Contents

繁體 简体

In juni 1938 braken de Chinese Nationalistische legers onder leiding van Chiang Kai-shek de dijken van de Gele Rivier door bij Huayuankou in de provincie Henan in een wanhopige poging om een Japanse militaire opmars te blokkeren. De volgende negen jaar verspreidde het water van de Gele Rivier zich via zijn zijrivieren zuidoostwaarts in het rivierenstelsel van de Huai, waardoor grote hoeveelheden land in de provincies Henan, Anhui en Jiangsu onder water kwamen te staan. Deze strategische blokkade, misschien wel de meest milieuschadelijke oorlogshandeling uit de wereldgeschiedenis, bracht de reeds lang bestaande infrastructuur voor waterbeheersing in de war en leidde tot overstromingen die aanhielden tot de Gele Rivier in 1947 eindelijk zijn vroegere loop had teruggekregen. Tussen 1938 en 1947 kostte deze ramp meer dan 800.000 mensen het leven in Henan, Anhui en Jiangsu en raakten bijna vier miljoen mensen ontheemd.

RATIONALE

Nadat de Chinese en Japanse legers in juli 1937 bij de Marco Polo Brug slaags waren geraakt, lanceerde het Japanse leger een grootscheeps offensief in het hart van China. In december 1937 veroverde het de Nationalistische hoofdstad Nanjing en beging het wrede wreedheden tegen de burgerbevolking. Vervolgens richtten de Japanners hun pijlen op Wuhan, waar het Nationalistische bewind zich had gevestigd.

In het begin van 1938 lanceerde het Japanse leger aanvallen vanaf het noordelijke eindpunt van de Jin-Pu spoorweg bij Tianjin en vanaf het zuidelijke eindpunt bij Nanjing. Nadat zij elkaar bij het spoorwegknooppunt Xuzhou hadden ontmoet, wilden de Japanners westwaarts trekken naar Zhengzhou in Henan, het knooppunt van de oost-west Long-Hai en de noord-zuid Ping-Han spoorwegen, om vervolgens langs de Ping-Han spoorlijn zuidwaarts op te rukken naar Wuhan. Het Japanse leger verwachtte weinig tegenstand in de Xuzhou-campagne, maar tot hun verrassing hielden de Chinese legers bijna vijf maanden stand. Na de inname van Xuzhou eind mei zetten de Japanners een beslissende stap in de oorlog door langs de Long-Hai spoorweg naar het westen op te rukken om langs de Ping-Han spoorweg naar het zuiden door te stoten en Wuhan aan te vallen.

Nadat de stad Kaifeng in Henan in juni 1938 was gevallen, richtten de Japanners hun aanval op Zhengzhou. Chinese legers hielden de Japanners tegen om de Gele Rivier over te steken door de spoorwegbrug ten noorden van de stad te vernietigen, maar hadden weinig kans om hun positie lang te behouden. Met de Japanners op het punt Wuhan in te nemen, leek de ineenstorting van China’s gehele oorlogsinspanning een duidelijke mogelijkheid. Terwijl het tij van de oorlog zich tegen hen keerde, opperden nationalistische legerofficieren de mogelijkheid om de dijken van de Gele Rivier door te breken om de Japanners te belemmeren.

Het doel was om de Long-Hai spoorweg, die langs de zuidelijke oever van de rivier liep, door te snijden voordat de Japanners Zhengzhou zouden kunnen bereiken, waardoor de opmars van de vijand zou worden gestopt en de terugtocht van de Chinese legers verzekerd zou zijn. Anders zou Wuhan binnen enkele dagen vallen, zou het Nationalistische regime geen tijd hebben om zich terug te trekken, en zou China zich waarschijnlijk moeten overgeven. Het doorbreken van de dijken was een product van uiterste wanhoop. De nationalistische leiders accepteerden deze strategie als een militaire noodzaak. Voor hen woog de nationale overleving zwaarder dan de schade die ze wisten dat de overstromingen zouden veroorzaken.

