Ik begon in 2012 aan mijn gewoonten te werken. Dat verhaal is nu zeven jaar in de maak. Een van de neveneffecten is bewustwording. Zelfbewustzijn, meestal, maar ook bewustzijn over veel andere dingen.
Sinds een paar jaar beschouw ik mezelf als een mindful persoon. Ik ken mijn sterke en zwakke punten, en ik breng het grootste deel van mijn dag door in een zelfbewuste modus van opereren. Als ik op mijn nagels bijt, dan weet ik dat. Soms ben ik zo mindful dat ik dingen niet kan opmerken, vooral de gebreken en perfecties van andere mensen.
Omdat ik al zo bewust en mindful was, dacht ik: “Ik heb geen meditatie nodig.” Totdat ik Naval Ravikant erover hoorde spreken:
“Het is een van die dingen die iedereen zegt te doen, maar die niemand daadwerkelijk doet.”
Naval zei dat veel mensen meditatie misbruiken om deugdzaamheid uit te stralen. Ze doen alsof ze mindfulness belangrijk vinden om een moreel persoon te lijken, zonder het echte, zware werk te doen van goed mediteren. Dat is waarom we duizenden meditatie-apps, hoofdbanden, kussens en andere foefjes hebben, terwijl meditatie letterlijk “de kunst van het niets doen” is, zoals Naval het noemt.
Het maakt niet uit of je een nepmediteerder bent of een scepticus die denkt dat hij het niet nodig heeft, zoals ik, de kans is groot dat je nog nooit een echte meditatiesessie in je leven hebt gedaan. De reden waarom je dat niet hebt gedaan, als je het Naval vraagt, is dat het eng is, want als je eenmaal begint, zul je onvermijdelijk te maken krijgen met al je onopgeloste kwesties:
“Het is net als je e-mail inbox. Het stapelt zich op. E-mail na e-mail na e-mail die niet wordt beantwoord, tot 10, 20, 30, 40 jaar terug. En dan, als je gaat zitten om te mediteren, komen die e-mails weer bij je terug.
‘Hé, hoe zit het met deze kwestie? Hoe zit het met dat probleem? Heb je dit opgelost? Denk je daar aan? Heb je daar spijt van? Heb je daar problemen?’ en dat wordt eng. Mensen willen dat niet doen, dus ze hebben zoiets van: ‘Het werkt niet, ik kan mijn geest niet leegmaken, ik kan beter opstaan en dit niet doen.’ Maar eigenlijk is het zelftherapie. In plaats van een therapeut te betalen om daar te zitten en naar je te luisteren, luister je naar jezelf. En je moet daar gewoon zitten terwijl die e-mails één voor één binnenkomen.
Je werkt ze allemaal door totdat je bij de magische inbox nul bent. Op een dag ga je zitten en realiseer je je dat het enige waar je aan denkt, de dingen van gisteren zijn. Omdat je al het andere verwerkt hebt. Niet noodzakelijkerwijs opgelost, maar op zijn minst naar jezelf geluisterd. Dat is het moment waarop meditatie begint.”
Toen ik Naval deze dingen hoorde zeggen, realiseerde ik me:
Opmerken is niet hetzelfde als verwerken.
Het woord ‘mindfulness’ is in dat opzicht erg misleidend, want je bewust zijn van wat er in je leven gebeurt en ermee omgaan zijn niet hetzelfde, ook al is het voor beide nodig om mindful te zijn. In mijn letterlijke e-mail inbox, krijg ik een melding voor elke e-mail die binnenkomt. Maar totdat ik het heb geopend en bekeken, heb ik het niet echt verwerkt, of wel?
Dus eigenlijk zijn er twee soorten van opmerken: het soort dat je nieuwe inputs en meer informatie bezorgt die vervolgens naar je onderbewustzijn worden gestuurd, en het soort dat deze stimuli verwerkt zodra ze hun weg terug vinden naar je bewustzijn. De ene downloadt je e-mails, de andere leest ze.
