Association of low blood pressure with increased mortality in patients with moderate to severe chronic kidney disease

Abstract

Background. Ciśnienie tętnicze krwi wykazuje odwrotny związek ze śmiertelnością u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (CKD) dializowanych. Nie jest jasne, czy to samo zjawisko występuje u pacjentów z CKD, którzy nie są jeszcze dializowani.

Metody. Zbadaliśmy związek skurczowego (SBP) i rozkurczowego (DBP) ciśnienia krwi ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn w historycznej prospektywnej kohorcie 860 pacjentów (wiek 68,1±10,1 lat, 99,1% mężczyzn, 24,4% czarnych) z szacowanym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej (GFR) <60 ml/min/1,73 m 2 . Zastosowaliśmy modele Coxa, aby dostosować wpływ wieku, rasy, cukrzycy, miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej (ASCVD), zastoinowej niewydolności serca, palenia tytoniu, leków przeciwnadciśnieniowych, wskaźnika masy ciała, GFR, albuminy, cholesterolu, hemoglobiny i białkomoczu. Aby zbadać rolę chorób współistniejących, przeprowadziliśmy analizę podgrup w oparciu o status ASCVD i poziom szacowanego GFR.

Wyniki. Wyższe SBP i wyższe DBP były związane z niższą śmiertelnością. Ten sam związek występował zarówno dla SBP, jak i DBP tylko w podgrupach z GFR ≤30 ml/min/1,73 m 2 oraz dla DBP tylko w podgrupie z ASCVD.

Wnioski. Niższe ciśnienie krwi wiąże się z większą śmiertelnością u pacjentów z umiarkowaną do ciężkiej CKD, ale interakcje z funkcją nerek i z ASCVD sugerują, że ciśnienie krwi może odgrywać raczej rolę zastępczą niż przyczynową w tym stowarzyszeniu.

Wprowadzenie

Chociaż wysokie ciśnienie krwi jest związane ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i zgonu w populacji ogólnej, wykazano, że niskie ciśnienie krwi paradoksalnie wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (CKD) poddawanych dializie. Mechanizm leżący u podstaw tego sprzecznego z intuicją zjawiska jest niejasny. Biorąc pod uwagę silny związek między niższym ciśnieniem krwi a większą przeżywalnością w populacji ogólnej, sugerowano, że u pacjentów dializowanych niskie ciśnienie krwi może być zastępczym markerem pewnych chorób współistniejących, które rozwijają się stopniowo w przebiegu postępującej CKD. Związek ciśnienia krwi ze śmiertelnością nie został jeszcze zbadany u pacjentów z umiarkowaną i ciężką CKD, którzy nie są jeszcze dializowani. Nie jest więc jasne, czy w tej populacji występuje ten sam paradoksalny związek, a jeśli tak, to na jakim poziomie zaawansowania CKD. Przeanalizowaliśmy związek skurczowego (SBP) i rozkurczowego (DBP) ciśnienia tętniczego ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn w kohorcie 860 amerykańskich weteranów z umiarkowaną lub ciężką CKD, którzy nie są jeszcze dializowani. Zbadaliśmy rolę zmniejszonej funkcji nerek i występującej miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej (ASCVD), aby przetestować hipotezę, że odwrotny związek między ciśnieniem krwi a śmiertelnością obserwowany u pacjentów dializowanych rozwija się stopniowo w trakcie CKD i że niskie ciśnienie krwi jest surogatem markera choroby sercowo-naczyniowej w tej populacji pacjentów.

Przedmioty i metody

Pacjenci

Zbadaliśmy pacjentów zapisanych do Kliniki Nefrologii w Salem Veterans Affairs Medical Center (VAMC) między 1 stycznia 1990 roku a 31 grudnia 2004 roku. Zidentyfikowano dziewięćset sześćdziesiąt pacjentów z CKD, którzy nie byli jeszcze dializowani. Po oszacowaniu wskaźnika filtracji kłębuszkowej (GFR) za pomocą skróconego równania Modification of Diet in Renal Disease Study, stopień zaawansowania CKD pacjentów sklasyfikowano zgodnie z wytycznymi K/DOQI. Pacjenci z CKD w stadium 1 i 2 ( n = 99) zostali wykluczeni. Spośród 861 pacjentów z CKD w stadium 3-5, jeden pacjent nie miał dostępnego pomiaru ciśnienia krwi i został wykluczony. Ostateczna kohorta składała się z 860 pacjentów.

Zbieranie danych

Wykorzystaliśmy pomiary ciśnienia krwi zarejestrowane podczas pierwszego spotkania z pacjentami w klinice nefrologicznej. Pomiary te były wykonywane przez przeszkolone pielęgniarki nefrologiczne zgodnie z ustalonymi protokołami, przy użyciu mankietów ciśnieniowych o odpowiednim rozmiarze, z pacjentami w pozycji siedzącej i po 10 min odpoczynku. Inne dane wyjściowe zostały zebrane z dokumentacji papierowej i elektronicznej i obejmowały informacje demograficzne i antropometryczne, dominujące choroby współistniejące, stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych i pomiarów laboratoryjnych . Echokardiogramy wykonane przed oceną wyjściową zostały wykorzystane do oceny zastoinowej niewydolności serca (CHF), zdefiniowanej jako frakcja wyrzutowa <50%. Wskaźnik masy ciała (BMI) obliczono jako wagę (kg) podzieloną przez kwadrat wzrostu (m). Cukrzycę (DM) definiowano jako obecność stężenia glukozy na czczo >126 mg/dl lub leczenie przeciwcukrzycowe. ASCVD definiowano jako wcześniejszy wywiad w kierunku chorób sercowo-naczyniowych (w tym wcześniejszy wywiad w kierunku dławicy piersiowej, zawału mięśnia sercowego lub pomostowania aortalno-wieńcowego), mózgowo-naczyniowych (w tym wcześniejszy wywiad w kierunku przemijającego ataku niedokrwiennego, udaru mózgu lub endarterektomii tętnicy szyjnej) lub chorób naczyń obwodowych (w tym wcześniejszy wywiad w kierunku klaudykacji lub pomostowania tętnic obwodowych).