Maar het doorbreken van de dijken bleek moeilijker dan verwacht. Op 4 en 6 juni deden de nationalistische legers twee mislukte pogingen om de dijk bij Zhaokou in Henan’s Zhongmu County uit te hollen en open te blazen. Er werd slechts een minimale openbare waarschuwing gegeven, opdat de Japanners er niet achter zouden komen en hun opmars zouden versnellen. Vanuit Wuhan telefoneerde Chiang Kai-shek met militaire commandanten in Henan om er zeker van te zijn dat zijn orders werden uitgevoerd. Enkele dagen later werd in Huayuankou, ten noorden van Zhengzhou, een tweede poging ondernomen om de dijk te doorbreken door deze uit te graven. Op 9 juni stroomde het water van de rivier door de opening. De doorbraak vond plaats op een kritiek moment, met de Japanners op minder dan 50 kilometer afstand.

MEDIATE GEVOLGEN

Het troebele water van de rivier, nog niet gezwollen door de jaarlijkse zomerregens, bewoog aanvankelijk langzaam. Maar het water stroomde gestaag door de opening in de dijk en stroomde zuidoostwaarts, de weg afsnijdend voor het Japanse leger. Alleen de mensen die in de directe omgeving woonden, kregen een waarschuwing van de Chinese autoriteiten. Toch was de vlakke, alluviale vlakte van oostelijk Henan dicht begroeid met boerendorpen en akkers. De Japanse opmars kwam in het regenseizoen van de vroege zomer, toen het water van de rivier op zijn hoogst was. In de loop van de volgende dagen steeg de rivier en verzwakte ook de verdediging bij Zhaokou. Vanaf dit punt stroomde de Gele Rivier in zuidoostelijke richting over de vlakke oostelijke vlakte van Henan. Terwijl de regen viel en de rivier verder stroomde, verspreidde het water zich over het landschap.

Journaalfragment van de overstromingen van de Gele Rivier in centraal China, 1938.

Bron: British Pathé/Pathé Gazette, ‘Floods in China,’ newsreel, 1938

De overstroming viel samen met het hoogtepunt van het landbouwseizoen, toen tarwe rijp op de velden stond of pas geoogst was, klaar om gedorst te worden. De plattelandsbewoners wilden hun gewassen en akkers niet in de steek laten en verlieten hun boerderijen slechts met tegenzin. Sommige dorpelingen probeerden dijken te bouwen of te versterken om hun land en huizen te beschermen, maar toen het water daadwerkelijk kwam, besloten veel mensen te vluchten. Degenen die niet volledig werden verrast, stapelden hun bezittingen op kruiwagens en ossenkarren of droegen ze op schouderstokken, en sloten zich aan bij de lange rijen vluchtelingen.

Mensen probeerden jonge kinderen en bejaarden te redden. Ze probeerden gereedschap, vee, graan en andere bezittingen te redden, maar er was niet genoeg tijd om alles te redden. Veel mensen verdronken in de overstroming; veel meer mensen zouden bezwijken aan ziekte of honger in de moeilijke maanden en jaren die volgden. In het oosten echter hield de omleiding van de rivier de binnenvallende Japanners tegen, die hun opmars naar het westen staakten. Het vitale spoorwegknooppunt Zhengzhou werd voorlopig ingenomen. De stad Hankou, het voorlopige politieke centrum van China na de val van Nanjing, kreeg een tijdelijke adempauze.

