnie. Xiang Yu urodził się z podwójną źrenicą w jednym z oczu, co było symbolem królewskiego przeznaczenia. Jego wyjątkowa anomalia była znana chińskiemu światu politycznemu od czasu, gdy był niemowlęciem. Pomimo przepowiedni, jego wuj, Xiang Liang, był realistą i nauczył młodego Xiang Yu sztuki walki. Zbuntowany młody Xiang Yu odrzucił to, uważając, że sztuki walki nie były warte jego czasu. Xiang Liang następnie spróbował innego podejścia i poinstruował Xiang Yu w strategiach wojskowych, takich jak Sztuka Wojny. Xiang Yu ponownie się zbuntował i uznał, że takie nauki to strata jego młodości. Rozczarowany Xiang Yu, który nie wykazywał żadnych oznak motywacji ani widocznych talentów, z wyjątkiem niezwykłej siły fizycznej jak na swój wiek, Xiang Liang zrezygnował i pozwolił Xiang Yu mieć swoją drogę. Jednak po śmierci Qin Shi Huanga w 210 r. p.n.e. wszędzie wybuchały bunty przeciwko jego niekompetentnemu synowi i następcy, Ying Huhai (Qin Er Shi, drugi cesarz dynastii Qin). Wiele z tych buntów przybrało formę prób przywrócenia królestw, które Qin podbił dwie dekady wcześniej.

Jedna z tych rebelii rozpoczęła się w 209 r. p.n.e., pod rządami Xiang Liang. W tym czasie, Xiangs żyli w regionie Wú (współczesne południowe Jiangsu 江蘇; Chiang-su ). Xiang Liang był dobrze znany jako potomek generała Chu Xiang Yan, a ludzie z regionu Wu szybko zjednoczyli się wokół niego w oporze wobec Qin. Po tym, jak jeden z pierwszych i najsilniejszych generałów rebeliantów, Chen Sheng (陳勝), wówczas stylizujący się na księcia Chu, został zamordowany przez jednego ze swoich strażników, Xiang Liang objął przywództwo koalicji rebeliantów. Służąc pod wujem, Xiang Yu szybko zademonstrował zarówno swoją wojskową pomysłowość, jak i bezczelne okrucieństwo. Na przykład, gdy jego wuj zlecił mu atak na twierdzę Qin Xiangcheng (襄城, we współczesnym Xuchang( 許昌), Henan ( 河南)), zdobył miasto mimo jego silnej obrony, a po jego upadku wyrżnął całą ludność.

W 208 r. p.n.e., w celu zebrania sił przeciwko Qin, Xiang Liang uczynił członka rodziny królewskiej Chu, Mi Xin (羋心 , znanego również jako 楚懷王), księciem Chu. Początkowo Mi Xin był mniej więcej marionetkowym księciem pod kontrolą Xiang Lianga. Jednak gdy Xiang Liang zginął w bitwie w tym samym roku, nie było jednego generała, który zająłby jego miejsce, a zbuntowani generałowie Chu i książę stali się skutecznym zbiorowym przywództwem, przy czym książę stopniowo umacniał swoją władzę. W zimie 208 r. p.n.e., wbrew woli Xiang Yu, książę Xin wysłał Xiang Yu jako drugiego dowódcę Song Yi (宋義) w ekspedycji, która miała odciążyć Zhao Xie (趙歇), księcia Zhào, który był wtedy oblężony przez generała Qin Zhang Hana (章邯) w jego stolicy Handan( 邯鄲) (we współczesnym mieście o tej samej nazwie w Hebei, 河北). Książę Xin powierzył Liu Bangowi (劉邦) dowództwo nad kolejną ekspedycją (którą Xiang chciał dowodzić) przeciwko sercu samego Qin. Mniej więcej w tym czasie, książę Xin również stworzył Xiang księciem Lu.

