Uaktualnione zalecenia dotyczące stosowania dużych dawek ibuprofenu

Przegląd potwierdza niewielkie ryzyko sercowo-naczyniowe w przypadku stosowania dawek dobowych wynoszących lub przekraczających 2400 mg

Komisja CMDh1 zatwierdziła w drodze konsensusu uaktualnione zalecenia dotyczące stosowania dużych dawek ibuprofenu. Oceny Ryzyka w ramach Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii (PRAC), który potwierdził niewielkie zwiększone ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu, u pacjentów przyjmujących duże dawki ibuprofenu (na poziomie lub powyżej 2400 mg na dobę). W przeglądzie wyjaśniono, że ryzyko związane z dużymi dawkami ibuprofenu jest podobne do ryzyka obserwowanego w przypadku niektórych innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), w tym inhibitorów COX-2 i diklofenaku.

Nie obserwuje się zwiększenia ryzyka sercowo-naczyniowego w przypadku stosowania ibuprofenu w dawkach do 1200 mg na dobę, co stanowi największą dawkę ogólnie stosowaną w preparatach bez recepty przyjmowanych doustnie w Unii Europejskiej (UE).

W celu zminimalizowania ryzyka sercowo-naczyniowego należy unikać stosowania dużych dawek ibuprofenu (2 400 mg na dobę lub większych) u pacjentów z poważnymi chorobami serca lub układu krążenia, takimi jak niewydolność serca, choroby serca i zaburzenia krążenia lub u osób, które wcześniej przebyły zawał serca lub udar mózgu.

Dodatkowo lekarze powinni dokładnie ocenić czynniki ryzyka chorób serca lub układu krążenia u pacjenta przed rozpoczęciem długotrwałego leczenia ibuprofenem, zwłaszcza jeśli konieczne jest stosowanie dużych dawek. Czynniki ryzyka obejmują palenie tytoniu, wysokie ciśnienie krwi, cukrzycę i wysoki poziom cholesterolu we krwi.

W ramach przeglądu przeanalizowano również dane dotyczące interakcji między ibuprofenem a aspiryną w małej dawce, gdy ta ostatnia jest przyjmowana w celu zmniejszenia ryzyka zawałów serca i udarów mózgu. Badania laboratoryjne wykazały, że ibuprofen zmniejsza działanie rozrzedzające krew aspiryny. Nie ma jednak pewności, czy długotrwałe stosowanie ibuprofenu w praktyce klinicznej zmniejsza korzyści wynikające ze stosowania małej dawki aspiryny w zapobieganiu zawałom serca i udarom mózgu. Sporadyczne stosowanie ibuprofenu nie powinno wpływać na korzyści wynikające ze stosowania aspiryny w małych dawkach.

Zaktualizowane wskazówki dotyczące ryzyka sercowo-naczyniowego związanego ze stosowaniem ibuprofenu w dużych dawkach zostaną uwzględnione w informacjach o produkcie leczniczym dotyczących leków zawierających ibuprofen, wraz z informacjami na temat interakcji między ibuprofenem a aspiryną.

Zalecenia dotyczące ibuprofenu odnoszą się również do deksibuprofenu, leku podobnego do ibuprofenu. Duża dawka deksibuprofenu to dawka równa lub większa niż 1200 mg na dobę.

Ponieważ CMDh uzgodnił obecnie zalecenia PRAC w drodze konsensusu, zmiany w informacjach o produkcie dla leków zawierających ibuprofen i deksibuprofen zostaną wprowadzone przez państwa członkowskie, w których leki te są dopuszczone do obrotu, zgodnie z ustalonym harmonogramem.