Strategisch gezien kan het doorbreken van de dijken het Nationalistische leger tijd hebben gegeven om zich terug te trekken en te hergroeperen, door Japanse tanks en mobiele artillerie in moddervelden tegen te houden terwijl Chinese troepen hun verdediging rond Zhengzhou veilig stelden. Door te voorkomen dat de Japanners het spoorwegknooppunt innamen, zo beweren sommige geleerden, werd de inname van Wuhan door de omlegging van de rivier met enkele maanden uitgesteld, waardoor de Nationalistische regering de tijd kreeg om haar hoofdstad naar het zuidwesten van China, in de stad Chongqing, te verplaatsen. Maar de Japanners heroriënteerden eenvoudigweg hun opmars van een noord-zuid aanval over land langs de spoorwegen naar een amfibische aanval langs de Yangzi rivier waarbij marine- en infanterietroepen werden gecombineerd. Wuhan viel in oktober 1938, nadat de Nationalistische centrale regering zich had teruggetrokken in het binnenland van China.

Toen Wuhan viel, raakte de Sino-Japanse oorlog in een impasse. De grote gevechten waren voorbij, maar de guerrillaoorlog ging door. Het Japanse leger, dat zijn opmars tot staan had gebracht, bezette de meeste spoorlijnen en stedelijke centra in Noord- en Oost-China. Het Chinese Nationalistische regime consolideerde zijn controle over het noordwesten en zuidwesten van het land. De frontlinies werden grotendeels bepaald door topografische kenmerken. Het Japanse leger kon geen gemechaniseerde oorlog voeren in de bergen en heuvels die China’s bezette en onbezette gebieden van elkaar scheidden, noch kon het functioneren in het uitgestrekte overstroomde gebied dat door de Gele Rivier was ontstaan.

LANGDURIGE GEVOLGEN

Als het nationalistische plan om van de Gele Rivier een wapen te maken direct strategisch voordeel opleverde, kwam daar een enorme prijs voor te staan. Eenmaal omgeleid, stroomde de rivier ongehinderd door het landschap van oostelijk Henan, dat in het noorden over het algemeen hoger lag dan in het zuiden, verliet zij het kanaal dat zij sinds 1855 had gevolgd en nam een nieuwe loop. Er waren geen topografische scheidslijnen die verhinderden dat de rivier naar het zuidoosten stroomde om zich bij de Huai rivier aan te sluiten. Met een gestage snelheid van ongeveer 16 kilometer per dag breidden de overstromingen zich uit in smalle, ondiepe beddingen van rivieren en beken die in de richting van de Huai stroomden. Overstromingen vulden deze waterwegen en braken hun dijken, waardoor ze overstroomden en velden in het oosten en westen overspoelden.

In het begin van juli 1938 stroomden de overstromingen de bovenloop van de Huai rivier binnen, draaiden naar het noordoosten en sneden over de Jin-Pu spoorweg voordat ze in het Hongze Meer stroomden. Het meer overstroomde en het water stroomde in drie stromen Jiangsu binnen, in de richting van de Stille Oceaan. Het ritme van de natuur versterkte de catastrofe, aangezien de hoge neerslagniveaus in de zomer de ernst van de overstroming vergrootten. In juni en juli vielen bijzonder zware regens. Het water stroomde daardoor.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog voerden Chinese en Japanse legers hydraulische oorlogsvoering in een strijd om de energie van de rivier te benutten en in te zetten tegen hun militaire tegenstanders. Na de omlegging van de rivier in 1938 kwamen Chinese en Japanse legers tegenover elkaar te staan aan de overkant van de nieuwe loop, waardoor het een strategisch vitaal frontgebied werd. Militairen aan beide zijden besteedden enorme hoeveelheden energie aan het werken met, op en tegen de rivier om doelstellingen te bereiken, door projecten te ondernemen om de stroom te kanaliseren en te verleggen om hun posities te versterken en de rivier in te zetten tegen hun vijanden. Om in oorlogstijd waterbouwkundige projecten uit te voeren, moesten de strijdkrachten en de waterbeheersingsinstanties die met hen samenwerkten, enorme stromen arbeidskrachten en materiaal mobiliseren. Maar toen vluchtelingen Henan ontvluchtten in de nasleep van de overstroming van 1938 en de hongersnood de provincie trof in 1942, werden deze middelen uiterst moeilijk te verkrijgen. De taak om deze inputs te leveren legde een nog grotere last op plaatsen die al verwoest waren door oorlog en overstromingen.