Bitwa Julu i wzrost Xiang do wojskowej supremacji

Song Yi wydawał się błyskotliwy podczas rozmowy, ale był dość niekompetentny jako generał. Pewny, że siły Qin i Zhao (趙) zużyją się nawzajem i nie zdając sobie sprawy, że Zhao jest zagrożone rychłym zniszczeniem, Song zatrzymał się w pewnej odległości od Julu (鉅鹿, we współczesnym Xingtai, Hebei), gdzie wycofał się książę Zhao i jego siły, i nie podjął dalszych działań. Xiang, który dobrze przeanalizował sytuację, ale nie był w stanie przekonać Songa, wziął środki we własne ręce. Podczas konferencji wojskowej zaskoczył i zamordował Songa. Pozostali generałowie, którzy byli już onieśmieleni jego zdolnościami wojskowymi, powierzyli mu dowództwo nad Songiem, a książę Xin został zmuszony do zatwierdzenia go z mocą wsteczną.

Xiang udał się z pośpiechem do Handanu. W momencie jego przybycia na pole bitwy miasto Julu i znajdujące się w nim siły Zhao zostały niemal zagłodzone przez oblegające je siły Qin, dowodzone przez generała Wang Li (王離), asystenta Zhang Hana. Xiang rozumiał, jak ważne jest, aby najpierw zmniejszyć skuteczność sił Qin i osiągnął to poprzez odcięcie linii zaopatrzenia Wang Li. Aby uniemożliwić Wang Li motywowanie swojej armii poprzez wskazywanie na niewielkie rozmiary i słabość sił Xiang, Xiang Yu rozkazał swojej armii zabrać ze sobą tylko trzy dni zapasów, a resztę zniszczyć, zanim zaangażuje Wanga w bitwę. Siły Xiang wiedziały, że będą musiały wygrać bitwę w ciągu trzech dni, a Wang Li nie miałby innego wyboru, jak tylko zmierzyć się z surową siłą samego Xiang Yu w walce na śmierć i życie. Bitwa o Julu (巨鹿之戰 lub 鉅鹿之戰) w 207 r. p.n.e., została stoczona głównie między siłami Qin dowodzonymi przez Zhang Hana, a rebeliantami Chu dowodzonymi przez Xiang Yu. Żadne inne siły pomocnicze wysłane przez inne zbuntowane księstwa nie odważyły się zaangażować w walkę z siłami Qin, więc Xiang zaatakował je samotnie. Walczył dziewięć walk, zanim siły Qin załamały się, a Zhang został zmuszony do odwrotu. Wang Li został schwytany. Po bitwie wszyscy pozostali generałowie rebelii, w tym ci, którzy nie pochodzili z Chu, byli tak poruszeni Xiangiem, że dobrowolnie przeszli pod jego dowództwo, a Xiang przygotował się do ostatecznej konfrontacji z Zhangiem, którego główne siły zostały już wyeliminowane.

Premier Qin, eunuch Zhao Gao (趙高), stał się zazdrosny o sukces Zhanga i obawiał się, że Zhang go zastąpi. Fałszywie oskarżył Zhao o celową porażkę militarną i konszachty z rebeliantami przed Qin Er Shi, drugim cesarzem dynastii Qin. W strachu, latem 207 r. p.n.e., Zhang poddał się Xiangowi bez walki. Ponownie demonstrując swoje okrucieństwo, Xiang wyrżnął poddającą się armię Qin z wyjątkiem Zhanga i kilku innych generałów, a ignorując autorytet księcia Xin, ustanowił Zhanga księciem Yong (region w obrębie Qin właściwego (dawne terytorium Qin w okresie Walczących Państw przed jego ekspansją), współczesne środkowe Shaanxi 陝西), mimo że nie zdobył jeszcze Qin właściwego.

Wejście do Qin właściwego i zazdrość Xiang o Liu Bang

Xiang następnie przygotował inwazję przeciwko sercu Qin, zamierzając wymazać Qin z powierzchni ziemi. Był nieświadomy, że w tym momencie inny generał Chu, Liú Bāng (劉邦), wszedł już głęboko w Qin i był w pobliżu jego stolicy Xianyang (咸陽) (w pobliżu współczesnego Xi’an (西安), Shaanxi (陝西)). Xiányáng i ostatni władca Qin, Zi Ying (子嬰), poddali się siłom Liu zimą 207 r. p.n.e., kończąc dynastię Qin. Zi Ying, syn Fusu, najstarszego syna pierwszego cesarza Qin, zabił potężnego głównego eunucha Zhao Gao, który zamordował wuja Zi Yinga, Qin Er Shi. Po zaledwie czterdziestu sześciu dniach na tronie, Zi Ying poddał się Liu Bangowi, pierwszemu przywódcy rebeliantów, który wkroczył do stolicy Xianyang, a później założycielowi dynastii Han.