Wyniki

Pacjenci byli obserwowani do czasu wygaśnięcia lub utraty zdolności do obserwacji, lub do 15 maja 2005 roku. Pacjenta uznawano za utraconego, jeśli nie można było udokumentować żadnego kontaktu z ośrodkiem medycznym przez >6 miesięcy. Czterdziestu dwóch pacjentów (4,9%) utraciło obserwację, a ich charakterystyka była podobna do charakterystyki całej grupy. Główną miarą wyniku była śmiertelność z wszystkich przyczyn, z rejestracją zgonów zarówno przed, jak i po dializie. Zgony były rejestrowane w komputerowym scentralizowanym systemie rejestracji pacjentów (CPRS) Departamentu Spraw Weteranów USA, który wykorzystuje kombinację źródeł, w tym krajowe bazy danych, bezpośrednie powiadomienia od członków rodziny i nekrologi w celu ustalenia zdarzeń. Nie były dostępne dane dotyczące przyczyny zgonu. Rozpoczęcie dializy (hemodializa lub dializa otrzewnowa, z odpowiednimi datami) zostało przechwycone z lokalnej dokumentacji medycznej, w tym formularza 2729.

Analiza statystyczna

Wykonano statystyki opisowe, a zmienne z rozkładem skośnym zostały przekształcone w ich logarytm naturalny. Brakujące punkty danych zostały imputowane dla białkomoczu (brak 4,6%), cholesterolu we krwi (brak 1,8%) i albuminy w surowicy (brak 1,7%) przy użyciu wieloczynnikowej regresji liniowej do obliczenia brakujących wartości, przy czym wszystkie inne cechy pacjenta wprowadzono jako zmienne niezależne. Ze względu na dużą liczbę brakujących punktów danych dla BMI (24,3%), zmienną tę skategoryzowaliśmy przy użyciu kwartyli i dodając kategorię „brak” jako piątą kategorię. Podobnie CHF (brak 41,3%) i status palenia (brak 6,8%) analizowano jako zmienne kategoryczne i wprowadzono trzecią, „brakującą” kategorię.

Modelowanie przeżycia

Czas rozpoczęcia analizy przeżycia to data pierwszego spotkania, a miarą wyniku była śmiertelność z wszystkich przyczyn. Pacjenci utraceni w obserwacji byli cenzurowani w dacie ostatniego udokumentowanego spotkania. Wskaźniki zdarzeń obliczono przy użyciu metody osobolat. Związek skategoryzowanych SBP i DBP ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn analizowano za pomocą wykresów Kaplana-Meiera i testu log-rank. Zastosowano wieloczynnikowe modele Coxa w celu skorygowania wpływu wieku, rasy, DM, ASCVD, BMI, CHF, palenia tytoniu, stosowania ACEI/ARB, beta-blokerów lub innych leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, stężenia albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego stężenia białka w moczu. Dostosowanie do wpływu rozpoczęcia dializy u pacjentów, którzy osiągnęli ESRD, zostało wykonane poprzez wprowadzenie tego jako zmiennej zależnej od czasu w wieloczynnikowych modelach Coxa. Nieliniowe asocjacje badano za pomocą warunków kwadratowych. Analizy podgrup przeprowadzono po sklasyfikowaniu pacjentów według szacowanego poziomu GFR i obecności lub braku występowania ASCVD. Założenie proporcjonalności testowaliśmy za pomocą wykresów i warunków interakcji z czasem. Wartości P <0,05 uznawano za istotne. Analizy statystyczne przeprowadzono przy użyciu oprogramowania statystycznego STATA w wersji 8.0 (STATA Corporation, College Station, TX, USA). Protokół badania został zatwierdzony przez Komitet Badań i Rozwoju w Salem VAMC.

Wyniki

Charakterystyka linii podstawowej w podziale na poziomy SBP przedstawiono w Tabeli 1 . Pacjenci z SBP <133 mmHg rzadziej byli czarnoskórzy i przyjmowali leki przeciwnadciśnieniowe, częściej mieli ASCVD i CHF oraz mieli wyższy szacowany GFR, niższy poziom cholesterolu i niższy białkomocz ( Tabela 1 ). Tabela 2 pokazuje rozkład wskaźników zdarzeń (zgonów i dializ) według kwartyli SBP i DBP, wskazując na wyższe wskaźniki zgonów w najniższych kwartylach SBP i DBP oraz wyższe wskaźniki rozpoczęcia dializy w najwyższych kwartylach SBP i DBP. Rycina 1 przedstawia współczynnik zagrożenia dla śmiertelności z wszystkich przyczyn związanej z SBP 133-154, 155-170 i >170 mmHg, w porównaniu z <133 mmHg ogółem, nieskorygowany i po dostosowaniu do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, palenia tytoniu, BMI, stosowania ACEI/ARB, beta-blokerów lub innych leków przeciwnadciśnieniowych oraz poziomów szacowanego GFR, albuminy, cholesterolu, hemoglobiny i białkomoczu. Śmiertelność była najwyższa w grupie z SBP <133 mmHg, a najniższa w grupie z SBP 133-154 mmHg. Wprowadzenie kwadratowego członu dla SBP potwierdziło obecność związku ze śmiertelnością w kształcie litery U (P = 0,009 dla kwadratowego członu w modelu wielozmiennowym). Tabela 3 przedstawia wielozmienny model Coxa opisujący związek skategoryzowanego SBP ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn. Starszy wiek, DM, ASCVD, frakcja wyrzutowa <35%, aktywne palenie tytoniu, niższy szacowany GFR, niższe stężenie albuminy w surowicy, niższy białkomocz i bycie dializowanym były również związane z wyższą śmiertelnością. Rycina 2 przedstawia współczynnik zagrożenia (95% CI) dla śmiertelności z wszystkich przyczyn związanej z DBP 65-75, 76-86 i >86 mmHg, w porównaniu z <65 mmHg ogółem, nieskorygowany i po korektach. Śmiertelność była najwyższa w grupie DBP <65 mmHg, przy czym wyższe kwartyle DBP wykazywały istotnie niższą śmiertelność w sposób liniowy (Ptrend = 0,005 w modelu skorygowanym). W wieloczynnikowym modelu Coxa analizującym DBP jako zmienną ciągłą, wyższe o 10 mmHg DBP było związane ze współczynnikiem zagrożenia (95% CI) dla śmiertelności z wszystkich przyczyn wynoszącym 0,87 (0,80-0,94; P = 0,002). Ryciny 3A i 3B przedstawiają skorygowane współczynniki ryzyka dla śmiertelności z powodu wszystkich przyczyn według kwartyli SBP ( Figura 3A ) i DBP ( Figura 3B ), w podgrupach z i bez przewagi ASCVD. DBP było odwrotnie związane ze śmiertelnością w podgrupie z przewagą ASCVD ( Ptrend = 0,002), ale nie u pacjentów bez ASCVD ( Ptrend = 0,5). Podobna tendencja była widoczna w przypadku SBP, ale asocjacje nie były istotne statystycznie. Na rycinach 4A i 4B przedstawiono skorygowane współczynniki ryzyka dla śmiertelności z wszystkich przyczyn według kwartyli SBP ( Figura 4A ) i DBP ( Figura 4B ) w podgrupach podzielonych według różnych poziomów szacowanego GFR, w stosunku do grup z szacowanym GFR <20 ml/min/1,73 m 2 i najniższymi kwartylami SBP i DBP. Najniższe kwartyle zarówno SBP, jak i DBP były związane z istotnie większą śmiertelnością w grupach z szacowanym GFR <20 ml/min/1,73 m 2 i 20-30 ml/min/1,73 m 2 , ale nie w grupach z szacowanym GFR 30-40 ml/min/1,73 m 2 i >40 ml/min/1,73 m 2 .