De Gele Rivier was geen passief object in deze strijd, maar handelde om menselijke inspanningen te frustreren die erop gericht waren het gedrag van de rivier voor militaire doeleinden vorm te geven. Net als in het verleden ontworstelde de Gele Rivier zich aan menselijke controle, terwijl de rivier verzandde, overstroomde en van loop veranderde. Tegelijkertijd verbruikten waterbouwkundige systemen gulzig hulpbronnen in een vergeefse poging om de rivier in bedwang te houden. In een tijd van totale oorlog, toen legers vrijwel alle beschikbare hulpbronnen verslonden of vernietigden, werd deze cyclus nog venijniger.

Journaalclip van Chinese arbeiders die de Gele Rivier ‘herbedraden’, 1946.

Bron: British Pathé/Pathé Gazette, ‘Reharnessing The Yellow River,’ journaal, 1946

De enorme hoeveelheid sediment die door de rivier werd afgezet, droeg bij aan de ramp, waarbij de dreiging van overstromingen toenam naarmate de bedding van de rivier door verzanding omhoog kwam te staan. De rivier zette miljoenen tonnen slib af, dat zich over uitgestrekte landoppervlakten verspreidde. Ook de door Chinezen en Japanners aangelegde dijken en het onvermogen van inderhaast gebouwde constructies om de stroom van de rivier in te dammen, waren van invloed op de bewegingen en de verspreiding van het overstromingswater. Door de aanslibbing en de aanleg van dijken in oorlogstijd kronkelde en verschoof de rivier op onvoorspelbare wijze, waardoor het totale gebied dat door overstromingen werd getroffen, groter werd. Door de jaarlijkse afzetting van dit sediment verschoof het door overstromingen getroffen gebied in een boog die naar het zuiden en westen draaide. Met de omlegging van de Gele Rivier beschadigden de sedimenten ook het hydrologische systeem van de Huai Rivier en zijn zijrivieren, waardoor dat afwateringssysteem in het slop raakte. Tussen 1938 en 1945 braken de dijken langs de loop van de Gele Rivier tientallen keren op talrijke plaatsen door. Doordat de afwateringscapaciteit drastisch verminderde, werden de overstromingen heviger en nam ook de kans op rampen in het stroomgebied van de Huai toe.

De vele oorlogsdocumenten met betrekking tot de overstroming van de Gele Rivier geven een gedetailleerd beeld van het sociale trauma en de ontwrichting die de overstromingen veroorzaakten. Zoals een rapport van de Nationalistische regering over de rampomstandigheden in het overstroomde gebied van de provincie Henan uit 1940 het beschreef:

“Het gebied van de overstroming strekt zich uit over meer dan tien districten, waaronder Weishi, Fugou, Yanling, Huaiyang, Taikang, en Weichuan. Van de door de ramp getroffen bevolking zullen meer dan 600.000 mensen omkomen zonder hulp. Onder hen is het district Weishi driemaal overstroomd. De ontheemde massa’s zijn vertrokken en teruggekeerd, alleen maar om weer terug te keren en te vertrekken. Zij bevinden zich reeds in een dilemma en hun middelen van bestaan zijn afgesneden. In Fugou zijn meer dan 1.800 dorpen overstroomd, wat meer dan 90% van het totale grondgebied van de provincie uitmaakt. De resterende verspreide hooglanden zijn grotendeels omringd door water en er heerst overal grote ongerustheid. Ook in Xihua zijn meer dan 430 dorpen overstroomd. Meer dan driehonderd slachtoffers en meer dan driehonderd trekdieren zijn verdronken, zodat men zich de ernst van de ramp kan voorstellen. Bovendien omvatten de waterrampen in het overstroomde gebied, naast de Gele Rivier, ook de daaropvolgende overstromingen van de Shuangji, Jialu en andere rivieren, zodat er bijna nergens droog land is. Bovendien werden zij vóór de overstroming van de Gele Rivier een of meer keren bezet. Verkrachting en plundering hebben hen in puin achtergelaten en hun vitale energieën waren al sterk aangetast. Nadat zij onder water waren gezet, hebben bandieten en verraders hen ook nog op de beenderen geslagen en het merg eruit gezogen, door graan, trekdieren en bezittingen af te persen, zodat bijna alle huizen leeg zijn en geen reserves meer hebben. De bewoners die niet in de overstromingen zijn omgekomen, komen om van ontbering. Degenen die gelukkig in leven zijn gebleven, snakken al dringend naar adem en kreunen van de pijn.”