Kiedy Xiang dotarł do przełęczy Hangu (函谷關), bramy do Qin, znalazł przełęcz strzeżoną przez siły Liu i w gniewie obległ ją, mimo że Liu był generałem Chu. Następnie zbliżył się do sił Liu, które przewyższały go liczebnie trzy do jednego. Xiang zażądał od Liu, pod przymusem, by wziął udział w uczcie w jego siedzibie. Wydarzenie to stało się później sławne jako Uczta u Bramy Hong (鴻門宴, 鸿门宴, Hóngményàn) i zostało upamiętnione w chińskich historiach, powieściach i dramatach, w tym w operze pekińskiej. Xiang rozważał egzekucję Liu podczas uczty, a jego doradca Fan Zeng (范增) gorąco go do tego zachęcał. Jednak Xiang posłuchał swojego wuja Xiang Bo (項伯), przyjaciela stratega Liu, Zhang Lianga (張良), i oszczędził Liu, choć nadal żywił urazę do Liu za pozbawienie go chwały zniszczenia Qin.

Zgodnie z obietnicą wydaną wcześniej przez księcia Xin z Chu, Liu Bang założył, że on, jako ten, który wkroczył do Xianyang (咸陽) jako pierwszy, zostanie księciem Guanzhong (co obejmowało stolicę Xianyang (咸陽) i większość Qin). Planował również uczynić Zi Yinga, którego mądrość i wiedzę podziwiał, swoim premierem. Xiang nie zwrócił uwagi na domniemany tytuł Liu do Qin i w akcie celowego okrucieństwa zabił Zi Yinga. Powszechnie uważa się również, że spalił pałac Qin, w którym znajdowała się duża królewska biblioteka zamówiona przez Qin Shi Huang, a unikalne kopie wielu „zakazanych ksiąg” zostały utracone na zawsze. (Ostatnie badania historyków wskazują, że Xiang Yu nie spalił pałacu Qin). Pomimo sugestii jednego z jego doradców, by ustanowił własną stolicę w Xianyang, Xiang był zdecydowany na powrót do swojego rodzinnego regionu Chu. Xiang powiedział: „Nie wracać do domu, gdy ktoś zdobył fortunę, to jak chodzić w nocy w bogatych szatach, kto to zauważy?”. (富贵不归乡，如锦绣夜行，谁知之尔?) W odpowiedzi jeden z doradców mruknął: „Ci ludzie z Chu są niczym innym jak małpami w szatach”. Kiedy Xiang Yu usłyszał tę zniewagę, rozkazał, aby doradca został stracony przez powolne gotowanie żywcem.

Depozycja Xiang księcia Xin z Chu i podział imperium

Xiàng, zazdrosny o Liú, zasugerował księciu Xin z Chu, że podczas gdy Liu powinien zostać księciem, nie powinien otrzymać Guanzhong (關中, Interior of Passes, lub Guanzhong Plain). Zamiast tego zaproponował, by właściwe Qin zostało podzielone na trzy części i rozdzielone między Zhang Hana i jego dwóch zastępców; ich terytoria miały być znane jako Trzy Qin. Książę Xin odpowiedział, że jest zobowiązany do spełnienia swojej obietnicy wobec Liú. W odpowiedzi na to Xiang, teraz mocno kontrolujący sytuację, obalił księcia Xin. Pozornie oferując księciu Xin jeszcze bardziej zaszczytny tytuł „cesarza Yi”, zesłał go do „imperium” w niecywilizowanym wówczas regionie wokół Chencheng (郴城, we współczesnym Chenzhou, Hunan). Wiosną 206 roku p.n.e., Xiang podzielił dawne imperium Qin na osiemnaście księstw (oprócz „imperium” cesarza Yi):

