Na een pauze vroeg ik hem wat hij het meest mist, waarop hij vertederd glimlachte: “mijn moeder”. “Arabieren in het algemeen en Jemenieten in het bijzonder haten hun land elke dag tot ze vertrekken. Het is een deel van jezelf, een haat-liefdeverhouding”.
“Persoonlijk is dit het gelukkigste moment van mijn leven, ik ben completer. Niet omdat ik in vrede leef, maar omdat ik Milena heb”. Hij vertelt me dat hij gelukkig is omdat hij de reden erachter kent. Hij kijkt me in de ogen en zegt me dat je pas gelukkig bent als je weet waarom je gelukkig bent.
“Het plan was nooit geweest om hier te gaan wonen”, maar de omstandigheden hebben hun plannen veranderd en nu is Lissabon een van de mooiste steden ter wereld, zegt hij terwijl hij struikelt over zijn Portugees.
Over Portugees gesproken, op dit punt voegde mijn tante Milena zich bij ons gesprek. Ik vroeg haar wat haar er in de eerste plaats toe bracht naar Jemen te gaan.
“Ze is gek” lachte Sameh.
Ze glimlachte, “de architectuur en het erfgoed” is wat ze zei. Ze is tenslotte architect. “Sana’a maakt deel uit van het UNESCO werelderfgoed. Het is de mooiste stad die ik in mijn leven heb gezien”.
De hoofdstad van Jemen is een van de oudste continu bewoonde steden ter wereld, daterend van 4000 jaar geleden. Gebouwen gemaakt van modder, zeven tot acht verdiepingen hoog, staan er nu nog steeds sinds vier eeuwen. De stad zou zijn gesticht door Sem, de zoon van Noach. Andere belangrijke figuren zoals Koningin Sheba in de Hebreeuwse Bijbel en de Drie Wijzen uit het Nieuwe Testament worden van oudsher met Jemen in verband gebracht. De eerste keer dat we de kerststal aan mijn oom lieten zien, met Kerstmis, vroeg hij wie de “drie kerels met cadeautjes” waren, en “waarom is er maar één zwart?” – dat is een heel goede vraag…
Als dit een van de eerste keren is dat u over Jemen leest, is de kans groot dat u nog bekend bent met een van zijn beroemdste ports en het regelmatig zegt bij uw Starbucks-bestelling. De haven van Mokka was beroemd als het wereldhandelspunt voor koffie, aangezien Jemen een van de eerste en grootste koffieproducenten ter wereld was. Op een bepaald moment tijdens de oude beschavingen ging het zo goed met Jemen dat de Romeinen het ‘Arabia Felix’ noemden, wat bloeiend of gelukkig Arabië betekent. Waarom heeft niemand hier ooit over gehoord? Als je wat meer wilt weten over Sana’a bekijk dan deze video van UNESCO.
“Wat bracht je ertoe een tweede keer terug te gaan?”, vervolgde ik het interview.
“Mijn geluk” knipoogt Sameh.
“Het was eigenlijk een boek van Nadia Al-Kokabany, een roman over Sana’a en haar architectuur”, zei Milena. “Ik wilde terug naar Sana’a en andere steden in de omgeving bezoeken, zoals Shibam, dat Manhattan van de Woestijn wordt genoemd vanwege de indrukwekkende hoge gebouwen die allemaal van modder zijn gemaakt! Ik mocht helaas niet mee, ze zeiden dat het te gevaarlijk was, ik huilde bijna.”
“Ik heb haar geschreven om haar te bedanken dat ze me de kans gaf mijn vrouw te ontmoeten, maar ze heeft nooit geantwoord”, merkte Sameh op.
En Milena kwam tussenbeide:
“Ze schreef me terug, ik vroeg of ze nog meer inhoud in het Engels had en ze stuurde me twee verhalen”. Ze keken elkaar bevreemd aan.