Het inhuren van burgerarbeiders door het Nationalistische regime voor de aanleg van nieuwe dijken in het overstroomde gebied als een “werkverschaffingsproject”, waarbij de slachtoffers van de ramp broodnodige hulp kregen in ruil voor hun arbeid, legde alleen maar een extra last op de plaatselijke samenleving.

“Toen de fondsen werden verdeeld, werden de procedures meestal in de handen van anderen gelegd. De afdelingshoofden en hoofdmannen van de mutualiteiten verduisterden ze onvermijdelijk of trokken er diverse vergoedingen van af. Er werd weinig uitgedeeld aan arme huishoudens volgens de voorschriften, zodat het moeilijk was om de ontberingen te vermijden van het verrichten van zware arbeid op een lege maag. Bovendien moesten gezinnen zonder gezonde mannen betalen om vervangende arbeiders in te huren. De wanhopige slachtoffers van de ramp konden niet alleen geen hulpgelden krijgen, maar moesten zelfs hun kinderen en hun bezittingen verkopen om hun werkschulden af te lossen. Een steenpuist genezen door een klomp vlees uit te graven is echt niet de oorspronkelijke bedoeling van de werkhulp.”

Omwille van het tekort aan arbeidskrachten werd in het rapport over de dijkreparaties ook aanbevolen: “De gemakkelijkste arbeid zou, na de feitelijke omstandigheden van de werkafdelingen op gepaste wijze te hebben onderzocht, zoveel mogelijk gebruik moeten maken van vrouwen en onmondige vluchtelingen voor de grootste hulpverlening.”

Toen het overstromingswater van de Gele Rivier in 1942 opnieuw door de dijken brak, mobiliseerden hooggeplaatste Nationalistische militaire leiders in Henan zo’n 400.000 soldaten en burgerarbeiders om de dijken te repareren. Maar dit initiatief haalde zijn doel bij lange na niet, grotendeels als gevolg van de hongersnood die de provincie dat jaar trof. Zoals een rapport over de dijkbouw verklaarde:

“Shandong-Jiangsu-Anhui-Henan Grensgebied Commandant Tang organiseerde een Inspectie Groep om inspecties uit te voeren en riep een vergadering bijeen om soldaten en burgers langs de rivier te mobiliseren om snel reparaties uit te voeren en deze te voltooien in een beperkte tijd, oorspronkelijk in de verwachting om de catastrofe veroorzaakt door deze overstroming te verlichten ten behoeve van militaire zaken en het levensonderhoud van het volk. Echter, omdat in 1943 de hongersnood in Henan in het voorjaar hevig was, vulden de lichamen van de uitgehongerden de wegen zoals sinds het derde jaar van Guangxu nauwelijks meer was vertoond. Langs de rivier gelegerde legers en plaatselijke eenheden hadden ook speciale opdrachten en konden zich niet concentreren op het uitvoeren van reparaties. Om deze reden kon het project niet worden voltooid zoals verwacht, zodat in mei, toen het water steeg tijdens het hoogwaterseizoen in de lente en een hevige noordoostenwind blies, dit leidde tot de catastrofe van dijkdoorbraken op vijftien plaatsen onder Rongcun in het district Weishi.”