• Zachodnie Chu (西楚), zajęte przez samego Xianga, zajmujące współczesne Jiangsu, północne Anhui, północny Zhejiang i wschodni Henan.
• Han (漢), przekazany Liu Bangowi, zajmujący współczesny Sichuan, Chongqing i południowe Shaanxi.
• Yong (雍), dane Zhang Hanowi, zajmującemu współczesne środkowe Shaanxi.
• Sai (塞), dane zastępcy Zhang Hana, Sima Xin (司馬欣), zajmującemu współczesne północno-wschodnie Shaanxi.
• Zhai (翟), przekazany asystentowi Zhang Hana, Dong Yi (董翳), zajmujący współczesne północne Shaanxi.
• Zachodnie Wei (西魏), dane Wei Bao (魏豹), księciu Wei i potomkowi rodziny królewskiej z państwa Wei (którego terytoria Xiang włączył do Zachodniego Chu), zajmującego współczesne południowe Shanxi.
• Henan (河南), przekazany Shen Yangowi (申陽), asystentowi Zhang Er, byłemu współpremierowi Zhao, zajmującemu współczesny północno-zachodni Henan.
• Han (韓) (zauważ inny znak niż powyżej), zachowany przez Han Cheng (韓成), książę Han i potomek rodziny królewskiej państwa Han z okresu Walczących Państw, zajmujący współczesny południowo-zachodni Henan.
• Yin (殷), dane Sima Qiong (司馬邛), generał Zhao, zajmujący współczesny północny Henan i południowe Hebei.
• Dai (代), dane Zhao Xie (趙歇), księcia Zhao i potomka rodziny królewskiej państwa Zhao z okresu Walczących Państw, zajmującego współczesne północne Shanxi i północno-zachodnie Hebei.
• Changshan (常山), dane Zhang Er (張耳), współpremiera Zhao, zajmującego współczesne środkowe Hebei.
• Jiujiang (九江), dane Ying Bu (英布), generałowi Chu pod dowództwem Xiang, zajmującemu współczesne środkowe i południowe Anhui.
• Hengshan (衡山), dane Wu Rui (吳芮), urzędnik Qin z poparciem plemion Yue, zajmujący współczesne wschodnie Hubei i Jiangxi.
• Linjiang (臨江), dane Gong Ao (共敖), generał Chu pod księciem Xin, zajmujący współczesny zachodni Hubei i północny Hunan.
• Liaodong (遼東), dane Han Guangowi (韓廣), księciu Yan, zajmującemu współczesne południowe Liaoning.
• Yan (燕), dane Zang Tu (臧荼), generałowi Yan pod dowództwem Han Guanga, zajmującemu współczesne północne Hebei, Pekin i Tianjin.
• Jiaodong (膠東), dane Tian Fu (田巿), księciu Qi i potomkowi rodziny królewskiej państwa Qi z okresu Walczących Państw, zajmując współczesny wschodni Shandong.
• Qi (齊), dane Tian Du (田都), generał Qi pod Tian Fu, zajmujący współczesny zachodni i środkowy Shandong.
• Jibei (濟北), dane Tian An (田安), przywódcy rebeliantów z regionu Qi, zajmującego współczesny północny Szantung.

Uwaga: Yong, Sai i Zhai były znane jako trzy Qins, ponieważ obejmowały dawne terytoria Qin; podobnie Qi, Jiaodong i Jibei były znane jako trzy Qis.

