Selena forever: how the late Mexican pop star gives hope to Latinos

Op een plakkerige zondag in augustus staan meer dan 5.000 mensen door sporadische stortbuien heen te kijken om een gratis openluchtconcert in Central Park in New York bij te wonen. Het evenement, Selena for Sanctuary, is georganiseerd als reactie op het strenge beleid van de regering-Trump ten aanzien van ongedocumenteerden, en de menigte is bijeengekomen om immigrantenrechtenorganisaties zoals Make the Road New York te steunen – allemaal in de naam van de popster Selena Quintanilla.

Selena is al bijna 25 jaar dood. De superster werd in 1995, op 23-jarige leeftijd, doodgeschoten door de manager van haar fanclub, Yolanda Saldívar. Toch lijkt ze op het concert meer aanwezig dan ooit: fans dragen T-shirts met haar brede, roodomrande glimlach. Anderen dragen eendelige jumpsuits en jasjes met glinsterende strass-steentjes, knipogen naar de fonkelende podium-outfits die Selena vaak zelf maakte. Vanaf het podium schalt een stoet opkomende tweetalige artiesten covers van haar klassieke cumbiahits: De Mexicaans-Amerikaanse indie-ster Cuco brengt zijn versie van Bidi Bidi Bom Bom, de droompop-nieuwkomer Ambar Lucid zingt Techno Cumbia en de Colombiaans-Amerikaanse zangeres Kali Uchis vertolkt Como la Flor. Hun liedjes zijn een viering in een turbulente tijd, en weerspiegelen hoe Selena nog steeds dient als een symbool van hoop in de strijd voor de rechten van immigranten.

Huldebetuigingen aan Selena zijn er in overvloed in de afgelopen jaren. Ze is nog steeds een geliefde beroemdheid in de VS, aangeduid als de koningin van Tejano – een mix van folk en populaire muziek die is ontstaan op de grens van Texas en Mexico. In 2016 lanceerde het schoonheidsmerk Mac een op Selena geïnspireerde make-upcollectie. Toen ze in 2017 postuum werd geëerd met een ster op de Hollywood Walk of Fame, kwam een recordpubliek van 4.500 mensen bijeen voor de ceremonie. Nu heeft Netflix aangekondigd dat het in 2020 “een coming-of-age-verhaal zal uitzenden dat de opkomst van de zangeres chroniqueert”, met in de hoofdrol Walking Dead-acteur Christian Serratos.

De contouren van Selena’s verhaal werden uiteengezet in de biopic uit 1997, geregisseerd door Gregory Nava, die een weinig bekende Jennifer Lopez naar de roem stuwde. De film volgt Selena vanaf haar jeugd in de Texaanse steden Lake Jackson en later Corpus Christi, waar ze haar carrière begon. Haar vader, de musicus Abraham Quintanilla Jr, organiseerde Selena en haar twee broers en zussen, AB en Suzette, in een band die hij leidde. Ze traden vaak op in zijn kortstondige restaurant voordat ze bekendheid verwierven op plaatselijke kermissen, bruiloften en openbare evenementen. Tegen de tijd dat ze 18 was, had Selena haar eerste solo-album opgenomen – Selena uit 1989 – en won ze de Tejano Music award voor zangeres van het jaar.

Ze had zich geliefd gemaakt bij het publiek met een ontwapenend meisje-van-de-naaste-huis persona en een openhartige benadering van de Mexicaanse en Amerikaanse identiteit. Haar zang was bijna volledig in het Spaans, maar Selena was eerlijk over haar moeilijkheden met het leren van de taal als een Amerikaanse uit Texas. Ze ging de complexiteit van het biculturalisme niet uit de weg; in plaats daarvan besprak ze de uitdagingen met tedere oprechtheid: “Ik ben er erg trots op Mexicaans te zijn. Ik heb niet de kans gehad om Spaans te leren toen ik een meisje was, maar … het is nooit te laat om in contact te komen met je wortels,” zei ze in een interview in Monterrey, Mexico, in 1994.

Selena’s geworstel tussen transnationale ruimten is belangrijk voor jongere generaties, vooral omdat in het laatste decennium de Latino-demografie is verschoven van in het buitenland geboren immigranten naar kinderen die in de VS zijn geboren en net als Selena in twee werelden navigeren. Haar mode-esthetiek was ook een bron van inspiratie: “Er was geen artiest die zich kleedde zoals zij, vooral iemand die eruitzag zoals wij en ons vertegenwoordigde,” zegt Doris Muñoz, de 25-jarige muziekmanager en concertpromotor achter Selena for Sanctuary. “Veel van ons klampten zich daaraan vast, omdat we onszelf in haar zagen.”