Tijdens de hongersnood in de lente van 1943 “waren alle huizen leeg en verlaten, en in gebieden langs de rivier was het het ergst.” Hoewel de honger als gevolg van de hongersnood van grote invloed was op de werkefficiëntie, “konden na de tarweoogst de civiele arbeiders van elk graafschap hun buikje rond eten en nam de werkefficiëntie plotseling toe.” Een tweede ronde van dijkherstellingen slaagde erin de Gele Rivier als verdedigingsbarrière tegen de Japanners te behouden, waardoor deze niet naar het zuiden konden uitwijken en zich verspreiden. Toch was de situatie nauwelijks veilig. Het rapport concludeerde: “Na het hoogwaterseizoen zou het snel dichten van alle bressen en het verstevigen van alle vervallen dijksecties ter verdediging tegen hoogwater en ter verzachting van de overstromingsramp van nog groter nut zijn voor de nationale defensie en het levensonderhoud van de bevolking.”

RESPONSIBILITY

Net als de vele verschroeide-aarde tactieken die de Nationalisten tijdens de Sino-Japanse Oorlog toepasten, werd het doorbreken van de dijken van de Gele Rivier ondernomen in een sfeer van wanhoop en paniek op hoog niveau, die was gegroeid door de Japanse terreuroorlog. Aan de andere kant toonde het Nationalistische regime zich bereid mensen en middelen op te offeren om ze uit Japanse handen te houden. Het doorbreken van de dijken van de Gele Rivier was het voornaamste voorbeeld van deze tendens. In de ogen van de Nationalistische leiders, niet anders dan bij andere moderne regimes in de twintigste-eeuwse wereld, kon “het redden van de natie” onbeperkte opofferingen van de burgerbevolking rechtvaardigen.

Tijdens de oorlog weigerde de Nationalistische regering verantwoordelijkheid te nemen voor de rampen die waren veroorzaakt door de opzettelijke omleiding van de Gele Rivier. In plaats daarvan beweerden de Nationalisten dat de Japanse bombardementen op de dijken de overstromingen hadden veroorzaakt, en presenteerden de ramp als het zoveelste voorbeeld van Japanse wreedheden tegen de Chinese burgerbevolking. Chinese krantenberichten die in de zomer van 1938 verschenen, volgden de officiële versie van de gebeurtenissen. De Japanners ontkenden deze beschuldigingen en zagen de overstroming als een bewijs van China’s minachting voor mensenlevens. Toen na 1945 de ware oorzaken van de ramp aan het licht kwamen, veranderde het nationalistische regime het verhaal en presenteerde de overstroming als bewijs van de offers die het Chinese volk had gebracht om de natie te redden tijdens de Verzetsoorlog.

Het besluit van Chiang was historisch gezien helemaal niet uniek. Voor de twintigste eeuw hadden Chinese keizerlijke legers herhaaldelijk opzettelijk rivieren omgelegd om hun militaire tegenstanders de baas te worden en als strategische barrière tegen agressie van buitenaf, waarbij ze weinig deden om de lokale bevolking te herhuisvesten of verlichting te bieden. Chiang Kai-shek en zijn ondergeschikten zagen en gebruikten de Gele Rivier in soortgelijke strategische termen. Het verschil was dat het Nationalistische regime, terwijl het streed voor een totale oorlog tegen de Japanse agressie, streefde naar een veel bredere mobilisatie van natuurlijke hulpbronnen en menselijke arbeid om zijn strategische doelen na te streven. Het milieu werd een oorlogswapen, terwijl mensen hulpbronnen werden in dienst van militaire machines, gedwongen hun leven en gezinnen op te offeren voor de nationale zaak.