Upadek Xiang

Xiang nagrodził kilku generałów z państw koalicji rebeliantów, którzy wspierali go w kampanii przeciwko Qin, umieszczając ich w oryginalnych siedzibach książąt, którzy ich wysłali. Zostawił też kilka ważnych postaci, które nie poparły go bez księstw, pomimo ich wkładu w wysiłek przeciwko Qin. Wkrótce po tym podziale cesarz Yi został zamordowany, a Han Cheng stracony, zagarniając terytoria Han i łącząc je w swoje własne księstwo. To zraziło wielu ludzi, a śmierć cesarza sprawiła, że jego konfederacja państw została pozbawiona legitymizacji. Kilka miesięcy po podziale imperium Xiang musiał stawić czoła wrogom na kilku różnych frontach. Tian Rong (田榮), premier Qi, wściekły, ponieważ został pominięty przy podziale, a jego były podwładny awansował ponad niego, sprzeciwił się podziałowi i podbił trzy Qis. Początkowo osadził Tian Fu z powrotem na tronie, ale ostatecznie zabił go i przejął władzę po tym, jak Tian Fu okazał strach przed Xiang. Chen Yu (陳餘), były współpremiera Zhao, który również został pominięty w podziale, poprowadził powstanie przeciwko swojemu dawnemu współpracownikowi Zhang Er, odbierając Zhangowi jego terytorium i ponownie ustanawiając Zhao Xie księciem Zhao. Jednak najpotężniejszym wrogiem Xiang był Liu Bang, który nie tylko miał pretensje, że pozbawiono go tego, co uważał za swój prawowity podział jako księcia Qin, ale także, że został „zesłany” do niecywilizowanego wówczas regionu Han.

Konflikt Chu-Han

Buntowniczy królowie wywodzący się z upadku dynastii Qin utworzyli dwa przeciwstawne obozy, jeden kierowany przez Liu Bang (劉邦), króla Han, i drugi kierowany przez Xiang Yu (項羽), Overlorda Zachodniego Chu.

Xiang Yu i Liu Bang stoczyli pięcioletnią wojnę znaną jako Konflikt Chu Han (楚漢相爭 lub 楚漢春秋, 206-202 p.n.e.). Początkowo Xiang miał przewagę w postaci znacznie większego terytorium, większej armii i większej liczby sprzymierzeńców. Był też znacznie lepszy od Liu jako generał. Jednak jego brak umiejętności politycznych, niezdolność do przyjmowania krytyki i niechęć do zaufania i słuchania mądrych doradców doprowadziły w końcu do jego upadku. Nie zwracał też uwagi na zaopatrzenie swojej armii, co było fatalnym błędem. Liu stworzył wydajny system zaopatrzenia, dzięki któremu jego armia była dobrze odżywiona i dobrze ubrana, a żywność i odzież dostarczano na front z jego ojczyzny, podczas gdy armia Xianga cierpiała z powodu głodu i braku broni. Gdy Xiang utknął w wojnach na różnych frontach, Liu, wraz ze swym bardzo zdolnym generałem Han Xinem (韓信), był w stanie stopniowo wchłonąć wiele księstw do swego sojuszu. W 203 r. p.n.e. Xiang został uwikłany w niekorzystną wojnę. Po rocznym oblężeniu Liu Bang, wojska po obu stronach były zmęczone. Xiang Yu udało się pojmać ojca Liu Banga i stanął przed murami miasta, grożąc, że ugotuje ojca Liu Banga żywcem, jeśli Liu Bang nie otworzy bram zamku. Liu Bang odpowiedział z goryczą: „Kiedy skończysz z moim ojcem, pozwól mi spróbować zupy”. Nie mając serca do zabicia ojca Liu Banga, Xiang Yu pozwał o pokój, który Liu przyznał. Liu podpisał traktat z Xiang. Jednak, gdy tylko Liu otrzymał zakładników, których Xiang zwrócił mu w ramach traktatu, Liu zmienił zdanie, zerwał traktat i zaatakował armię Xiang, która była w odwrocie i zupełnie nieprzygotowana. W 202 r. p.n.e. jego siły, pod dowództwem Han Xina, uwięziły Xianga w bitwie pod Gaixia (垓下之戰). Liu rozkazał swojej armii śpiewać pieśni z ojczystego kraju Xiang Chu, aby zdemoralizować armię Xiang. Xiang Yu, doświadczając smaku osobistej porażki po raz pierwszy w swojej karierze wojskowej, stracił morale. W słynnej operowej wersji tej historii, Xiang był w swoim obozie ze swoją ukochaną konkubiną Yuji (虞姬), kiedy śpiewał tę słynną pieśń:

„Moja siła mogłaby pociągnąć góry, mój duch przyćmiłby świat.
Ale mam takiego pecha, że mój koń po prostu nie chce galopować!
Co mogę zrobić, jeśli mój koń odmawia mi nawet kłusa?
O mój drogi Yu Ji, co kazałbyś mi zrobić?”