Ryc. 1.

Współczynnik zagrożenia (95% CI) śmiertelności z wszystkich przyczyn w ogólnej populacji pacjentów, związany z różnymi poziomami SBP, nieskorygowany i po dostosowaniu do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, statusu palenia tytoniu, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, stężenia albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24 h białka w moczu. Grupa z SBP <133 mmHg służyła jako referencja.

Ryc. 1.

Współczynnik zagrożenia (95% CI) śmiertelności z wszystkich przyczyn w ogólnej populacji pacjentów, związany z różnymi poziomami SBP, nieskorygowany i po dostosowaniu do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, statusu palenia tytoniu, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego białka moczu. Grupa z SBP <133 mmHg służyła jako referencja.

Ryc. 2.

Współczynnik zagrożenia (95% CI) śmiertelności z wszystkich przyczyn w ogólnej populacji pacjentów, związany z różnymi poziomami DBP, nieskorygowany i po dostosowaniu do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, statusu palenia tytoniu, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego białka moczu. Grupa z DBP <65 mmHg służyła jako odniesienie.

Ryc. 2.

Współczynnik zagrożenia (95% CI) śmiertelności z wszystkich przyczyn w ogólnej populacji pacjentów, związany z różnymi poziomami DBP, nieskorygowany i po dostosowaniu do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, statusu palenia tytoniu, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego białka moczu. Grupa z DBP <65 mmHg służyła jako odniesienie.

Ryc. 3.

Skorygowane współczynniki ryzyka śmiertelności z wszystkich przyczyn w podgrupach z i bez przewlekłego ASCVD, związane z różnymi poziomami SBP ( A ) i DBP ( B ). Dostosowano do wieku, rasy, DM, CHF, statusu palenia, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, stężenia albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego białka w moczu. Grupy z przewagą ASCVD w najniższym kwartylu SBP lub DBP służyły jako odniesienie.

Rys. 3.

Skorygowane współczynniki ryzyka śmiertelności z wszystkich przyczyn w podgrupach z i bez przewlekłego ASCVD, związane z różnymi poziomami SBP ( A ) i DBP ( B ). Dostosowano do wieku, rasy, DM, CHF, statusu palenia, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, stężenia albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24-godzinnego białka w moczu. Grupy z przewagą ASCVD w najniższym kwartylu SBP lub DBP służyły jako odniesienie.

Rys. 4.

Skorygowane współczynniki ryzyka śmiertelności z wszystkich przyczyn w podgrupach o różnych poziomach szacowanego GFR, związanych z różnymi poziomami SBP ( A ) i DBP ( B ). Dostosowano do wieku, rasy, DM, ASCVD, CHF, statusu palenia tytoniu, BMI, stosowania leków przeciwnadciśnieniowych, szacowanego GFR, stężenia albuminy w surowicy, cholesterolu we krwi, hemoglobiny i 24 h białka w moczu. Grupy z szacowanym GFR <20 ml/min/1,73 m 2 w najniższym kwartylu SBP lub DBP stanowiły punkt odniesienia.

Rys. 4.

Skorygowane współczynniki ryzyka śmiertelności z wszystkich przyczyn w podgrupach o różnych poziomach szacowanego GFR, związanych z różnymi poziomami SBP ( A ) i DBP ( B ). Dostosowano wiek, rasę, DM, ASCVD, CHF, status palenia, BMI, stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych, szacowany GFR, albuminy w surowicy, cholesterol we krwi, hemoglobinę i 24-godzinne białko moczu. Grupy z szacowanym GFR <20 ml/min/1,73 m 2 w najniższym kwartylu SBP lub DBP stanowiły punkt odniesienia.

Tabela 1.