RECONSTRUCTION

Herstel van de ramp kwam pas na 1945, toen grootschalige externe hulp aan het overstroomde gebied van de Gele Rivier kwam van de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA), die in samenwerking met de Chinese National Relief and Rehabilitation Administration (CNRRA) van het Nationalistische regime herontwikkelingsprogramma’s startte in door de oorlog beschadigde gebieden in China. In 1946 en 1947 brachten tienduizenden arbeiders onder toezicht van UNRRA-CNRRA de rivier terug in zijn loop van vóór 1938. UNRRA-CNRRA bood materiële steun aan vluchtelingen die terugkeerden naar hun huizen in het overstroomde gebied van Henan en hielp hen bij het weer in cultuur brengen van land, waardoor het mogelijk werd om van een door de oorlog verscheurde omgeving weer productieve landbouwlandschappen te maken.

METRICS

Tussen 1938 en 1945 bleef de precieze omvang van de door de overstroming veroorzaakte verwoestingen grotendeels onberekend, omdat de instabiliteit in oorlogstijd een nauwkeurige kwantificering onmogelijk maakte. Toch blijkt uit de na 1945 opgestelde schaderapporten de omvang van de ramp (zie tabel 1 en tabel 2 hieronder). Naoorlogse onderzoeken schatten bijvoorbeeld dat in de twintig door de ramp getroffen districten in het oosten van Henan 32 procent van het landbouwareaal (7.338.000 mu = 489.200 hectare) onder water kwam te staan.

Tabel 1: Overstroomd landoppervlak in Henan, Anhui, en Jiangsu

	Aantal getroffen districten	Oorspronkelijk bebouwd gebied (mu)	Oorspronkelijk bebouwd gebied (mu)	Percentage bebouwd land dat overstroomd is
Totaal	44	57,635.000	19.934.000	35
Henan	20	23,227.000	7.338.000	32
Anhui	18	21,997.000	10.819.000	49
Jiangsu	6	12,411.000	1.777.000	14

Han Qitong en Nan Zhongwan, Huangfanqu de sunhai yu shanhou jiuji, 18.

Tabel 2: Bevolking gedood en ontheemd in Henan, Anhui, en Jiangsu

	ontheemde bevolking	Percentage ontheemde bevolking	doden	doden als percentage van totale bevolking
Totaal	3.911.354	20.1	893.303	4,6
Henan	1.172.639	17.3	325.589	4.8
Anhui	2.536.315	28	407.514	4.5
Jiangsu	202.400	5.7	160.200	4.5

Han Qitong en Nan Zhongwan, Huangfanqu de sunhai yu shanhoujiuji, 22-23.

In de getroffen districten in Henan heeft de overstroming naar verluidt 45 procent van de dorpen overstroomd. Meer dan de helft van de dorpen in acht van deze districten werd verwoest, waarbij het totaal in het district Fugou van Henan opliep tot meer dan 91 procent. Door de overstromingen tijdens de oorlog kwamen meer dan 800.000 mensen om het leven en raakten bijna 4 miljoen mensen ontheemd in Henan, Anhui en Jiangsu. Alleen al in Anhui kwamen meer dan 400.000 mensen om, terwijl in Henan naar verluidt meer dan 325.000 mensen het leven verloren. Volgens een naoorlogse schatting bedroeg het dodental onder de burgerbevolking in de overstroomde gebieden van Henan 4,8 procent van de vooroorlogse bevolking. De geschatte sterftecijfers liepen op tot 25,5 procent in Henan’s Fugou County en 26,8 procent in Weishi County.

De overstromingen in oorlogstijd maakten ook bijna vier miljoen mensen – meer dan 20 procent van de totale bevolking – in Henan, Anhui, en Jiangsu tot vluchtelingen. In Henan, de provincie waarvoor de meest gedetailleerde statistieken beschikbaar zijn, werden door de overstromingen van de Gele Rivier meer dan 1.172.000 mensen ontheemd. De door de overstromingen ontheemde vluchtelingen maakten 67,7 procent uit van de totale bevolking in Xihua, 55,1 procent in Henan’s Fugou County, 52,2 procent in Weishi County, 32,2 procent in Taikang County, en meer dan 10 procent in Zhongmu County.