Op het podium was Selena verblindend, ze omarmde en daagde uit wat mensen van haar verwachtten als een artiest die in het Spaans optrad. Tijdens haar onvergetelijke laatste concert in de Houston Astrodome, kwam ze aan in een paarse jumpsuit en begon ze aan een zeven minuten durende discomediatie in het Engels. Ze draaide mee op cumbia melodieën voordat ze begon met een levendige choreografie die deed denken aan Amerikaanse sterren als Paula Abdul en Janet Jackson.

Via de Latijnse tak van EMI, die haar in 1989 contracteerde, bracht Selena vier studio albums uit en de concert LP Selena Live! De laatste won een Grammy voor beste Mexicaans-Amerikaanse album in 1994. De onderscheiding droeg bij aan de consolidatie van de Spaanstalige muziek in de VS, en Selena’s plaats als de belangrijkste vrouw in de Tejano muziek. Toen ze in 1995 overleed, trokken tienduizenden mensen langs haar kist in Corpus Christi. Het Amerikaanse Spaanstalige netwerk Univision onderbrak zelfs zijn programma’s om beelden te vertonen van rouwende fans tijdens de dienst. Vier maanden later verscheen haar vijfde studioalbum, Dreaming of You, dat op nummer 1 binnenkwam op de Billboard 200 – een primeur voor een Latina-artiest die bewees dat ze een breed publiek bereikt.

Deborah Paredez, professor aan Columbia University en auteur van het boek Selenidad: Selena, Latinos and the Performance of Memory uit 2009, merkt op dat Selena’s catalogus putte uit een scala aan Latijnse stijlen – iets dat helpt verklaren waarom fans met zulke uiteenlopende Latijns-Amerikaanse achtergronden zich achter haar verenigd hebben. “Er was een integratie van Colombiaanse en Caraïbische ritmes … ze resoneerde echt over verschillende punten van identificatie of nationale affiliatie heen.” AB, die Selena’s producer was, was zich bewust van de mix die de band aan het creëren was. Hij zei in 1995: “Ze noemen ons Tejano, en ja, we komen uit Texas. Maar veel van de muziek die we spelen komt uit Mexico en Zuid-Amerika, een mengeling van tropical, reggae, cumbia, al die dingen. Er zitten ook popinvloeden in.”

Als Spaanstalige pop vandaag de dag hernieuwde populariteit vindt, wordt Selena nog steeds gezien als een genre-overstijgende wegbereider: De Puerto Ricaanse rapper Bad Bunny heeft Selena genoemd als het icoon met wie hij had willen samenwerken, en artiesten van Gloria Estefan tot Becky G tot Leslie Grace hebben haar muziek uitgevoerd. AB’s zoon, Svani Quintanilla, is nu DJ, Principe Q, en heeft de traditie van zijn familie voortgezet om de cumbiamuziek vooruit te stuwen door het te mixen met hip-hop beats. “Ze maakten nummers die ongehoord waren,” zegt hij, wijzend op het voorbeeld van de cumbia-meets-electronic hit Techno Cumbia uit 1994. “Dat was zijn tijd tientallen jaren vooruit.”

Muñoz dacht aan Selena’s blijvende nalatenschap toen ze in 2017 Selena for Sanctuary begon om geld in te zamelen voor de burgerschapsprocedure van haar eigen ouders. Sindsdien heeft ze het benefiet uitgebreid tot een bredere reeks die opkomt voor non-profitorganisaties die strijden voor de rechten van immigranten. Voor haar was het logisch om Selena centraal te stellen. Muñoz is een Mexicaans-Amerikaanse fan van de zangeres sinds ze een kind was – haar familie vertelde haar dat ze op tweejarige leeftijd in tranen uitbarstte toen Selena’s dood in het nieuws kwam – en als concertpromotor had ze gemerkt dat mensen “massaal” afkwamen op de catalogus van upbeat, dansbare hits van de zangeres, ongeacht hun leeftijd of in welk deel van Latijns-Amerika zij of hun familie waren geboren. “Iedereen houdt van haar muziek en ziet haar als een inspiratiebron.