Charakterystyka wyjściowa osób stratyfikowanych według kategorii SBP

. SBP (mmHg) . . . . P -value .
. <133 . 133-154 . 155-170 . >170 . .
Liczebność (%) 217 (25,2) 238 (27.7) 211 (24.5) 194 (22.5)
Wiek (lata) 68.3±10.5 67.3±12.0 68.7±9.7 68.3±9.7 0.5
Płeć (mężczyzna) 213 (98,1) 238 (100) 209 (99.0) 192 (98.9) 0.1
Rasa Biała 182 (83.9) 182 (76.5) 156 (73.9) 130 (67.0) 0.001
Black 35 (16.1) 56 (23.5) 56 (26.0) 64 (32.9)
DM 110 (50.7) 130 (54.6) 104 (49.2) 111 (57.2) 0.3
ASCVD 146 (67.3) 149 (62.6) 115 (54.5) 117 (60,3) 0,05
EF >50% 67 (51,5) 84 (61,2) 85 (71,4) 79 (68,7) 0.007
35-50% 25 (19.2) 26 (18.3) 21 (17.6) 20 (17.3)
<35% 38 (29.2) 29 (20.4) 13 (10.9) 16 (13.9)
Use of ACEI/ARB 177 (73.1) 215 (76.2) 186 (69.9) 201 (78,5) 0,1
Stosowanie beta-blokerów 156 (64.4) 165 (58.5) 154 (57.8) 170 (66,4) 0,1
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 171 (70.6) 221 (78,3) 226 (84,9) 225 (87,8) <0,001
BMI (kg/m 2 ) 28,5±5.9 28,7±4,8 28,9±5,9 28,7±5,7 0,9
Czynne palenie 50 (25,6) 57 (25,2) 50 (25.6) 61 (32,9) 0,2
Szacowany GFR (ml/min/1.73 m 2 ) 32.9±10.3 34.3±11.8 32.2±11.8 31.1±11.5 0.03
Albumina (g/dl) 3,5±0,5 3,6±0,4 3.6±0,4 3,5±0,4 0,3
Haemoglobina (g/dl) 12.4±1,9 12,7±2,0 12,3±1,6 12,3±1,6 0,1
Cholesterol (mg/dl) a 176,8 (170,0-183,9) 185.0 (178,6-191,5) 189,7 (183,1-196,5) 196,6 (189,8-203,6) 0,0008
Białko w moczu (mg/24 h) a 454,8 (370,3-558.7) 710.4 (581.1-868.0) 910.8 (750.3-1105) 1365.9 (1091.2-1709.8) <0.0001
. SBP (mmHg) . . . . P -value .
. <133 . 133-154 . 155-170 . >170 . .
Liczebność (%) 217 (25,2) 238 (27.7) 211 (24.5) 194 (22.5)
Wiek (lata) 68.3±10.5 67.3±12.0 68.7±9.7 68.3±9.7 0.5
Płeć (mężczyzna) 213 (98,1) 238 (100) 209 (99.0) 192 (98.9) 0.1
Rasa Biała 182 (83.9) 182 (76.5) 156 (73.9) 130 (67.0) 0.001
Black 35 (16.1) 56 (23.5) 56 (26.0) 64 (32.9)
DM 110 (50.7) 130 (54.6) 104 (49.2) 111 (57.2) 0.3
ASCVD 146 (67.3) 149 (62.6) 115 (54.5) 117 (60,3) 0,05
EF >50% 67 (51,5) 84 (61,2) 85 (71,4) 79 (68,7) 0.007
35-50% 25 (19.2) 26 (18.3) 21 (17.6) 20 (17.3)
<35% 38 (29.2) 29 (20.4) 13 (10.9) 16 (13.9)
Use of ACEI/ARB 177 (73.1) 215 (76.2) 186 (69.9) 201 (78,5) 0,1
Stosowanie beta-blokerów 156 (64.4) 165 (58.5) 154 (57.8) 170 (66.4) 0.1
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 171 (70,6) 221 (78,3) 226 (84.9) 225 (87.8) <0.001
BMI (kg/m 2 ) 28.5±5.9 28.7±4.8 28.9±5.9 28.7±5.7 0.9
Czynne palenie 50 (25,6) 57 (25,2) 50 (25,6) 61 (32,9) 0,2
Szacowany GFR (ml/min/1.73 m 2 ) 32.9±10.3 34.3±11.8 32.2±11.8 31.1±11.5 0,03
Albumina (g/dl) 3,5±0,5 3,6±0.4 3.6±0.4 3.5±0.4 0.3
Haemoglobina (g/dl) 12.4±1.9 12.7±2.0 12.3±1.6 12.3±1.6 0.1
Cholesterol (mg/dl) a 176,8 (170,0-183,9) 185,0 (178,6-191,5) 189,7 (183,1-196,5) 196,6 (189,8-203,6) 0.0008
Białko w moczu (mg/24 h) a 454,8 (370,3-558,7) 710,4 (581,1-868,0) 910,8 (750,3-1105) 1365,9 (1091,2-1709.8) <0,0001

EF, frakcja wyrzutowa.

Porównań dokonano za pomocą analizy wariancji, dokładnego testu Fishera lub testu chi 2.

Dane przedstawiono jako średnie±SD, liczbę (% ogółu) lub średnią geometryczną (95% CI).

Tabela 1.

Charakterystyka wyjściowa osób stratyfikowanych według kategorii SBP

. SBP (mmHg) . . . . P -value .
. <133 . 133-154 . 155-170 . >170 . .
Liczebność (%) 217 (25,2) 238 (27.7) 211 (24.5) 194 (22.5)
Wiek (lata) 68.3±10.5 67.3±12.0 68.7±9.7 68.3±9.7 0.5
Płeć (mężczyzna) 213 (98,1) 238 (100) 209 (99.0) 192 (98.9) 0.1
Rasa Biała 182 (83.9) 182 (76.5) 156 (73.9) 130 (67.0) 0.001
Black 35 (16.1) 56 (23.5) 56 (26.0) 64 (32.9)
DM 110 (50.7) 130 (54.6) 104 (49.2) 111 (57.2) 0.3
ASCVD 146 (67.3) 149 (62.6) 115 (54.5) 117 (60.3) 0.05
EF >50% 67 (51.5) 84 (61.2) 85 (71.4) 79 (68.7) 0.007
35-50% 25 (19.2) 26 (18.3) 21 (17.6) 20 (17.3)
<35% 38 (29.2) 29 (20.4) 13 (10.9) 16 (13.9)
Use of ACEI/ARB 177 (73.1) 215 (76.2) 186 (69.9) 201 (78.5) 0.1
Use of beta-blockers 156 (64.4) 165 (58.5) 154 (57.8) 170 (66,4) 0,1
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 171 (70.6) 221 (78,3) 226 (84,9) 225 (87,8) <0,001
BMI (kg/m 2 ) 28,5±5.9 28,7±4,8 28,9±5,9 28,7±5,7 0,9
Czynne palenie 50 (25,6) 57 (25,2) 50 (25.6) 61 (32,9) 0,2
Szacowany GFR (ml/min/1.73 m 2 ) 32.9±10.3 34.3±11.8 32.2±11.8 31.1±11.5 0.03
Albumina (g/dl) 3,5±0,5 3,6±0,4 3.6±0,4 3,5±0,4 0,3
Haemoglobina (g/dl) 12.4±1,9 12,7±2,0 12,3±1,6 12,3±1,6 0,1
Cholesterol (mg/dl) a 176,8 (170,0-183,9) 185.0 (178,6-191,5) 189,7 (183,1-196,5) 196,6 (189,8-203,6) 0,0008
Białko w moczu (mg/24 h) a 454,8 (370,3-558.7) 710.4 (581.1-868.0) 910.8 (750.3-1105) 1365.9 (1091.2-1709.8) <0.0001
. SBP (mmHg) . . . . P -value .
. <133 . 133-154 . 155-170 . >170 . .
Liczebność (%) 217 (25,2) 238 (27.7) 211 (24.5) 194 (22.5)
Wiek (lata) 68.3±10.5 67.3±12.0 68.7±9.7 68.3±9.7 0.5
Płeć (mężczyzna) 213 (98,1) 238 (100) 209 (99.0) 192 (98.9) 0.1
Rasa Biała 182 (83.9) 182 (76.5) 156 (73.9) 130 (67.0) 0.001
Black 35 (16.1) 56 (23.5) 56 (26.0) 64 (32.9)
DM 110 (50.7) 130 (54.6) 104 (49.2) 111 (57.2) 0.3
ASCVD 146 (67.3) 149 (62.6) 115 (54.5) 117 (60.3) 0.05
EF >50% 67 (51.5) 84 (61.2) 85 (71.4) 79 (68.7) 0.007
35-50% 25 (19.2) 26 (18.3) 21 (17.6) 20 (17.3)
<35% 38 (29.2) 29 (20.4) 13 (10.9) 16 (13.9)
Use of ACEI/ARB 177 (73.1) 215 (76.2) 186 (69.9) 201 (78.5) 0.1
Use of beta-blockers 156 (64.4) 165 (58.5) 154 (57.8) 170 (66.4) 0.1
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 171 (70,6) 221 (78,3) 226 (84.9) 225 (87.8) <0.001
BMI (kg/m 2 ) 28.5±5.9 28.7±4.8 28.9±5.9 28.7±5.7 0.9
Czynne palenie 50 (25,6) 57 (25,2) 50 (25,6) 61 (32,9) 0,2
Szacowany GFR (ml/min/1.73 m 2 ) 32.9±10.3 34.3±11.8 32.2±11.8 31.1±11.5 0,03
Albumina (g/dl) 3,5±0,5 3,6±0.4 3.6±0.4 3.5±0.4 0.3
Haemoglobina (g/dl) 12.4±1.9 12.7±2.0 12.3±1.6 12.3±1.6 0.1
Cholesterol (mg/dl) a 176,8 (170,0-183,9) 185,0 (178,6-191,5) 189,7 (183,1-196,5) 196,6 (189,8-203,6) 0.0008
Białko w moczu (mg/24 h) a 454,8 (370,3-558,7) 710,4 (581,1-868,0) 910,8 (750,3-1105) 1365,9 (1091,2-1709.8) <0,0001

