De Middeleeuwse molen – Een productiviteitsdoorbraak?

Alles wat in de Middeleeuwen tot stand werd gebracht, van de bouw van de grote kathedralen tot het dagelijkse werk op het veld of in de werkplaats, werd bereikt door de systematische exploitatie van de kracht van mens en dier – door eindeloos gezwoeg. Toch kunnen we, met het voordeel van een terugblik, zien dat de technologische basis voor een gemechaniseerde maatschappij al gedeeltelijk was gelegd. Een belangrijke bron van natuurlijke kracht was benut, en de mensen van de Middeleeuwen zouden leren hoe ze een andere konden benutten. Aan de watermolen – een erfenis uit de Oudheid – voegde het middeleeuwse westen zijn eigen merkwaardige creatie toe, de postwindmolen. In latere eeuwen zou vooral de watermolen een cruciale rol spelen in de industrialisatie en de economische groei, waarbij de Industriële Revolutie pas in het laatste deel van de negentiende eeuw nadrukkelijk een triomf werd van de stoommachine en niet zozeer van het waterrad. Maar hoe belangrijk was de rol van wind- en waterkracht in de geleidelijke transformatie van de middeleeuwse landbouweconomie? Had de molen enig merkbaar effect op bestaande productiepatronen?