Denk er eens zo over: De meest verlichte meditatiegoeroe zal alles twee keer opmerken, eenmaal op de weg naar beneden en nogmaals op de weg naar boven. Er kan een vertraging tussen zitten, maar aan het eind van de dag is alles geregeld.
Vaak is die tweede vorm van opmerken genoeg om een probleem aan te pakken, want de meeste van onze problemen hoeven helemaal niet in daden te worden aangepakt. Het zijn net e-mailberichten. We hoeven ze alleen maar te erkennen, zodat ze onze gedachten kunnen verlaten en ons geen stress meer bezorgen. Als je echter geen tijd maakt om dit tweede soort opmerken bewust te doen, gebeurt het nooit.
Daarom heb ik besloten om eindelijk echte meditatie een poging te geven. Vandaag wil ik met jullie delen wat ik heb geleerd.
Het is geen excuus, maar een van de redenen waarom ik meditatie vermeed, is dat al die voorschrijvende praktijken waarover ik had gehoord, nep klonken. Naval gaf me eindelijk een oefening die eenvoudig genoeg klonk om echt aan te voelen:
“Het is letterlijk de kunst van het niets doen. Het enige wat je voor meditatie hoeft te doen is gaan zitten, je ogen sluiten, comfortabele houding, wat er ook gebeurt, gebeurt. Als je denkt, denk je. Als je niet denkt, denk je niet. Doe er geen moeite voor, doe er geen moeite tegen.”
Naval legde ook uit dat alle concentratieoefeningen, of je je nu concentreert op je ademhaling of op iets anders, uiteindelijk gericht zijn op het loslaten van datgene waar je je op concentreert. Daarom kun je het loslaten net zo goed overslaan.
“Het probleem met waar ik het over heb, namelijk je niet concentreren op je adem, is dat je lange tijd naar je geest zult moeten luisteren. Het gaat niet werken tenzij je minstens een uur per dag doet en het liefst minstens 60 dagen voordat je een heleboel zaken doorwerkt. Dus het zal een tijdje een hel zijn, maar als je er aan de andere kant uitkomt, is het geweldig.”
Op dit moment probeer ik aan de andere kant te komen. Elke ochtend nadat ik wakker ben geworden, zet ik een timer van een uur op mijn telefoon. Ik ga in kleermakerszit zitten, leun tegen de muur, vouw mijn handen in mijn schoot en sluit mijn ogen. Het liefst blijf ik in deze houding zitten. Als ik voel dat mijn ledematen in slaap vallen, verander ik mijn zitpositie maar houd mijn ogen gesloten. Wat er ook opduikt voor mijn innerlijke oog, duikt op. Soms word ik er een tijdje in meegesleurd, soms niet. Dat is het. Als het uur om is, ben ik klaar.
Ik stelde me ten doel om elke dag een uur te doen, goed wetende dat ik het op sommige dagen niet zou halen. Ik zit nu op dag elf, en de eerste zeven op een rij, mediteerde ik elke dag een uur. Sindsdien heb ik ook dagen gehad waarop ik 15 minuten, 25 minuten, enz. mediteerde. Maar wanneer ik kan, en dat is ongeveer 80% van de tijd, doe ik het volle uur.
Hier zijn 7 dingen die ik tot nu toe heb geleerd.
Je hersenen zijn voller dan je je ooit hebt voorgesteld
Wanneer je sterft, flitst zogenaamd je hele leven voor je ogen. In films wordt dit meestal uitgebeeld in een soort montage, zoals een diavoorstelling of een snelle opeenvolging van scènes. Mijn eerste twee sessies voelden zo aan. Denk aan het einde van American Beauty of de black-out fases in Limitless.
Maar ik had geen black-out. Ik kreeg gewoon scène na scène na scène. Ik sprong van een gesprek acht jaar geleden naar een moment in de kleuterklas naar de pauze in de derde klas naar iets dat een week geleden gebeurde. Het was alsof ik door herinneringen swipete op Tinder, maar ik had geen controle over het swipen. Dat was mijn eerste les:
Je brein is vol. Voller dan je je ooit hebt voorgesteld.