EF, frakcja wyrzutowa.

Porównań dokonano za pomocą analizy wariancji, dokładnego testu Fishera lub testu chi 2.

Dane przedstawiono jako średnie±SD, liczbę (% ogółu) lub średnią geometryczną (95% CI).

Tabela 2.

Dystrybucja zdarzeń, według kwartyli SBP i DBP

. Częstotliwość zgonów (95% CI) . Wskaźnik rozpoczęcia dializy (95% CI) .
Overall 122,8 (110,6-136,2) 56,7 (49,2-65.2)
SBP (mmHg)
<133 ( n = 217) 145,6 (117,4-180,6) 33,3 (22,7-49.0)
134-155 ( n = 238) 104.8 (85.0-129.1) 48.5 (36.4-64.5)
156-170 ( n = 211) 116.1 (94.2-143.1) 66.0 (50.9-85.6)
>170 ( n = 194) 133.7 (109.5-163.1) 77,6 (60,7-99,2)
DBP (mmHg)
<64 ( n = 233) 167.0 (135.7-205.6) 36.4 (25.0-53.2)
65-75 ( n = 197) 145.3 (116.7-180.9) 44.7 (33.9-66.4)
75-86 ( n = 230) 114.9 (94.9-139.1) 63.3 (49.7-80.6)
>86 ( n = 200) 91.5 (73.7-113.6) 71.5 (56.3-90.8)
. Częstotliwość zgonów (95% CI) . Częstość rozpoczynania dializ (95% CI) .
Overall 122,8 (110,6-136,2) 56,7 (49,2-65.2)
SBP (mmHg)
<133 ( n = 217) 145,6 (117,4-180,6) 33,3 (22,7-49.0)
134-155 ( n = 238) 104,8 (85,0-129,1) 48,5 (36,4-64,5)
156-170 ( n = 211) 116.1 (94.2-143.1) 66.0 (50.9-85.6)
>170 ( n = 194) 133.7 (109.5-163.1) 77.6 (60.7-99.2)
DBP (mmHg)
<64 ( n = 233) 167,0 (135,7-205,6) 36,4 (25,0-53.2)
65-75 ( n = 197) 145,3 (116,7-180,9) 44,7 (33,9-66,4)
75-86 ( n = 230) 114.9 (94.9-139.1) 63.3 (49.7-80.6)
>86 ( n = 200) 91.5 (73.7-113.6) 71.5 (56.3-90.8)
Tabela 2.

Dystrybucja zdarzeń, według kwartyli SBP i DBP

. Częstotliwość zgonów (95% CI) . Częstość rozpoczynania dializ (95% CI) .
Overall 122,8 (110,6-136,2) 56,7 (49,2-65.2)
SBP (mmHg)
<133 ( n = 217) 145,6 (117,4-180,6) 33,3 (22,7-49.0)
134-155 ( n = 238) 104,8 (85,0-129,1) 48,5 (36,4-64,5)
156-170 ( n = 211) 116.1 (94.2-143.1) 66.0 (50.9-85.6)
>170 ( n = 194) 133.7 (109.5-163.1) 77,6 (60,7-99,2)
DBP (mmHg)
<64 ( n = 233) 167.0 (135.7-205.6) 36.4 (25.0-53.2)
65-75 ( n = 197) 145.3 (116.7-180.9) 44.7 (33.9-66.4)
75-86 ( n = 230) 114.9 (94.9-139.1) 63.3 (49.7-80.6)
>86 ( n = 200) 91.5 (73.7-113.6) 71.5 (56.3-90.8)
. Częstotliwość zgonów (95% CI) . Częstość rozpoczynania dializ (95% CI) .
Overall 122,8 (110,6-136,2) 56,7 (49,2-65.2)
SBP (mmHg)
<133 ( n = 217) 145,6 (117,4-180,6) 33,3 (22,7-49.0)
134-155 ( n = 238) 104,8 (85,0-129,1) 48,5 (36,4-64,5)
156-170 ( n = 211) 116.1 (94.2-143.1) 66.0 (50.9-85.6)
>170 ( n = 194) 133.7 (109.5-163.1) 77.6 (60.7-99.2)
DBP (mmHg)
<64 ( n = 233) 167,0 (135,7-205,6) 36,4 (25,0-53.2)
65-75 ( n = 197) 145,3 (116,7-180,9) 44,7 (33,9-66,4)
75-86 ( n = 230) 114.9 (94.9-139.1) 63.3 (49.7-80.6)
>86 ( n = 200) 91.5 (73.7-113.6) 71.5 (56.3-90.8)
Tabela 3.

