4.7 α-Pinene
α-Pinene, bicykliczny monoterpen, jest najszerzej rozpowszechnionym terpenoidem w przyrodzie (Noma & Asakawa, 2010), ale ten wszechstronny środek terapeutyczny jest niestety reprezentowany w niższym stężeniu w nowoczesnych chemowarach konopi, chociaż podobno jest stosunkowo obfity w chemowarze „Blue Dream” w południowej Kalifornii (Backes, 2014). Ma wysoką biodostępność poprzez inhalację (60%) z szybkim metabolizmem i redystrybucją (Falk i in., 1990).
Jej efekty farmakologiczne są legion: przeciwzapalne poprzez PGE-1 (Gil, Jimenez, Ocete, Zarzuelo, & Cabo, 1989), bronchodilator u ludzi przy niskich poziomach ekspozycji (Falk i in., 1990), antybiotyk w EO, który był równie skuteczny jak wankomycyna przeciwko MRSA i innym opornym bakteriom (Kose, Deniz, Sarikurkcu, Aktas, & Yavuz, 2010) (MIC 125 μg/mL) w EO z Salvia rosifolia składającym się z 34,8% pinenu, i był najsilniejszym związkiem w EO z drzewa herbacianego przeciwko P. acnes i Staph spp. Odnotowano również skuteczność α-pinenu w zwalczaniu biofilmów MRSA, Cryptococcus neoformans i Candida albicans (Rivas da Silva i in., α-pinen radykalnie zwiększył skuteczność antybiotyków, obniżając MIC ciprofloksacyny, erytromycyny i triklosanu wobec patogenu zapalenia żołądka i jelit, Campylobacter jejuni, poprzez promowanie genów efflux cmeABC i Cj1687, zmniejszając integralność błony bakteryjnej i zakłócając reakcje szoku termicznego (Kovac et al., 2015). Był on również korzystny przeciwko promastigotom Leishmania amazonensis (IC50 19,7 μg/mL) oraz aksenicznym i wewnątrzkomórkowym formom amastigot (IC50 43,9 i 38,1 μg/mL) (Rodrigues i in., 2015). α-Pinen wykazywał aktywność larwobójczą wobec Anopholes subpictus, wektora malarii (LC50 32,09 μg/mL), Aedes albopictus, wektora dengi (LC50 34,09 μg/mL) oraz Culex tritaeniorhynchus, wektora japońskiego zapalenia mózgu (LC50 36.75 μg/mL) (Govindarajan, Rajeswary, Hoti, Bhattacharyya, & Benelli, 2016).
Pinen zwiększał ruchliwość myszy po inhalacji 13,77% (Buchbauer i in., 1993). Jego największa wartość terapeutyczna może wynikać z jego inhibicji acetylocholinesterazy (Perry, Houghton, Theobald, Jenner, & Perry, 2000), wytwarzając IC50 0,44 mM (Miyazawa & Yamafuji, 2005), co służy do zmniejszenia lub wyeliminowania jednego z podstawowych działań niepożądanych związanych z THC, czyli upośledzenia pamięci krótkotrwałej. Zdolność ta może również służyć w sposób godny podziwu w leczeniu demencji, zespołu, w którym THC przyniosło już korzyści w przeciwdziałaniu pobudzeniu (Russo, Guy, & Robson, 2007; Volicer, Stelly, Morris, McLaughlin, & Volicer, 1997).
Wdychanie α-pinenu u myszy w stężeniu 10 μL/L wywoływało efekt anksjolityczny w labiryncie elevated plus, z ogólną dystrybucją w mózgu i wzrostem mRNA hydroksylazy tyrozynowej w śródmózgowiu (Kasuya i in., 2015). W przewlekłej inhalacji przez 5 dni, efekty anksjolityczne zostały utrzymane (Satou, Kasuya, Maeda, & Koike, 2014).
α-Pinene został również zasugerowany jako modulator zdarzeń związanych z przedawkowaniem THC (Russo, 2011), z historycznymi anegdotami wspierającymi jego użycie jako antidotum na zatrucie konopiami indyjskimi. α-Pinen w stężeniu 2 μg/mL zapewniał 69% ochronę astrocytów szczurów przed śmiercią komórek wywołaną H2O2 (Elmann i in., 2009).
Przewlekła ekspozycja na pinen prowadziła do zmniejszenia wzrostu czerniaka u myszy przy stężeniu 180 ng/L (1 ppm) w powietrzu atmosferycznym, dawce zbyt niskiej, aby bezpośrednio wpłynąć na nowotwór (Kusuhara i in., 2012). Ten efekt promujący zdrowie psychiczne, przypisywany tutaj ekspozycji na pinenę, jest znany w Japonii jako „Shinrin-yoku” lub „kąpiel w lesie”. Natomiast bezpośrednią korzyść synergistyczną i izobolograficzną zaobserwowano w przypadku α-pinenu w połączeniu z paklitakselem vs komórki niedrobnokomórkowego raka płuc A549 z dowodami apoptozy (Zhang i in., 2015). α-Pinen hamował wzrost ludzkich komórek hepatoma BEL-7402 w 79,3%, zarówno w zależności od czasu, jak i dawki w ciągu 3 dni w stężeniu 8 mg/L (Chen i in., 2015), powodując zatrzymanie cyklu w fazie G2/M, zmniejszenie liczby ksenograftów guza vs kontrola (P < 0,01), i równoważny z tym od 5-flurouracilu, wzrost ekspresji Chk1 i -2, wskazujący na uszkodzenia DNA prowadzące do śmierci komórki.
.