Je zult niet geloven wat je vindt als je eenmaal begint met mediteren. Eigenlijk is ‘vinden’ niet het juiste woord. Dingen zullen gewoon naar je toe komen. Je onderbewustzijn is als een fontein, altijd borrelend. Maar in je dagelijkse leven heb je het te druk om te zien wat er aan de oppervlakte komt. Mediteren is de tijd nemen om te zitten en naar de fontein te kijken. Vroeg of laat komt alles weer naar boven, al is het maar voor een paar seconden.
Meditatie is je hersenen in real-time schoonmaken
Zeker in sessies waar veel herinneringen naar boven komen, kan ik mijn hersenen soms voelen “pulseren”. Af en toe is het alsof er een golf koud water over mijn hoofd stroomt. Ik krijg misschien kippenvel, maar het voelt goed. Alsof er een gewicht wordt opgetild. Ik voel dat mijn hersenen “lichter” worden. De beste beschrijving die ik kan bedenken is “je geest schoonmaken in real time,” maar het is genoeg om me te laten weten dat het werkt.
Je krijgt glimpen van het niets
Ik kan alleen maar aannemen dat dit voorproefjes zijn van wat er komen gaat, maar af en toe bevond ik mezelf in een enigszins lege ruimte. Met zoveel gedachten die door je hoofd razen en aan je voorbijgaan, wacht je uiteindelijk op de volgende, en die komt niet. Er is gewoon… leegte.
Het is alsof je aan een reeks touwtjes trekt en gewend bent dat de een de ander opvolgt. Op een gegeven moment grijp je er automatisch naar, en als je alleen maar lucht grijpt, is dat een verrassing. Maar het is een leuke verrassing. Het voelt verfrissend. Een kort moment van stilte in een zee van lawaai. Het is moeilijk te beschrijven, maar ik denk dat meditatie uiteindelijk leidt tot regelmatige bezoeken aan dit paleis van kalmte.
Aan elke impuls zit een gedachte vast
Wanneer je daar zit, letterlijk niets te doen, heeft je lichaam enige tijd nodig om zich aan te passen. Het is fysiek ongemakkelijk, en je zult fysieke signalen krijgen dat het zo is. Een hongergevoel. De drang om je te verplaatsen. Een kriebel in je oor.
Eén ding heb ik me gerealiseerd en dat is dat elk van die impulsen komt met een gedachte. En alleen als je op die gedachte springt, versterk je die impuls. Als je de eerste gedachte loslaat, zakt de impuls snel weg. Neem nu honger hebben. Je voelt de leegte in je maag opkomen. Misschien gromt hij zelfs. En daar is het: de gedachte. “Ik heb honger.” Dit is waar het rubber de weg raakt.
Als je je niet bezighoudt met de gedachte, zal het niet blijven hangen. Maar als je je erin verdiept, is het alsof je een buitenste spoor op een sneltrein grijpt. In een oogwenk, word je meegesleurd. Dan kun je je alleen nog maar vasthouden. De impuls is de trein en de honger beheerst nu al je verdere gedachten en beslissingen – totdat je loslaat of de drang bevredigt. Natuurlijk wordt loslaten moeilijker met elke seconde dat je in het idee blijft hangen. Daarom is het zo krachtig om de eerste gedachte te laten varen, en meditatie helpt daarbij.
Je laat je driften natuurlijker los
De wetenschap zegt dat meditatie discipline opbouwt en wilskracht stimuleert, en daar zal ik niets tegenin brengen. Tot nu toe voelt het voor mij echter meer alsof meditatie het minder nodig maakt om deze dingen überhaupt op te roepen. Het loslaten van de gedachten die aan mijn impulsen vastzitten, voelt als een daad van mededogen, niet van controle.