Asocjacje ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn w wieloczynnikowym modelu Coxa

. Współczynnik zagrożenia . SE . 95% CI . . Wartość P .
SBP (Referent: SBP <133 mmHg)
134-154 mmHg 0.62 0.10 0.45 0.85 0,003
155-170 mmHg 0,63 0,11 0.45 0,87 0,006
>170 mmHg 0,69 0,12 0.49 0,96 0,029
Wiek (1 rok) 1,04 0,01 1.03 1.06 <0.001
Rasa czarna (Referent: rasa biała) 0.88 0,12 0,68 1,15 0,351
DM 1.29 0.16 1.00 1.65 0.047
ASCVD 1.50 0.20 1.16 1.95 0.002
Frakcja wyrzutowa (Referent: EF >50%)
35-50% 1.30 0.24 0.91 1.86 0.15
<35% 2.01 0,34 1,44 2,79 <0,001
Brakujące EF 1.15 0.15 0.88 1.49 0.311
Używanie ACEI/ARB 1.03 0.12 0.81 1.30 0.836
Stosowanie beta-blokerów 0,98 0,12 0,77 1,24 0.847
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 1.09 0.15 0.83 1.43 0,539
BBI (Referent: BMI<25 kg/m 2 )
25-27.9 kg/m 2 0,96 0,20 0.64 1,45 0,849
28-32 kg/m 2 0,97 0.21 0,63 1,48 0,881
>32 kg/m 2 1,03 0.23 0,67 1,59 0,89
Brakujące BMI 3,43 0,60 2,43 4,84 <0.001
Czynne palenie
Czynne palenie 1.31 0,17 1,02 1,70 0,038
Brakujący status palenia 0.98 0,19 0,68 1,43 0,921
Szacowany GFR (1 ml/min/1.73 m 2 ) 0.98 0.01 0.97 0.99 0.001
Haemoglobina (1 g/dl) 1,00 0,04 0,94 1,08 0.907
Albumina (1 g/dl) 0,43 0,06 0,33 0,55 <0.001
Cholesterol (1 ln-jednostka) 0,74 0,16 0,49 1.12 0,151
24 h białko w moczu (1 ln-jednostka) 0,87 0,04 0.79 0,95 0,003
Dializa 1,97 0,31 1.45 2.68 <0.001
. Współczynnik zagrożenia . SE . 95% CI . . Wartość P .
SBP (Referent: SBP <133 mmHg)
134-154 mmHg 0.62 0.10 0.45 0.85 0,003
155-170 mmHg 0,63 0,11 0.45 0,87 0,006
>170 mmHg 0,69 0,12 0.49 0,96 0,029
Wiek (1 rok) 1,04 0,01 1.03 1.06 <0.001
Rasa czarna (Referent: rasa biała) 0.88 0.12 0.68 1.15 0,351
DM 1,29 0,16 1,00 1,65 0.047
ASCVD 1.50 0.20 1.16 1.95 0.002
Frakcja wyrzutowa (Referent: EF >50%)
35-50% 1.30 0.24 0.91 1.86 0.15
<35% 2.01 0,34 1,44 2,79 <0,001
Brakujące EF 1.15 0,15 0,88 1,49 0,311
Use of ACEI/ARB 1.03 0,12 0,81 1,30 0,836
Use of beta-blockers 0.98 0.12 0.77 1.24 0.847
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 1,09 0,15 0,83 1,43 0.539
BBI (Referent: BMI<25 kg/m 2 )
25-27.9 kg/m 2 0,96 0,20 0,64 1,45 0.849
28-32 kg/m 2 0,97 0,21 0,63 1,48 0.881
>32 kg/m 2 1,03 0,23 0,67 1,59 0.89
Brakujące BMI 3,43 0,60 2,43 4,84 <0.001
Czynne palenie
Czynne palenie 1.31 0,17 1,02 1,70 0,038
Brakujący status palenia 0,98 0,19 0,68 1,43 0.921
Szacowany GFR (1 ml/min/1,73 m 2 ) 0,98 0,01 0,97 0.99 0.001
Haemoglobina (1 g/dl) 1.00 0.04 0.94 1.08 0,907
Albumina (1 g/dl) 0,43 0,06 0,33 0.55 <0,001
Cholesterol (1 ln-jednostka) 0,74 0,16 0.49 1,12 0,151
Białko w moczu po 24 h (1 ln-jednostka) 0,87 0.04 0,79 0,95 0,003
Dializa 1,97 0.31 1,45 2,68 <0,001
Tabela 3.

Asocjacje ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn w wieloczynnikowym modelu Coxa

. Współczynnik zagrożenia . SE . 95% CI . . Wartość P .
SBP (Referent: SBP <133 mmHg)
134-154 mmHg 0.62 0.10 0.45 0,85 0,003
155-170 mmHg 0,63 0.11 0,45 0,87 0,006
>170 mmHg 0.69 0,12 0,49 0,96 0,029
Wiek (1 rok) 1.04 0.01 1.03 1.06 <0.001
Rasa czarna (Referent: rasa biała) 0,88 0,12 0,68 1.15 0.351
DM 1.29 0.16 1.00 1.65 0.047
ASCVD 1,50 0,20 1,16 1,95 0.002
Frakcja wyrzutowa (Referent: EF >50%)
35-50% 1.30 0.24 0.91 1.86 0.15
<35% 2.01 0.34 1.44 2.79 <0.001
Brak EF 1.15 0,15 0,88 1,49 0,311
Use of ACEI/ARB 1,03 0,12 0,81 1.30 0,836
Stosowanie beta-blokerów 0,98 0,12 0,77 1,24 0.847
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 1,09 0,15 0,83 1,43 0.539
BBI (Referent: BMI<25 kg/m 2 )
25-27.9 kg/m 2 0.96 0.20 0.20 0.64 1,45 0,849
28-32 kg/m 2 0,97 0.21 0,63 1,48 0,881
>32 kg/m 2 1.03 0,23 0,67 1,59 0,89
Brakujące BMI 3,43 0,60 2,43 4.84 <0,001
Czynne palenie
Czynne palenie 1.31 0,17 1,02 1,70 0,038
Brakujący status palenia 0,98 0,19 0.68 1,43 0,921
Szacowany GFR (1 ml/min/1,73 m 2 ) 0,98 0,01 0,97 0,99 0.001
Haemoglobina (1 g/dl) 1.00 0.04 0.94 1.08 0.907
Albumina (1 g/dl) 0.43 0,06 0,33 0,55 <0,001
Cholesterol (1 ln-jednostka) 0,74 0,16 0.49 1,12 0,151
24 h białko w moczu (1 ln-jednostka) 0,87 0,04 0,79 0,95 0.003
Dializa 1,97 0,31 1,45 2,68 <0,001
. Współczynnik zagrożenia . SE . 95% CI . . Wartość P .
SBP (Referent: SBP <133 mmHg)
134-154 mmHg 0.62 0.10 0.45 0.85 0,003
155-170 mmHg 0,63 0,11 0.45 0,87 0,006
>170 mmHg 0,69 0,12 0.49 0,96 0,029
Wiek (1 rok) 1,04 0,01 1.03 1.06 <0.001
Rasa czarna (Referent: rasa biała) 0.88 0.12 0.68 1.15 0.351
DM 1.29 0.16 1.00 1.65 0.047
ASCVD 1.50 0.20 1.16 1.95 0.002
Frakcja wyrzutowa (Referent: EF >50%)
35-50% 1.30 0.24 0.91 1.86 0.15
<35% 2.01 0,34 1,44 2,79 <0,001
Brakujące EF 1.15 0,15 0,88 1,49 0,311
Use of ACEI/ARB 1.03 0,12 0,81 1,30 0,836
Use of beta-blockers 0.98 0.12 0.77 1.24 0.847
Stosowanie innych leków przeciwnadciśnieniowych 1.09 0.15 0.83 1.43 0.539
BBI (Referent: BMI<25 kg/m 2 )
25-27.9 kg/m 2 0,96 0,20 0,64 1,45 0.849
28-32 kg/m 2 0,97 0,21 0,63 1,48 0.881
>32 kg/m 2 1,03 0,23 0,67 1,59 0.89
Brakujące BMI 3,43 0,60 2,43 4,84 <0.001
Czynne palenie
Czynne palenie 1.31 0,17 1,02 1,70 0,038
Brakujący status palenia 0,98 0,19 0,68 1,43 0.921
Szacowany GFR (1 ml/min/1,73 m 2 ) 0,98 0,01 0,97 0.99 0.001
Haemoglobina (1 g/dl) 1.00 0.04 0.94 1.08 0,907
Albumina (1 g/dl) 0,43 0,06 0,33 0.55 <0,001
Cholesterol (1 ln-jednostka) 0,74 0,16 0.49 1,12 0,151
Białko w moczu po 24 h (1 ln-jednostka) 0,87 0.04 0,79 0,95 0,003
Dializa 1,97 0,31 1.45 2,68 <0,001