Na co Yu Ji odpowiedział po wykonaniu przed nim ostatniego tańca:

„Han najechał na nas.Duch mojego pana jest wyczerpany.
Dlaczego więc mam jeszcze żyć?”

(Tytuł słynnej chińskiej opery „Żegnaj moja konkubino”, jak również filmu z 1993 roku inspirowanego operą, pochodzi od arii, którą Xiang Yu śpiewa do Yuji przed swoim ostatnim wystąpieniem.)

Xiang nadal cieszył się poparciem w swojej ojczyźnie w regionie Wu, na południe od rzeki Yangtze. Wyrwał się z kieszeni Gaixia i skierował się w stronę rzeki, zamierzając przekroczyć ją w Wujiang (烏江, we współczesnym Chaohu, Anhui 安徽). Bródniarz nad rzeką zachęcał go do przeprawy, mówiąc mu, że ludzie z Wu nadal zamierzają wspierać go jako swojego księcia. Xiang roześmiał się i powiedział: „Niebo chce mojej śmierci, dlaczego miałbym wracać?”. Następnie popełnił samobójstwo. Według legendy, podciął sobie gardło własnym mieczem.

Istnieje wiele różnych relacji na temat samobójstwa Xiang Yu. Jedna z opowieści mówi, że kiedy został otoczony przez kawalerię Han, zobaczył starego przyjaciela i powiedział „Czy ty jesteś Lü Matong? Słyszałem, że książę Han ma wielką nagrodę za moją głowę. Pozwól, że dam ci to…” Po wypowiedzeniu tych słów popełnił samobójstwo. Według legendy zdekapitował się własnym mieczem, choć wielu spiera się, czy coś takiego jest możliwe. Inna legenda o wojowniku Xiang Yu głosi, że wraz z pozostałymi dwudziestoma czterema elitarnymi osobistymi ochroniarzami zdołał zabić ponad dwustu żołnierzy kawalerii Han. Jego ochroniarze walczyli do samego końca, aż jedynym ocalałym był Xiang Yu. Żaden z hanskich zabójców nie odważył się zbliżyć do ciężko rannego Xiang Yu, który wciąż był zdolny do walki; zamiast tego popełnił samobójstwo po tym, jak zobaczył Lu Matunga wśród hanskiego tłumu.

Chociaż Liu Bang był gorzkim rywalem Xiang, wyprawił mu wielki pogrzeb (z ceremonią godną księcia) i pochował Xiang Yu w grobowcu, który kazał regularnie utrzymywać. Ponadto Liu oszczędził wielu krewnych Xiang Yu i nagrodził Xiang Bo, który uratował życie Liu Bangowi podczas incydentu z ucztą w Hong Gate, ustanawiając jego i trzech innych krewnych Xiang Yu markizami.

Wpływ na historię Chin

Bohaterstwo Xiang na polu bitwy i jego śmierć z rąk Liu Banga, uwiecznione w Shǐjì (史記, „Zapiski Wielkiego Historyka”) uczyniły z niego bohatera kulturowego w chińskich opowieściach ludowych i poezji. Jego dominacja nad książętami była niezaprzeczalna; pokonał każdego pojedynczego przeciwnika w walce. Nawet Han Xin (韓信), jeden z największych dowódców w historii Chin, który otrzymał od Liu Banga tytuł „Niezwyciężony w walce z metalem”, wiedział o niezwyciężoności Xiang Yu i nigdy tak naprawdę nie stanął z nim do walki. Zamiast tego Han Xin zastosował strategię izolowania Xiang Yu, a następnie Liu Bang wykorzystał to i zdradził Xiang Yu.

Opowieści o proroctwach rozkwitły i w pewien sposób przyćmiły chwałę Liu Banga, który zbudował dynastię Han (漢朝). W okresie wojny pomiędzy Liu Bangiem a Xiang Yu, Liu Bang zapytał kiedyś Han Xina: „Jak wieloma żołnierzami możesz dowodzić z efektywnością?”. Han Xin odpowiedział: „Tak wielu, jak to tylko możliwe, moja siła może być zwiększona tylko przez liczbę żołnierzy, którymi dowodzę”. Liu Bang następnie zapytał Han Xin, który służył pod Xiang Yu zanim został wygnany, „Jaka jest słabość Xiang Yu? Czy istnieje sposób, aby go pokonać?” Han Xin spokojnie odpowiedział „Nie, sam Xiang Yu jest niezwyciężony; jego przeznaczeniem jest być królem”. Liu Bang miał jednak inne przeznaczenie, przeznaczenie zostania cesarzem.

