Strabismus

Strabismus

Wat is strabismus?

Strabismus is een aandoening waarbij de ogen niet op één lijn staan. Met andere woorden, het ene oog wordt in een andere richting gedraaid dan het andere oog.

Onder normale omstandigheden werken de zes spieren die de oogbewegingen controleren samen en leiden beide ogen naar dezelfde plaats. Patiënten met strabisme hebben problemen met de controle over de oogbewegingen en kunnen de normale oogstand (de stand van de ogen) niet handhaven.

Strabisme kan worden ingedeeld naar de richting van het scheve of verkeerd uitgelijnde oog:

• Gedraaid naar binnen (esotropia)
• Gedraaid naar buiten (exotropia)
• Gedraaid naar boven (hypertropia)
• Gedraaid naar beneden (hypotropia)

Andere factoren om te overwegen in gevallen van strabismus zijn:

• Was het begin van het probleem plotseling of geleidelijk?
• Was het aanwezig in de eerste zes maanden van het leven, of kwam het later?
• Heeft het altijd effect op hetzelfde oog, of eerst op het ene oog en dan op het andere?
• Is de mate van verdraaiing gering, matig, of groot?
• Is het altijd aanwezig, of slechts een deel van de tijd?
• Is er een familiegeschiedenis van strabismus?

Wat zijn de soorten en symptomen van strabismus?

Er zijn veel verschillende soorten strabismus. De twee meest voorkomende zijn:

• Accommodatief strabisme – dit type komt voor bij ongecorrigeerde verziendheid en een genetische predispositie (familiegeschiedenis). Omdat het vermogen om scherp te stellen samenhangt met de richting waarin de ogen wijzen, kan de extra spierinspanning die nodig is om verafgelegen voorwerpen helder te houden, ertoe leiden dat de ogen naar binnen draaien. Symptomen zijn onder meer dubbelzien, het sluiten of bedekken van één oog wanneer men iets van dichtbij bekijkt, en het kantelen of draaien van het hoofd. Dit type strabismus ontstaat meestal in de eerste levensjaren. Deze aandoening wordt meestal behandeld met een bril, maar patchen en/of chirurgie van de spieren van een of beide ogen kan ook nodig zijn.
• Intermitterende exotropie – bij deze vorm van strabismus fixeert (focust) het ene oog op het doel terwijl het andere weg wijst. Symptomen zijn hoofdpijn, moeite met lezen, vermoeide ogen, en het sluiten van een oog bij het kijken naar verre voorwerpen of in fel licht. Patiënten kunnen helemaal geen symptomen hebben; de oogafwijking (het verschil) kan door anderen worden opgemerkt. Intermitterende exotropie kan op elke leeftijd optreden. De behandeling kan bestaan uit een bril, ooglapjes, oogoefeningen en/of een operatie aan de spieren van een of beide ogen.

Een andere vorm van strabismus heet infantiele esotropie. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een grote mate van naar binnen draaien van beide ogen bij zuigelingen, die meestal begint voor de leeftijd van 6 maanden. Meestal is er geen (of slechts een kleine) verziendheid en corrigeert een bril het kruisen van de ogen niet. De inwaartse kruising begint gewoonlijk onregelmatig, maar wordt spoedig constant van aard. Het is aanwezig zowel wanneer het kind ver weg kijkt als wanneer het dichtbij kijkt. De behandeling van dit type strabismus bestaat uit een operatie aan de binnenste of buitenste oogspieren om de uitlijning te corrigeren.

Volwassenen kunnen ook strabismus hebben. Scheefstand bij volwassenen wordt meestal veroorzaakt door een beroerte, maar kan ook het gevolg zijn van een lichamelijk trauma of van strabisme in de kindertijd dat onbehandeld of slecht behandeld werd. Strabismus bij volwassenen kan op verschillende manieren worden behandeld, onder meer door observatie, patchen, prismabril en/of chirurgie.

Wanneer treden de symptomen van strabismus op?

Op de leeftijd van 3 of 4 maanden moeten baby’s ogen kunnen focussen op kleine voorwerpen en moeten de ogen recht en goed uitgelijnd zijn. Een zuigeling van 6 maanden moet zich kunnen concentreren op voorwerpen zowel dichtbij als veraf.

Strabisme komt gewoonlijk voor bij zuigelingen en peuters tot de leeftijd van zes jaar, en meestal tegen de tijd dat het kind drie jaar oud is. Oudere kinderen en zelfs sommige volwassenen kunnen echter strabismus ontwikkelen. Het plotseling optreden van strabismus, vooral met dubbel zicht, bij een ouder kind of volwassene kan een teken zijn van een ernstiger neurologische aandoening. Als dit gebeurt, bel dan onmiddellijk uw arts.

Een aandoening die pseudostrabisme (vals strabisme) wordt genoemd, kan de indruk wekken dat een baby strabisme heeft terwijl de ogen in feite in dezelfde richting wijzen. Pseudostrabisme kan worden veroorzaakt door extra huid die de binnenhoeken van de ogen bedekt, een brede neus, of ogen die dichter bij elkaar staan dan normaal. Naarmate het gezicht van de baby zich ontwikkelt en groeit, zullen de ogen geen strabismus lijken te hebben.

Hoe vaak komt strabismus voor?

Strabismus treft 2% tot 5% van de bevolking van de V.S, of ongeveer 5 tot 15 miljoen mensen.

Wat veroorzaakt strabismus?