Dit wil niet zeggen dat ik geen slechte beslissingen meer neem, alleen dat wanneer het me lukt om het niet te doen, het natuurlijker komt. Vroeger was ik me misschien wel bewust van mezelf, maar onderhandelde ik met mezelf en gaf ik uiteindelijk toch toe aan het verlangen. Nu is het volkomen duidelijk dat naar bed gaan als ik moe ben, de juiste keuze is. Ik maak het nog steeds niet altijd, maar het wordt wel makkelijker.
Goede beslissingen worden groter, slechte kleiner
Naast het vergroten van je vermogen om goede beslissingen te nemen, lijkt meditatie ze ook te versterken, terwijl het je slechte beslissingen dempt.
Dit kan een placebo-effect zijn of wishful thinking van mijn kant, maar de afgelopen week, wanneer ik me ergens aan overgaf, was de overgift kleiner. In plaats van de hele zak chips te pakken, goot ik er een paar in een kom en at alleen die. In plaats van een film te kijken omdat het laat was, begon ik langzaam aan een belangrijke taak, maar werkte er vervolgens twee uur aan.
Ik neem aan dat dit een neveneffect is van de andere voordelen, maar het voelt nog steeds echt.
Je zult meer energie hebben
Of meditatie slaap kan vervangen, is onderwerp van discussie, maar het kan het zeker ondersteunen. Omdat ik ’s morgens mediteer, ben ik soms nog wel moe, maar aan het eind van elke sessie voel ik een golf van energie. Enerzijds heb ik zoveel gedachten verwerkt, dat ik niet kan wachten om sommige ervan uit te voeren of nieuwe inzichten in actie om te zetten. Ik heb ook vaak ideeën voor mijn schrijven. Maar ik heb ook net een uur lichamelijk gerust, dus het is logisch dat ik nu wil gaan, gaan, gaan.
In tegenstelling tot de energie van cafeïne, die in één keer kan vrijkomen (koffie) of geleidelijk (groene thee), kan ik echter zelf bepalen hoe ik deze energie in de loop van mijn dag wil uitrollen. De meeste dagen kies ik voor de groene thee-route en probeer ik mijn tempo geleidelijk op te voeren, maar soms stort ik me ook meteen in een lange, diepgaande taak, zoals het schrijven van een artikel.
In ieder geval is meer energie met meer flexibiliteit in hoe je het besteedt een goede zaak.
Conclusie
Aan het einde van mijn eerste week mediteren, had ik een druk weekend. Het was vol plezier en evenementen en mensen ontmoeten, maar op de weg naar huis, merkte ik dat ik angstig werd over al het werk dat op me wachtte. Toen ik aankwam, mediteerde ik 25 minuten. Daarna was het gemakkelijk om te ontspannen.
Het verwerken van mijn angst liet me zien dat ik wat tijd nodig had om te decomprimeren in mijn eentje. Dus, in plaats van verwoed te proberen om twee extra uren werk in een zondagavond te proppen, besloot ik om te chillen. Vanmorgen werd ik uitgerust wakker. Ik heb gemediteerd, getraind, gedoucht, gegeten, en nu schrijf ik met plezier dit artikel.
Meditatie lost niet al je problemen op, maar wel het feit dat je je problemen niet aanpakt.
Doe jezelf niets wijs. Je belangrijkste zaken worden voortdurend bedolven onder een berg van ruis, emoties en innerlijk geklets. Meditatie ruimt deze zaken als een sneeuwploeg op om ruimte te maken voor het vinden van deze zaken en ze aan te pakken. Het is een manier om je leven te filteren en het tegelijkertijd te verwerken.
Meditatie gaat niet over spiritualiteit of wijsheid of het vinden van een of andere ongrijpbare nirvana staat. Het gaat over vrede maken in het hier en nu. Niet het vinden van vrede. Het maken. Want dat is wat we doen met onszelf en anderen.
Ik hoop dat je het eens eerlijk probeert.