Yemen is een groot deel van de wereldgeschiedenis en het staat centraal in de islamitische en Arabische cultuur. Er wordt gezegd dat de eerste Arabieren die de grenzen naar Europa overstaken, uit Jemen kwamen. Erfgoed is iets waar we allemaal voor moeten vechten om het te behouden. Om het te behouden, moeten we er eerst over leren. Het is triest dat de “wereldgeschiedenis” die we in Europa op school leren, zoveel weglaat en Azië en Afrika nauwelijks vermeldt. Gertrude Bell, schrijfster en archeologe, een van de eerste vrouwen die naar Oxford ging, zei dat na de ontdekking van het Midden-Oosten, Griekenland en Rome niets voorstelden in termen van rijkdom aan beschavingen en antropologische diepgang. We kunnen veel leren van deze archeologische schatten als we ze kunnen behoeden voor implosie voor onze ogen.
Al deze informatie drijft een gevoel van woede in mij op. Het geeft me een gevoel van machteloosheid en hopeloosheid. Waarom is de wereld zo oneerlijk?
Eén ding dat we allemaal kunnen doen is “erkennen dat het bestaat”. Soms wordt mij gevraagd waar ik vandaan kom, en als ik ‘Jemen’ antwoord, zegt de ander ‘Jemen…?’ met een stomverbaasde blik op het gezicht, niet eens wetend dat het een land is. Om een probleem op te lossen, moeten we eerst het bestaan ervan erkennen.
“Het is dat wordt geassocieerd met Al-Qaeda, helaas is dat wat ons bereikt”, zegt Milena die beweert, dat er nauwelijks nieuws over het Midden-Oosten in de media is, alleen als het een of ander westers land treft, wordt het nieuwswaardig.
Toen er in 2015 grote terreuraanslagen in Parijs plaatsvonden “ging de wereld ballistisch over hoe moslims terroristen waren. Wij lijden ook onder terroristische aanslagen, wij zijn niet de aanvallers. Zij zijn ons niet. Vertel mensen over hoe wij in het midden-oosten de ergste ervaring hebben met terrorisme. Het nieuws bereikt het westen niet, niemand geeft erom, niemand praat erover”. De aanslagen zijn zo gewoon geworden dat ze bijna nergens ter wereld het nieuws halen.
“We hebben geprobeerd een vereniging op te richten om een bakkerij te openen om de bevolking te helpen voeden, maar het is heel moeilijk om daar geld naartoe te sturen”, herinnert mijn tante zich, “Bijna geen enkele Europese bank laat overschrijvingen naar Jemen toe omdat ze bang zijn dat je terroristische groeperingen financiert”. Dit is de trieste realiteit, net als het verbod van sommige landen aan Jemenitische bezoekers. Mijn oom mag mij niet bezoeken in het Verenigd Koninkrijk.
We zijn vervuld van onwetendheid.
Een van de beste dingen die we kunnen doen is onderzoek doen en het woord verspreiden, leren hoe te leren, en luisteren naar wat anderen te zeggen hebben, andere stemmen, andere standpunten en andere waarden. Je bent het er misschien niet mee eens of je bent het er misschien niet mee eens, maar je kunt het bestaan niet ontkennen, negeren is geen optie. Soms is het moeilijk om van ons voetstuk te komen en te erkennen dat iets dat diep in ons gegrift zit, misschien in stukken moet worden gebroken om op een andere manier weer aan elkaar te worden gelijmd. Als je je niet bewust bent van wat er in Jemen gebeurt, kun je hier beginnen door deze video te bekijken.
“Ik wil gewoon dat het stopt. Tuurlijk, doneer aan verenigingen, maar het is geen geld dat ze nodig hebben, het moet stoppen”.
“Als je de almachtige macht had en maar één wens, wat zou die dan zijn?”, vroeg ik.
Sameh vroeg zich af, “neem het terug naar 2009, voor de Arabische lente, Jemen stond op het punt om iets te worden. Het was een eerste stap in de goede richting”.
“Zorg gewoon dat ze terug naar huis gaan”, zei Milena, dit is een oorlog tussen twee landen die Jemen als speelveld gebruiken.
“We hebben te veel verloren om te stoppen, er is geen uitweg meer”
“Khalas?”
“Khalas”, concludeerde ik.