De meest voorkomende oorzaak van strabismus is erfelijkheid; ongeveer 30 procent van de kinderen met strabismus heeft een familielid met een soortgelijk probleem. Wanneer strabismus niet erfelijk is, is er meestal geen specifieke reden om te verklaren wat er gebeurt.

Andere oorzaken van strabismus zijn de volgende:

• Cerebrale parese (40-60 procent van deze patiënten wordt getroffen)
• Down syndroom (20-60 procent van deze patiënten wordt getroffen)
• Hydrocephalie (een aangeboren aandoening die resulteert in een ophoping van vocht binnen de schedel, die de hersenen beschadigt)
• Hersentumor
• Ongecorrigeerd oogletsel
• Stroke (de meest voorkomende oorzaak van strabisme bij volwassenen)
• Hoofdletsel, waardoor het deel van de hersenen dat de oogbewegingen regelt, de zenuwen die de oogbewegingen regelen en de oogspieren beschadigd kunnen raken
• Neurologische (zenuwstelsel) problemen
• De ziekte van Graves (overproductie van schildklierhormoon)

Hoe wordt strabismus gediagnosticeerd?

Al wie ouder is dan 4 maanden en strabismus lijkt te hebben, moet een volledig oogonderzoek door een kinderoogarts ondergaan, waarbij meer tijd wordt besteed aan de manier waarop de ogen scherpstellen en bewegen. Het onderzoek kan het volgende omvatten:

• Patiëntgeschiedenis (om te bepalen welke symptomen de patiënt heeft, familiegeschiedenis, algemene gezondheidsproblemen, medicijnen die worden gebruikt, en alle andere mogelijke oorzaken of symptomen)
• Visuele scherpte (letters lezen van een letterkaart)
• Refractie (controle van de ogen met een reeks corrigerende lenzen om te meten hoe ze scherpstellen in het licht).
• Opstelling en focus testen
• Testen na pupilverwijding om de gezondheid van de interne en externe structuren van de ogen te bepalen

Hoe wordt strabismus behandeld?

Behandelingsopties zijn onder meer de volgende:

• Glazen of contactlenzen – gebruikt bij patiënten met vermoeide ogen. Met corrigerende lenzen hoeven de ogen minder moeite te doen om scherp te stellen en recht te blijven.
• Prismelenzen – speciale lenzen die het licht dat het oog binnenvalt kunnen afbuigen en de hoeveelheid beweging die het oog moet maken om naar voorwerpen te kijken, helpen verminderen.
• Orthopedische of visustherapie (oogoefeningen) – kan werken bij sommige vormen van strabismus, vooral bij intermitterende exotropie.
• Medicijnen – oogdruppels of crèmes. Ook kunnen injecties met botulinum toxine type A (zoals Oculinum of Botox) helpen om een overactieve oogspier te verzwakken. Deze behandelingen kunnen naast of in plaats van een operatie worden toegepast, afhankelijk van de situatie van de patiënt.
• Patches – worden gebruikt om amblyopie (lui oog) te behandelen, als de patiënt tegelijk amblyopie en strabismus heeft. Een beter gezichtsvermogen kan ook de controle over de scheefstand van de ogen verbeteren.
• Oogspierchirurgie – Door een operatie kan de lengte of de stand van de oogspier worden veranderd, zodat de ogen goed uitgelijnd zijn.

Wat kan er gebeuren als strabismus onbehandeld blijft?

Sommige mensen denken ten onrechte dat kinderen strabismus ontgroeien, of dat het vanzelf beter wordt. In werkelijkheid kan het erger worden als het niet wordt behandeld.

Als de ogen niet goed zijn uitgelijnd, kunnen de volgende situaties het gevolg zijn:

• Lazig oog (amblyopie) of permanent slecht zicht in het scheve oog. Als de ogen in verschillende richtingen kijken, ontvangen de hersenen twee beelden. Om dubbelzien te voorkomen, kunnen de hersenen het beeld van het scheve oog negeren, wat leidt tot slechtziendheid in dat oog.
• Wazig zicht, dat de prestaties op school of op het werk kan beïnvloeden, en het plezier in hobby’s en vrijetijdsactiviteiten
• vermoeid zicht
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• dubbelzien
• slechte diepteperceptie, slecht driedimensionaal (3D) zicht
• Laag gevoel van eigenwaarde (omdat cosmetisch uiterlijk niet prettig is)

Het is ook mogelijk dat door het niet diagnosticeren en behandelen van strabisme, een ernstig probleem (zoals een hersentumor die het probleem veroorzaakt) wordt gemist.

Wat kunt u verwachten na de behandeling voor strabismus?

De patiënt moet naar de dokter voor controle om te zien hoe goed hij op de behandeling reageert, en om zo nodig aanpassingen te maken.

Als strabismus vroeg wordt ontdekt en behandeld, kan het lijden van het kind sterk worden verminderd en kan het kind worden behoed voor verlies van gezichtsvermogen.

Referenties

• American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus. Strabismus Accessed 10/22/2015.
• American Optometric Association. Strabismus (Gekruiste Ogen) Accessed 10/22/2015.

Deze informatie is afkomstig van de Cleveland Clinic en is niet bedoeld als vervanging van het advies van uw arts of zorgverlener. Raadpleeg uw zorgverlener voor informatie over een specifieke medische aandoening. © De Cleveland Kliniek 1995-2021

Index#s15065