Dyskusja

Badaliśmy związek SBP i DBP ze śmiertelnością z wszystkich przyczyn w historycznej prospektywnej kohorcie pacjentów z umiarkowaną do ciężkiej CKD. Stwierdziliśmy, że zarówno SBP, jak i DBP były odwrotnie związane ze śmiertelnością ogólną, ale że istniały znaczące interakcje z występującym ASCVD (dla DBP) i z niższym GFR, wskazując, że niskie ciśnienie krwi może nie być niezależnym czynnikiem ryzyka śmiertelności, ale raczej surogatem markera ASCVD i chorób współistniejących związanych z niskim GFR.

Związek niższego ciśnienia tętniczego ze zwiększoną śmiertelnością opisywano wielokrotnie u pacjentów z CKD w stadium 5, dializowanych, a zjawisko to określono mianem „odwróconej epidemiologii” lub „paradoksu czynników ryzyka”, aby przeciwstawić je dobrze ugruntowanemu i silnemu bezpośredniemu związkowi między wyższym ciśnieniem tętniczym a zwiększoną śmiertelnością stwierdzoną w populacji ogólnej . Niektóre z proponowanych wyjaśnień tego zjawiska obejmują różnice w stanie neurohormonalnym u osób otyłych i z nadciśnieniem, interakcję między endotoksyną a lipoproteinami, odwrotną przyczynowość, tendencyjność przeżycia oraz obecność konkurencyjnych czynników ryzyka i modyfikujący wpływ przewlekłego stanu zapalnego na tradycyjne czynniki ryzyka ASCVD. U pacjentów z CKD stopniowa utrata funkcji nerek wiąże się z rozwojem wielu nieprawidłowości, takich jak niedokrwistość, niedożywienie i zapalenie, podwyższenie poziomu homocysteiny oraz nieprawidłowości w metabolizmie kości i minerałów. Możliwe, że w przebiegu CKD zmiany te prowadzą do zwiększonego obciążenia niedokrwistością i chorobami sercowo-naczyniowymi oraz do równoczesnego obniżenia ciśnienia tętniczego w wyniku zaostrzenia choroby niedokrwiennej serca i niewydolności serca lub w wyniku neuropatii autonomicznej związanej z niedokrwistością. Wyższa śmiertelność związana z niższym ciśnieniem tętniczym w CKD byłaby wówczas wynikiem przewagi śmiertelności związanej z obecną już chorobą układu sercowo-naczyniowego nad ryzykiem śmiertelności związanym z wyższym ciśnieniem tętniczym, w przeciwieństwie do związku przyczynowo-skutkowego między śmiertelnością a niższym ciśnieniem tętniczym. Postulujemy również, że wyżej wymienione procesy patologiczne będą rozwijać się stopniowo w trakcie postępującej CKD, a zatem odwrotny związek między niskim ciśnieniem tętniczym a śmiertelnością może ujawnić się dopiero w późniejszych stadiach choroby. Nasze wyniki potwierdzają te hipotezy, ponieważ odwrotny związek między ciśnieniem tętniczym a śmiertelnością występował tylko u pacjentów z szacunkowym GFR <30 ml/min/1,73 m 2 oraz (w przypadku DBP) u osób z przewlekłą ASCVD.

Nasze badanie ma kilka niedociągnięć, które należy podkreślić. Nasza kohorta składała się prawie wyłącznie z mężczyzn z jednego ośrodka medycznego; dlatego też nasze wnioski mogą nie mieć zastosowania u kobiet lub pacjentów z innych obszarów geograficznych. Ponieważ było to badanie obserwacyjne, nie można na jego podstawie ustalić związków przyczynowo-skutkowych, ale można opisać asocjacje. Chociaż staraliśmy się uwzględnić kilka potencjalnych czynników ryzyka, które mogą wpływać na wyniki badania, nadal mogą być obecne pozostałe i/lub nieznane czynniki zakłócające. Zdefiniowaliśmy ASCVD historycznie, ale bez potwierdzenia. Takie podejście mogło spowodować niedoszacowanie rzeczywistej częstości występowania ASCVD, która mogła być nawet wyższa niż 60,5%, które stwierdziliśmy w badanej populacji. Wreszcie, użyliśmy pojedynczego pomiaru ciśnienia krwi; dlatego nie można było uwzględnić wpływu zmian podłużnych w tym parametrze.

Perspektywa

Opisujemy odwrotny związek między ciśnieniem krwi a śmiertelnością z wszystkich przyczyn u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką CKD. Związek ten został wyjaśniony obecnością bardziej zaawansowanej CKD i występowaniem ASCVD, co sugeruje, że paradoksalny związek stwierdzony w naszym badaniu może nie być związkiem przyczynowym. Podobne wyniki zostały opisane przez Liu i wsp. dla poziomu cholesterolu we krwi, który, podobnie jak ciśnienie krwi, wykazuje odwrotny związek ze śmiertelnością u pacjentów dializowanych, ale związek ten był ograniczony do osób z podwyższonym poziomem białka C-reaktywnego. Wyniki te sugerują, że należy rozważyć interwencje terapeutyczne ukierunkowane na tradycyjne czynniki ryzyka ASCVD u pacjentów z CKD, chociaż nie jest jeszcze jasne, czy takie interwencje okażą się skuteczne w poprawie śmiertelności lub zachorowalności. Idealne wartości ciśnienia tętniczego wpływające na śmiertelność u pacjentów z CKD muszą być ustalone na podstawie badań klinicznych, a nie badań obserwacyjnych. Przestrzegamy zatem przed nadinterpretacją wyników badań obserwacyjnych i kompromitacją leczenia nadciśnienia tętniczego w tej populacji chorych.