Micah Muscolino is Tutor in Late Imperial & Modern Chinese History aan Merton College, University of Oxford

NOTES

Dit essay is gebaseerd op Micah S. Muscolino, The Ecology of War in China: Henan Province, the Yellow River, and Beyond (Cambridge and New York: Cambridge University Press, 2015). De uitstekende Chineestalige geschiedenis van de overstromingen is Qu Changgen, Gongzui qianqiu: Huayuankou shijian yanjiu (Verdiensten en misstanden gedurende duizend jaar: Onderzoek naar het Huayuankou-incident) (Lanzhou: Lanzhou daxue chubanshe, 2003).

“Huikan Huanghe fangfan xindi baogao” (Onderzoeksrapport over de nieuwe dijken ter verdediging tegen overstromingen van de Gele Rivier) (1940). Archief van het Instituut voor Moderne Geschiedenis, Academia Sinica, Taiwan: 18-20-02-18-02. Naast de dossiers die worden bewaard bij de Academia Sinica, is een schat aan documenten met betrekking tot de overstromingen te vinden in het Archief van de Gele Rivier in Zhengzhou. De Tweede Historische Archieven in Nanjing bezitten ook documenten in verband met de ramp, hoewel de toegang daartoe de laatste jaren vrij beperkt is geweest.

Ibid.

Ibid.

“Huanghe shuili weiyuanhui Henan xiufangchu sanshier niandu di yi er qi zhengxiu Huangfan wancheng gongcheng baogaoshu” (Yellow River Conservancy Commission Henan repair and defense office 1943 first and second period Yellow River flood repair project completion report) (1943). Archief van het Instituut voor Moderne Geschiedenis, Academia Sinica, Taiwan: 25-22-170-(04).

“Huanghe shuili weiyuanhui Henan xiufangchu sanshier niandu di yi er qi zhengxiu Huangfan wancheng gongcheng baogaoshu (1943): Institute of Modern History Archives, Academia Sinica, Taiwan 25-22-170-(04).

Over verschuivende voorstellingen van de overstromingsramp zie met name Kathryn Edgerton-Tarpley, “Van ‘Voed het Volk’ tot ‘Offer voor de Natie’: Changing Responses to Disaster in Late Imperial and Modern China,” The Journal of Asian Studies 73:2 (2014), 447-469.

Documenten over het Yellow River re-diversion project en de herstelinspanningen die na 1945 in het overstroomde gebied werden gelanceerd, zijn te vinden bij de United Nations Archives and Records Management Section in New York.

Han Qitong en Nan Zhongwan, Huangfanqu de sunhai yu shanhou jiuji (Schade en herstel en hulpverlening in het overstroomde gebied van de Gele Rivier) (Shanghai: Xingzhengyuan shanhou jiuji zongshu, 1948), 13-14, 18. Merk op dat 1 mu gelijk is aan ongeveer 0,0666 hectare.

Han Qitong en Nan Zhongwan, Huangfanqu de sunhai yu shanhou jiuji, 7.

Ibid, 22-23.

BIBLIOGRAFIE VAN AANBEVOLEN

Edgerton-Tarpley, Kathryn 2014. “From ‘Nourish the People’ to ‘Sacrifice for the Nation’: Changing Responses to Disaster in Late Imperial and Modern China.” The Journal of Asian Studies 73:2, 447-469.

Lary, Diana 2001. “Verdronken aarde: The Strategic Breaching of the Yellow River Dyke, 1938.” Oorlog in de Geschiedenis 8:2 (april), 191-207.

Lary, Diana 2004. “The Waters Covered the Earth: China’s War-Induced Natural Disasters.” In Mark Selden and Alvin So, eds. Oorlog en Staatsterrorisme: The United States, Japan, and the Asia-Pacific in the Long Twentieth Century. Lanham, MD: Rowan and Littlefield.

Muscolino, Micah S. 2015 The Ecology of War in China: Henan Province, the Yellow River, and Beyond, 1938-1950. Cambridge: Cambridge University Press.