Informacje dla pacjentów

• Obejmujący całą UE przegląd dotyczący ibuprofenu potwierdził, że istnieje niewielkie ryzyko zawałów serca i udarów mózgu u pacjentów przyjmujących duże dawki leku (na poziomie lub powyżej 2400 mg na dobę). Nie zaobserwowano ryzyka w przypadku ibuprofenu w dawkach do 1200 mg na dobę, co stanowi największą dawkę przyjmowaną zazwyczaj przez większość pacjentów.
• Ryzyko związane z dużymi dawkami ibuprofenu jest podobne do ryzyka obserwowanego w przypadku niektórych innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), w tym inhibitorów COX-2 i diklofenaku. W przypadku diklofenaku ryzyko to oszacowano na około 3 dodatkowe przypadki zawału serca na każde 1000 pacjentów przyjmujących diklofenak przez rok.
• Stosowanie dużych dawek ibuprofenu nie jest już zalecane, jeśli u pacjenta występują schorzenia serca lub układu krążenia, takie jak niewydolność serca, choroby serca i problemy z krążeniem lub jeśli u pacjenta wystąpił wcześniej zawał serca lub udar mózgu.
• Przed rozpoczęciem leczenia dużą dawką ibuprofenu lekarz dokładnie oceni pacjenta, aby sprawdzić, czy u pacjenta występują czynniki ryzyka, takie jak wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu we krwi, cukrzyca lub czy pacjent pali papierosy.
• Długotrwałe stosowanie ibuprofenu może zmniejszać działanie aspiryny w małej dawce, gdy ta ostatnia jest przyjmowana w celu zmniejszenia ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Dlatego przed zastosowaniem ibuprofenu z aspiryną należy zawsze zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.
• Zalecenia dotyczące ibuprofenu dotyczą również deksibuprofenu, leku podobnego do ibuprofenu. Duża dawka deksibuprofenu to dawka wynosząca lub przekraczająca 1200 mg na dobę.
• W razie jakichkolwiek pytań należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty.

Informacje dla pracowników służby zdrowia

• Dane z metaanaliz i badań epidemiologicznych wskazują, że istnieje zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych (takich jak zawał mięśnia sercowego lub udar) związane ze stosowaniem ibuprofenu w dużych dawkach (w dawce lub powyżej 2 400 mg na dobę).1-4
• Ryzyko związane ze stosowaniem ibuprofenu w dużych dawkach jest podobne do ryzyka obserwowanego w przypadku niektórych innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), w tym inhibitorów COX-2 i diklofenaku. W przypadku diklofenaku ryzyko to oszacowano na około trzy dodatkowe poważne zdarzenia naczyniowe na 1000 uczestników rocznie.
• Wysokich dawek ibuprofenu należy unikać u pacjentów ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego (np. niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, zastoinowa niewydolność serca (klasa II-III wg NYHA), utrwalona choroba niedokrwienna serca, choroba tętnic obwodowych i choroba naczyniowo-mózgowa).
• Pacjenci z czynnikami ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych (np. nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, cukrzyca i palenie tytoniu) powinni być leczeni dużymi dawkami ibuprofenu tylko po dokładnym rozważeniu.
• Wpływ czasu trwania leczenia ibuprofenem na ryzyko sercowo-naczyniowe jest niepewny.
• Chociaż nie są dostępne specyficzne dane dotyczące ryzyka sercowo-naczyniowego związanego ze stosowaniem deksibuprofenu, oczekuje się podobnego ryzyka sercowo-naczyniowego jak w przypadku stosowania dużych dawek ibuprofenu, gdy deksibuprofen jest stosowany w dawkach ekwipotencjalnych (w dawce równej lub większej niż 1200 mg na dobę).
• Dane doświadczalne sugerują, że długotrwałe stosowanie ibuprofenu/deksibuprofenu może zmniejszać kardioprotekcyjne działanie kwasu acetylosalicylowego w małej dawce (zwykle 75 mg na dobę). Wynika to z faktu, że ibuprofen może kompetycyjnie hamować działanie kwasu acetylosalicylowego w małej dawce na agregację płytek krwi, gdy są one stosowane jednocześnie. Uważa się, że w przypadku sporadycznego stosowania ibuprofenu nie jest prawdopodobny żaden istotny klinicznie efekt.

W przeglądzie uwzględniono dane z kilku badań, w tym:

1. Bhala N, Emberson J, Merhi A, et al. Vascular and upper gastrointestinal effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs: meta-analyses of individual participant data from randomised trials. Lancet 2013;382:769-79.
2. Salvo F, Fourrier-Reglat A, Bazin F, et al. Cardiovascular and gastrointestinal safety of NSAIDs: a systematic review of meta-analyses of randomized clinical trials. Clinical pharmacology and therapeutics 2011;89:855-66.
3. Olsen AM, Fosbol EL, Lindhardsen J, et al. Long-term cardiovascular risk of nonsteroidal anti-inflammatory drug use according to time passed after first-time myocardial infarction: a nationwide cohort study. Circulation 2012;126:1955-63.
4. Olsen AM, Fosbol EL, Lindhardsen J, et al. Cause-specific cardiovascular risk associated with nonsteroidal anti-inflammatory drugs among myocardial infarction patients–a nationwide study. PloS one 2013;8:e54309.