Część tego materiału została przedstawiona w formie abstraktu na American Society of Nephrology Renal Week 2005 w Philadelphia, PA, USA.

Oświadczenie o konflikcie interesów . Nie zgłoszono.

1

Gasowski J, Fagard RH, Staessen JA et al . Pulsacyjna składowa ciśnienia tętniczego jako predyktor śmiertelności w nadciśnieniu tętniczym: metaanaliza grup kontrolnych badań klinicznych.

J Hypertens
2002

;

20

:

145

-151

2

van den Hoogen PC, Feskens EJ, Nagelkerke NJ, Menotti A, Nissinen A, Kromhout D. The relationship between blood pressure and mortality due to coronary heart disease among men in different parts of the world. Seven Countries Study Research Group.

N Engl J Med
2000

;

342

:

1

-8

3

Vasan RS, Larson MG, Leip EP et al . Wpływ wysokiego prawidłowego ciśnienia krwi na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

N Engl J Med
2001

;

345

:

1291

-1297

4

Duranti E, Imperiali P, Sasdelli M. Is hypertension a mortality risk factor in dialysis?

Kidney Int Suppl
1996

;

55

:

S173

-S174

5

Fleischmann EH, Bower JD, Salahudeen AK. Risk factor paradox in hemodialysis: better nutrition as a partial explanation.

ASAIO J
2001

;

47

:

74

-81

6

Iseki K, Miyasato F, Tokuyama K et al . Low diastolic blood pressure, hypoalbuminemia, and risk of death in a cohort of chronic hemodialysis patients.

Kidney Int
1997

;

51

:

1212

-1217

7

Klassen PS, Lowrie EG, Reddan DN et al . Association between pulse pressure and mortality in patients undergoing maintenance hemodialysis.

JAMA
2002

;

287

:

1548

-1555

8

Port FK, Hulbert-Shearon TE, Wolfe RA et al . Predialysis blood pressure and mortality risk in a national sample of maintenance hemodialysis patients.

Am J Kidney Dis
1999

;

33

:

507

-517

9

Zager PG, Nikolic J, Brown RH et al . 'U’ curve association of blood pressure and mortality in hemodialysis patients. Medical Directors of Dialysis Clinic, Inc.

Kidney Int
1998

;

54

:

561

-569

10

Agarwal R. Hypertension and survival in chronic hemodialysis patients: past lessons and future opportunities.

Kidney Int
2005

;

67

:

1

-13

11

Kalantar-Zadeh K, Kilpatrick RD, McAllister CJ, Greenland S, Kopple JD. Reverse epidemiology of hypertension and cardiovascular death in the hemodialysis population: the 58th annual fall conference and scientific sessions.

Nadciśnienie tętnicze
2005

;

45

:

811

-817

12

K/DOQI clinical practice guidelines for chronic kidney disease: evaluation, classification, and stratification.

Am J Kidney Dis
2002

;

39

:

S1

-S266

13

Levey AS, Bosch JP, Lewis JB, Greene T, Rogers N, Roth D. A more accurate method to estimate glomerular filtration rate from serum creatinine: a new prediction equation.

Ann Intern Med
1999

;

130

:

461

-470

14

Coresh J, Longenecker JC, Miller ER,III, Young HJ, Klag MJ. Epidemiologia czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w przewlekłej chorobie nerek.

J Am Soc Nephrol
1998

;

9

:

S24

-S30

15

Weber MA, Neutel JM, Smith DH. Contrasting clinical properties and exercise responses in obese and lean hypertensive patients.

J Am Coll Cardiol
2001

;

37

:

169

-174

16

Rauchhaus M, Coats AJ, Anker SD. The endotoxin-lipoprotein hypothesis.

Lancet
2000

;

356

:

930

-933

17

Macleod J, Davey SG. Czynniki psychospołeczne i zdrowie publiczne: odpowiedni przypadek do leczenia?

J Epidemiol Community Health
2003

;

57

:

565

-570

18

Kalantar-Zadeh K, Block G, Humphreys MH, Kopple JD. Odwrotna epidemiologia czynników ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów dializowanych podtrzymująco.

Kidney Int
2003

;

63

:

793

-808

19

Kalantar-Zadeh K, Ikizler TA, Block G, Avram MM, Kopple JD. Malnutrition-inflammation complex syndrome in dialysis patients: causes and consequences.

Am J Kidney Dis
2003

;

42

:

864

-881

20

Philipp S, Ollmann H, Schink T, Dietz R, Luft FC, Willenbrock R. The impact of anemia and kidney function in congestive heart failure and preserved systolic function.

Nephrol Dial Transplant
2005

;

20

:

915

-919

21

Astor BC, Muntner P, Levin A, Eustace JA, Coresh J. Association of kidney function with anemia: the Third National Health and Nutrition Examination Survey (1988-1994).

Arch Intern Med
2002

;

162

:

1401

-1408

22

Pecoits-Filho R, Heimburger O, Barany P et al . Associations between circulating inflammatory markers and residual renal function in CRF patients.

Am J Kidney Dis
2003

;

41

:

1212

-1218

23

Davies L, Wilmshurst EG, McElduff A, Gunton J, Clifton-Bligh P, Fulcher GR. The relationship among homocystein, creatinine clearance, and albuminuria in patients with type 2 diabetes.

Diabetes Care
2001

;

24

:

1805

-1809

24

Eknoyan G, Levin A, Levin N. Bone metabolism and disease in chronic kidney disease.

Am J Kidney Dis
2003

;

42

:

1

-201

25

Luft FC. Choroba nerek jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.

Basic Res Cardiol
2000

;

95

:

I72

-I76

26

Busby WJ, Campbell AJ, Robertson MC. Is low blood pressure in elderly people just a consequence of heart disease and frailty?

Age Ageing
1994

;

23

:

69

-74

27

Liu Y, Coresh J, Eustace JA et al . Association between cholesterol level and mortality in dialysis patients: role of inflammation and malnutrition.

JAMA
2004

;

291

:

451

-459

Uwagi autorów

1Salem Veterans Affairs Medical Center, Salem, VA, 2University of Virginia, Charlottesville, VA, 3Los Angeles Biomedical Research Institute at Harbor – UCLA Medical Center, Torrance, CA, 4David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, CA and 5Johns Hopkins Bayview Medical Center, Baltimore, MD, USA

Published by Oxford University Press on behalf of ERA-EDTA.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.