Xiang Yu jest również postrzegany jako posiadający waleczność, ale nie posiadający mądrości, co podsumowuje chiński idiom „yǒuyǒng wúmóu” (有勇無謀), podobnie jak tragiczny rzymski bohater Pompejusz, który przyćmił chwałę politycznego geniusza, Cezara. Taktyka wojskowa Xiang była obowiązkową lekcją dla generałów, podczas gdy jego błędy polityczne były lekcją dla cesarzy, czego nie należy robić jako przywódcy. Popularny idiom „otoczony przez muzykę Chu” (sìmiàn Chǔgē, 四面楚歌), który odnosi się do rozpaczliwej sytuacji bez sojuszników, opiera się na lamencie Xianga, gdy był otoczony pod Gaixia, że słyszał pieśni Chu dochodzące z okolicznych obozów Liu, co sugerowało, że Liu podbił całe Chu. Inny idiom, który wyraża niezdolność do słuchania rad, „mając Fan Zeng, ale nie mogąc go użyć” (有一范增而不能用), pochodzi z krytyki Liu wobec Xiang po jego ostatecznym zwycięstwie, że Xiang polegał na Fan, ale nie był w stanie słuchać rad Fan.

Inna postać w chińskiej historii, Sun Ce( 孫策), był często porównywany do Xiang przez swoich współczesnych i otrzymał przydomek „Młody Zdobywca” (小霸王).

Uwaga: W całym tym artykule chiński znak 王 (wang) został przetłumaczony jako „książę”. Można go również przetłumaczyć jako „król.”

Kultura popularna

Przez czas, chińskie opowieści ludowe i poezja uczyniły z Xiang Yu wspaniałego generała. Chińczycy postrzegają go jako gorliwego młodego człowieka pragnącego własnymi rękami zmienić świat, którego ambicje skończyły się nagle, gdy popełnił samobójstwo w wieku trzydziestu lat.

Jest on przedstawiany jako bezwzględny przywódca, w ostrym kontraście do swojego rywala, Liu Banga (cesarza Gao, powszechnie znanego jako Gaozu, 高祖). Xiang był znany jako masowy morderca, począwszy od bitwy pod Julu. Z drugiej strony, Liu Bang był przedstawiany jako sprytny i przebiegły przywódca, który surowo nakazywał swoim żołnierzom, by nie grabili w podbitych miastach, aby zdobyć poparcie i zaufanie ludzi, czego Xiang nie potrafił zrobić. Tę bezwzględność uważano za największą słabość Xianga jako przywódcy i wkrótce stał się on przykładem dla konfucjanistów, którzy chcieli pokazać, że przywódcy powinni rządzić z miłością, a nie strachem.

Meng Ch’iu, chiński elementarz z VIII wieku, zawiera czteroznakowy rymowany wers „Zhi Xin podszywa się pod cesarza”, odnoszący się do epizodu, w którym Zhi i dwa tysiące kobiet przebrały się za Liu Bang i armię, odwracając uwagę Xiang Yu, podczas gdy Liu Bang uciekł z miasta Jung-yang.

Notes

• 2007. History of Warfare in China Antiquity Through the Spring and Autumn Period. Westview Pr. ISBN 9780813321943.
• Loewe, Michael, and Edward L. Shaughnessy. 1999. The Cambridge History of Ancient China: From the Origins of Civilization to 221 B.C.E. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 9780521470308.
• Twitchett, Denis Crispin, and John King Fairbank. 1978. The Cambridge History of China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521220293.
• Quian, Sima, and Burton Watson (trans.). 1961. Zapiski Wielkiego Historyka. Sima Qian. Columbia University Press. ISBN 0-231-08167-7.

All links retrieved October 11, 2020.

• China to the Fall of the Han Dynasty, MacroHistory.
• History of China.