Więcej o leku

Ibuprofen jest lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym, który należy do klasy leków zwanych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Działa on poprzez blokowanie enzymu zwanego cyklooksygenazą, który wytwarza prostaglandyny, substancje biorące udział w stanach zapalnych i bólu.

Zwykła dawka dla dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat wynosi 200 do 400 mg, 3 lub 4 razy na dobę w zależności od potrzeb.

Ibuprofen występuje w lekach jako mieszanina dwóch cząsteczek, które są enancjomerami (lustrzanymi odbiciami siebie nawzajem). Deksibuprofen, aktywny enancjomer, jest czasami dostępny samodzielnie i dlatego został uwzględniony w tym przeglądzie. Dawka 2 400 mg ibuprofenu na dobę jest równoważna dawce 1 200 mg deksibuprofenu na dobę.

Ibuprofen i deksibuprofen są obecnie dostępne w Unii Europejskiej (UE) w wielu różnych postaciach. Przegląd obejmował preparaty do stosowania ogólnoustrojowego (przeznaczone do działania na cały organizm, takie jak stosowanie doustne lub we wstrzyknięciach); nie obejmował on preparatów takich jak żele lub aerozole stosowane na skórę obszaru dotkniętego chorobą. Leki zawierające ibuprofen i deksibuprofen zostały dopuszczone do obrotu w UE w drodze krajowych procedur zatwierdzania i są dostępne od wielu lat pod różnymi nazwami handlowymi. Są one dostępne na receptę i bez recepty.

Więcej o bezpieczeństwie stosowania leków z grupy NLPZ

Bezpieczeństwo stosowania leków z grupy NLPZ, w tym ibuprofenu, było regularnie analizowane przez władze w UE w ciągu ostatnich kilku lat. Przeglądy przeprowadzone w latach 2005, 2006 i 2012 potwierdziły, że leki z grupy NLPZ są związane z niewielkim zwiększeniem ryzyka tętniczych zdarzeń zakrzepowo-zatorowych (zakrzepy krwi w tętnicach), szczególnie u pacjentów z chorobami serca lub układu krążenia lub z pewnymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, a zwłaszcza w przypadku stosowania dużych dawek.

Ostrzeżenie klasy o tym ryzyku już obowiązuje, a w informacji o produkcie dla wszystkich leków z grupy NLPZ, w tym ibuprofenu, zaleca się stosowanie tych leków w najmniejszej skutecznej dawce i przez najkrótszy okres czasu niezbędny do opanowania objawów.

W tym najnowszym przeglądzie rozważono zgromadzone dowody, które wyjaśniają ryzyko sercowo-naczyniowe związane z ibuprofenem przyjmowanym w dużych dawkach oraz interakcje między ibuprofenem w dowolnej dawce a aspiryną.

Więcej o procedurze

Przegląd dotyczący ibuprofenu został zainicjowany 9 czerwca 2014 r. na wniosek brytyjskiej agencji ds. leków (MHRA), na podstawie art. 31 dyrektywy 2001/83/WE. Był on następstwem obaw, że wysokie dawki ibuprofenu mogą powodować podobne ryzyko sercowo-naczyniowe jak inhibitory COX-2 i diklofenak.

Przegląd został przeprowadzony przez Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC), komitet odpowiedzialny za ocenę kwestii bezpieczeństwa leków stosowanych u ludzi, który wydał zestaw zaleceń. Ponieważ wszystkie leki zawierające ibuprofen są dopuszczone do obrotu na poziomie krajowym, zalecenia PRAC zostały przekazane Grupie Koordynacyjnej do spraw Wzajemnego Uznawania oraz Procedur Zdecentralizowanych – Człowiek (CMDh), która przyjęła ostateczne stanowisko. CMDh jest organem reprezentującym państwa członkowskie UE, a także Islandię, Liechtenstein i Norwegię. Jest ona odpowiedzialna za zapewnienie zharmonizowanych norm bezpieczeństwa dla leków dopuszczonych do obrotu w drodze procedur krajowych w całej UE.

W dniu 20 maja 2015 r., CMDh przyjęła swoje stanowisko w drodze konsensusu, w związku z czym zalecenia zalecane przez PRAC zostaną wdrożone przez państwa członkowskie, w których leki są dopuszczone do obrotu, zgodnie z ustalonym harmonogramem.

1 CMDh jest organem regulacyjnym ds. leków reprezentującym państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE), Islandię, Liechtenstein i Norwegię.

.