Paredez wijst erop dat Selena’s muziek “zeker niet openlijk politiek” was, maar fans hebben haar dood toch in verband gebracht met hun eigen verdriet in tijden van strijd. Zoals ze opmerkt, werden kort na Selena’s dood wetten aangenomen om de gronden voor deportatie uit te breiden en het in aanmerking komen voor sociale uitkeringen te verminderen, met ernstige gevolgen voor mensen in Spaanstalige gemeenschappen met een laag inkomen. Deze wetgeving uit het midden van de jaren ’90 viel samen met aanvallen op tweetalig onderwijs en debatten over Proposition 187, een volksinitiatief dat immigranten zonder papieren verbood om gebruik te maken van niet-spoedeisende gezondheidszorg in Californië (het werd later ongrondwettelijk verklaard).

“Omdat ze in die tijd is vermoord, bevindt ze zich in deze ruimte van ongerealiseerd potentieel,” zegt Paredez. “Immigranten die hun weg zoeken en proberen hun kinderen een beter leven te geven – dat is niets anders dan een potentieel dat vervolgens niet wordt gerealiseerd wanneer ze worden uitgezet of bedreigd.”

Meer recentelijk heeft het presidentschap van Donald Trump veel immigranten banger gemaakt dan ooit. Een “zero tolerance”-beleid aan de grens leidde ertoe dat meer dan 3000 kinderen van hun ouders werden gescheiden; hun betraande stemmen gingen viral in audiobeelden die in 2017 door journalisten werden opgenomen. Trump heeft de woorden “invasie” en “dieren” gebruikt om migranten uit Latijns-Amerika te bespreken, termen die nog gruwelijker klonken nadat een man het vuur opende op een Walmart in El Paso, Texas, waarbij 22 mensen werden gedood en later aan de autoriteiten bekende dat hij het gemunt had op Mexicanen.

In zo’n sfeer van geweld hebben sommige Latino’s culturele totems gebruikt als een ontsnapping, en Selena is een van de krachtigste: een pilaar van hoop voor Latino’s, eeuwig jeugdig en klaar om donkere tijden op te fleuren, zelfs voor slechts een moment.

“Haar muziek brengt gewoon vreugde aan iedereen in de gemeenschap,” zegt Muñoz. “Als er een liedje van Selena in de club wordt gezongen, zingt iedereen meteen alle teksten mee, grijpt hun vrienden en lacht in elkaars gezicht. Met alles wat er in ons land gebeurt, verdienen we deze momenten van vreugde.”

Naast Selena for Sanctuary, hebben andere inspanningen haar nalatenschap aan activisme gekoppeld: Topfoxx, een in New York City gevestigde zonnebril startup, gaf de opbrengst van een set glazen met Selena-thema aan kinderen die in detentiecentra worden vastgehouden; een nieuwsconferentie waarin familiescheidingen werden veroordeeld, werd gehouden voor haar herdenkingsstandbeeld in Corpus Christi.

Jongere artiesten roepen Selena’s naam aan als ze het hebben over het gebruik van hun platform om anderen te verheffen. Jackie Cruz, die Flaca speelt in Orange Is the New Black en ook zangeres is, bracht in oktober haar debuutalbum, Hija de Chavez, uit. Ze won aandacht als zangeres nadat ze Selena’s Como la Flor coverde in 2017, en ze zegt dat Selena een rolmodel is geweest. Cruz heeft tijd doorgebracht met protesteren buiten detentiecentra in heel Texas. “Ik wil een leider in de gemeenschap zijn zoals zij was,” zegt ze. “Ze leerde ons hoe te leiden en hoe terug te geven en hoe te vertegenwoordigen, en ik wil daarop voortbouwen.”

Svani blijft een frequente vaste waarde op Selena-thema liefdadigheidsevenementen en feesten, en hij sloot zich aan bij Muñoz’ inspanningen op Selena for Sanctuary om betrokken te blijven bij de gemeenschap. Vanaf het podium zag hij hoe de menigte uitbundig danste op de muziek van zijn overleden tante. “Als ze hier was, zou ze dit allemaal doen,” zei hij. “Ik heb het gevoel dat ze bij al deze evenementen aanwezig zou zijn. Ze zou haar stem ten goede gebruiken.”

{{#ticker}}

{topLeft}}

{{bottomLeft}}

{{topRight}}

{{bottomRight}}

{{#goalExceededMarkerPercentage}}

{{/goalExceededMarkerPercentage}}

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragraphs}}{highlightedText}}

{#cta}{{text}{{/cta}}

Remind me in mei

We nemen nog contact met u op om u eraan te herinneren uw bijdrage te leveren. Kijk uit naar een bericht in uw inbox in mei 2021. Als u vragen heeft over bijdragen, neem dan contact met ons op.

• Delen op Facebook
• Delen op Twitter
• Delen via E-mail
• Delen op LinkedIn
• Delen op Pinterest
• Delen op WhatsApp
• Delen op Messenger